Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου, ἑορτάζομεν τὴν πρὸς τὴν ἐν Ἄθῳ Μονὴν τῶν Ἰβήρων διὰ θαλάσσης παράδοξον ἔλευσιν τῆς θαυματουργοῦ ἁγίας Εἰκόνος τῆς ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, τῆς Κυρίας ἡμῶν ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΗΣ, γενομένην κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν, ἐν ἔτει 1004.

Ὁ πτωχὸς πεζοπόρος δὲν εἶχε συναίσθησιν τὶ τοῦ συνέβη. Εἶδεν ἀνύποπτος γυναῖκα τινά, ὅπως ἔβλεπον τὸν συνοδοιπόρον τους Χριστὸν οἱ δύο Ἀπόστολοι Λουκᾶς καὶ Κλεώπας πορευόμενοι εἰς Ἐμμαούς. Ἐπείσθη λοιπὸν καὶ ἐπανῆλθε μὲ πᾶσαν ἁπλότητα εἰς τὴν θύραν τῆς Μονῆς Ἰβήρων ζητῶν πάλιν ἄρτον, ἐξ ὀνόματος ὅμως τῆς γυναικὸς αὐτὴν τὴν φοράν, ἦτο δὲ ἕτοιμος είς περίπτωσιν νέας ἀρνήσεως νὰ πληρώσῃ μὲ τὰ δοθέντα χρήματα, τὰ ὁποῖα παρουσίασεν εὐθὺς ἀμέσως καὶ ἐπιδεικτικῶς μάλιστα εἰς τὸν θυρωρόν. Ὁ θυρωρός, ὅταν ἤκουσε περὶ γυναικὸς καὶ κυρίως ὅταν εἶδε τὰ σπανιώτατα ἐκεῖνα νομίσματα εἰς τὰς χεῖρας τοῦ ἐργάτου, κατελήφθη ὑπὸ φόβου, συνεταράχθη ὁλόκληρος καὶ ἔσπευσε νὰ κρούσῃ τὸν μέγαν κώδωνα τῆς Μονῆς διὰ νὰ συναθροισθῇ ἡ Μοναστηριακὴ ἀδελφότης, βέβαιος ὢν ὅτι ἐπρόκειτο περὶ ἐξαισίου θαύματος.

Πράγματι συνεκεντρώθησαν πάραυτα ὅλοι οἱ Μοναχοί, οἱ ὁποῖοι ἔκπληκτοι ἔμαθον καὶ αὐτοὶ τὸ παράδοξον γεγονὸς ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν πτωχόν, ὅστις ἐν τῇ ἀφελείᾳ του ἐξηκολούθει ἀκόμη νὰ ζητῇ ὅπως ἀγοράσῃ ἄρτον μὲ τὰ φλωρία, τὰ ὁποῖα ἐκράτει. Ποῖα δὲ ἦσαν τὰ νομίσματα ταῦτα, καὶ πῶς εὑρέθησαν εἰς τὰς χεῖρας τούτου; Ὡς διεπιστώθη ἦσαν ἀφιερωμένα πρὸ πολλῶν ἐτῶν εἰς τὴν ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Πορταϊτίσσης καὶ ἡ Παναγία ἡ ἰδία τὰ παρέλαβεν ἀπὸ τὴν Εἰκόνα της καὶ τὰ ἔδωκεν εἰς τὸν πεινῶντα πτωχόν, διὰ νὰ δείξῃ τὴν μητρικήν της εὐσπλαγχνίαν. Ὅθεν μὲ φρίκην καὶ τρόμον καὶ μὲ βαθυτάτην εὐλάβειαν ἐπανέφεραν τὰ ἀφιερώματα καὶ τὰ ἀνήρτησαν ὅπως ἦσαν πάντοτε εἰς τὴν ἁγίαν Εἰκόνα. Ἔκτοτε τὸ Μοναστήριον Ἰβήρων χαρακτηρίζεται ὡς τὸ μᾶλλον φιλόξενον Μοναστήριον τοῦ Ἁγίου Ὄρους διδαχθὲν τὴν μεγάλην ἀρετὴν τῆς φιλοξενίας ἀπὸ τὴν μητέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἱησοῦ Χριστοῦ.

Τὸ Ἅγιον Ὄρος ἐξ ἀρχαιοτάτων χρόνων, ἀπὸ τῆς ἐποχῆς δηλαδὴ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὡς εἶναι γνωστόν, ἤκμαζε, τὰ μέγιστα καὶ ὡς ἰδιάζουσα κατοικία τῶν Μοναχῶν, καὶ ὡς ἑστία τῆς Ὀρθοδοξίας ἐδείκνυτο. Διότι πολλοὶ ἐπίσημοι Βυζαντινοὶ καὶ λόγιοι τοῦ Ἔθνους καταφεύγοντες εἰς αὐτό, ἠσπάζοντο τὸ Μοναχικὸν Σχῆμα. Οὕτως ἐπὶ αἰῶνας ὁλοκλήρους ἔβαινεν αἰσίως ἐπὶ τὴν ἀκμὴν τῶν τεχνῶν καὶ ἐπιστημῶν, ὅτε δυστυχῶς κατὰ τὸ ἔτος 1812 εἰσβολὴ τῶν Ἀγαρηνῶν ἐν τῷ Ὄρει τούτῳ διέσπειρε τὸν πανικὸν τοῖς πᾶσι. Αἱ Ἱεραὶ Μοναὶ ἠσημοῦντο, οἱ Μοναχοὶ ἐπιέζοντο, ἐβασανίζοντο, ἐξωρίζοντο. Οὗτοι ὅμως ἠγωνίζοντο ἐρρωμένως ἄνευ τῆς ἐλαχίστης ἔξωθεν βοηθείας ἢ προστασίας, ἐν τέλει δὲ ἠναγκάζοντο νὰ φεύγωσιν εἰς τὰ ὄρη, πρὸς διάσωσιν, τοὐλάχιστον, τῆς ἰδίας των ζωῆς.