Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου, ἑορτάζομεν τὴν πρὸς τὴν ἐν Ἄθῳ Μονὴν τῶν Ἰβήρων διὰ θαλάσσης παράδοξον ἔλευσιν τῆς θαυματουργοῦ ἁγίας Εἰκόνος τῆς ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, τῆς Κυρίας ἡμῶν ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΗΣ, γενομένην κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν, ἐν ἔτει 1004.

Ἡ πάν­σε­πτος καὶ θαυ­μα­τουρ­γὸς ἁ­γί­α εἰ­κὼν τῆς Πα­να­γί­ας Πορ­τα­ϊ­τίσ­σης, κα­τέ­χει ὅ­λως ἐ­ξέ­χου­σαν θέ­σιν με­τα­ξὺ τῶν ἐν τῷ Ἁ­γί­ῳ Ὄ­ρει τοῦ Ἄ­θω θαυ­μα­τουρ­γῶν καὶ ἁ­γί­ων εἰ­κό­νων τῆς Ὑ­πε­ρα­γί­ας Θε­ο­τό­κου, ἀ­πο­τε­λοῦ­σα τὸ μέ­γα κα­ύ­χη­μα καὶ στή­ρι­γμα καὶ τὴν ἀ­κα­τα­ί­σχυ­ντον ἐλ­πί­δα σύ­μπα­ντος τοῦ Ἁ­γι­ω­νύ­μου Ὄ­ρους καὶ πέ­ραν το­ύ­του πά­σης χώ­ρας τι­μώ­σης τὴν ἱ­ε­ρὰν Αὐ­τῆς μνή­μην, ἐ­ξαι­ρέ­τως δὲ τῆς ἁ­γί­ας τὸ πά­λαι Ρω­σί­ας καὶ νῦν τῶν ἀ­πα­ντα­χοῦ τῆς γῆς δι­ε­σκορ­πι­σμέ­νων εὐ­σε­βῶν Ρώ­σων.
ΕΙΚΟΝΑ

ΚΑΤΑ τὸν Θ’ μετὰ Χριστὸν αἰῶνα, ἐπὶ τῆς βασιλείας Θεοφίλου τοῦ Εἰκονομάχου (829-842), ἐξηγριώθη ὁ κατὰ τῶν ἁγίων Εἰκόνων δεινὸς διωγμός, καὶ οἱ μὲν Ὀρθόδοξοι προσκυνηταὶ αὐτῶν παρεδίδοντο εἰς τιμωρίας καὶ βάσανα, αἱ δὲ ἅγιαι Εἰκόνες ἀπερρίπτοντο ἐκ τῶν ἱερῶν Ναῶν καὶ κατεκαίοντο. Καθ’ ὅλας δὲ τὰς πόλεις καὶ τὰ χωρία ἦσαν ἀπεσταλμένοι μυστικῶς κατάσκοποι, εἰς ἀνεύρεσιν κεκρυμμένων Εἰκόνων μετὰ αὐστηρᾶς διαταγῆς, ἵνα ἐξολοθρεύωσιν αὐτάς.

Κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἔζη εἰς τὰ μέρη τῆς Νικαίας πλουσία τις, εὐσεβὴς καὶ ἐνάρετος χήρα γυνή, ἔχουσα καὶ υἱὸν νέον μονογενῆ. Εἶχε δὲ αὕτη τὴν θαυματουργὸν ταύτην Εἰκόνα, πρὸς τὴν ὁποίαν εἶχεν ἰδιαιτέραν πίστιν καὶ εὐλάβειαν. Οἰκοδομήσασα δὲ Ἐκκλησίαν μικρὰν πλησίον τοῦ οἴκου αὐτῆς, ἔθεσεν ἐν αὐτῇ καὶ τὴν ἁγίαν ταύτην Εἰκόνα καὶ συνεχῶς ἀνέπεμπεν ἔμπροσθεν αὐτῆς θερμὰς δεήσεις. Οἱ δὲ βασιλικοὶ κατάσκοποι, ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν αὐτῆς, καὶ ἰδόντες ἐκ τῆς θυρίδος ἐντὸς τοῦ Ναοῦ τοῦ παρ’ αὐτῆς οἰκοδομηθέντος τὸν θεῖον τοῦτον θησαυρόν, εἶπον πρὸς τὴν χήραν γυναῖκα ἀπειλητικῶς· «ἢ δῶσε εἰς ἡμᾶς χρήματα ἢ θὰ ἐκτελέσωμεν ἀμέσως τὸ τοῦ βασιλέως διάταγμα καὶ θὰ σὲ τιμωρήσωμεν μέχρι θανάτου». Ὅθεν ἡ μὲν χήρα ὑπεσχέθη νὰ δώσῃ εἰς αὐτοὺς κατὰ τὴν ἑπομένην τὰ ζητούμενα χρήματα, οἱ δὲ φιλάργυροι ἐκεῖνοι συγκατετέθησαν νὰ περιμένωσι.

Μετὰ δὲ τὴν ἀναχώρησιν τῶν στρατιωτῶν ἀπῆλθεν ἡ χήρα μετὰ τοῦ υἱοῦ αὐτῆς εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τὴν νύκτα, καὶ ἐπὶ πολλὰς ὥρας προσηύχετο ἐνώπιον τῆς ἁγίας Εἰκόνος, κλίνουσα τὸ γόνυ, καὶ χεῖρας καὶ ὄμματα αἵρουσα πρὸς τὸν οὐρανὸν καὶ καταβρέχουσα διὰ τῶν δακρύων αὐτῆς τὴν γῆν. Εἶτα μετ’ εὐλαβείας καὶ τρόμου πολλοῦ μετέφερε τὴν ἁγίαν Εἰκόνα εἰς τὸν αἰγιαλόν, καὶ ἐκεῖ πάλιν προσευχομένη μετὰ κατανύξεως ἔλεγε, πρὸς τὴν οὐράνιον Ἄνασσαν: «Δέσποινα τοῦ κόσμου, Σύ, ὡς τοῦ Θεοῦ Μήτηρ, ἔχεις τὴν ἐξουσίαν ἐπὶ πάσης τῆς Κτίσεως. Σὺ δύνασαι νὰ λυτρώσῃς καὶ ἡμᾶς ἐκ τῆς τοῦ βασιλέως ὀργῆς, καὶ τὴν ἁγίαν Είκόνα σου ἐκ τοῦ ἐν τῇ θαλάσσῃ καταποντισμοῦ!». Εὐθὺς δὲ ὡς εἶπε τοὺς λόγους τούτους, ἔβαλε τὴν ἁγίαν Εἰκόνα εἰς τὴν θάλασσαν, καὶ ἰδοὺ βλέπει ἔργον θαυμάσιον: Ἡ ἁγία Εἰκὼν δὲν ἔπεσε πλαγίως, ἀλλ’ ἐστάθη ὀρθία εἰς τὰ ὕδατα, καὶ οὕτως ἐφέρετο ἐπὶ τῶν κυμάτων κατευθυνομένη πρὸς δυσμάς.