Λόγος Ἐπιτάφειος εἰς Κοιμηθέντας. Ὅτι σκιὰ εἶναι οὗτος ο κόσμος καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι τυλιγμὲνοι εἰς αὐτὸν ὡσὰν εἰς πηλόν. Ἐκ τῆς Εὐαγγελικῆς Σάλπιγγος Μακαρίου τοῦ ἐν Πάτμῳ, διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Πηλός; Ναί, διότι καθὼς ἐκεῖνος ὁ πηλὸς ἀπὸ τὰς χεῖρας τοῦ κεραμέως παίρνει τοῦτο ἢ ἐκεῖνο τὸ σχῆμα, καὶ ἀφ’ ἑαυτοῦ του δὲν ἔχει οὐδέν, τοιουτοτρόπως καὶ σύ, ταλαίπωρε ἄνθρωπε, ἀπὸ τὴν ἰδικήν σου φύσιν καὶ στάσιν δὲν ἔχεις τίποτε, ἀλλὰ μία λάσπη εἶσαι καταφρονεμένη, καὶ ὅ,τι ἔχεις, ἀπὸ τὸν Θεὸν τὸ ἔχεις παρμένον, καὶ τὰ πλούτη αὐτά, εἰς τὰ ὁποῖα καυχᾶσαι, τοῦ Θεοῦ εἶναι· δανεικὰ τὰ ἔχεις, ταλαίπωρε ἄνθρωπε, ἐν ἡμέρᾳ Κρίσεως μέλλεις νὰ δώσῃς λογαριασμὸν ποῦ καὶ πῶς τὰ ἐξώδευσες.

Τί λοιπὸν ἀλαζονεύεσαι; Τὶ χαίρεσαι εἰς τὰ ξένα; Καὶ οἱ παῖδες καὶ τ’ ἄλλα ὅλα εἰς τὰ ὁποῖα ἐλπίζεις καὶ ἔχεις τὸ θάρρος σου, ὅλα δωρήματα τοῦ Θεοῦ εἶναι, σὺ δὲ οὐδὲν ἄλλο εἶσαι, παρὰ ἕνας ὑπηρέτης, ἕνας οἰκονόμος τῶν ξένων πραγμάτων. Καὶ λοιπὸν δι’ αὐτὰ ἀλαζονεύεσαι; Διὰ τὰ ξένα αὐτὰ θέλεις νὰ προτιμῆσαι ἀπὸ τοὺς ἄλλους; Δυστυχισμένε ἄνθρωπε, πηλὸς εἶσαι καὶ διὰ τοῦτο πρέπει νὰ εὐχαριστῆσαι εἰς ἐκεῖνο τὸ εἶδος, τὸ ὁποῖον σοῦ ἔδωσεν ὁ Θεός. Διότι καθὼς ὁ πηλὸς δὲν ἠμπορεῖ νὰ εἴπῃ τι εἰς τὸν κεραμέα, οὕτω καὶ σὺ δὲν ἔχεις δίκαιον νὰ λέγῃς εἰς τὸν Θεόν, διατὶ μὲ ἔπλασες οὕτως ἢ διατὶ ἐκεῖνον ἔκαμες πλούσιον καὶ ἐμὲ πτωχόν, διατὶ ἐκεῖνον σοφὸν καὶ ἐμὲ ἄσοφον, διατὶ ἐκεῖνον εὐγενῆ καὶ ἔνδοξον καὶ ἐμὲ ἀγενῆ καὶ ἄτιμον. Δὲν ἔχεις δικαίωμα νὰ εἴπῃς εἰς τὸν Θεὸν κανένα τοιοῦτον, ἀλλ’ ἂν θέλῃς νὰ εἶσαι ἀληθῶς τέλειος καὶ μακάριος, πίστευε ἀληθῶς ὅτι εἶσαι ὡσὰν ἕνας πηλὸς εἰς τὰς χεῖρας τοῦ Θεοῦ, εἰς τοῦ ὁποίου τὴν ἐξουσίαν κρέμαται καὶ νὰ σὲ συντρίψῃ καὶ νὰ σὲ φυλάξῃ. Ὅθεν ἡ Σοφία Σειρὰχ λέγει· «Τί ἄνθρωπος; Καὶ τί ἡ χρῆσις αὐτοῦ; Τί τὸ ἀγαθὸν αὐτοῦ; Καὶ τί τὸ κακὸν αὐτοῦ;» (Σοφ. Σειρὰχ ιη’ 8). Τί ἄνθρωπος; Δηλαδὴ τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Ἔμπροσθεν εἰς τὴν μεγαλειότητα τοῦ Θεοῦ τὶ ἄλλο εἰμὴ ἕνα οὐδέν, ἕνα τίποτε, ἕνα πρᾶγμα καταφρονημένον; Τί δὲ ἡ χρῆσις αὐτοῦ; ἢ τί ἀγαθὸν ἠμπορεῖ νὰ φέρῃ εἰς τὸν Θεόν, ἢ τί κακόν; Τὸ οὐδέν, διότι οὔτε αἱ ἀρεταὶ τοῦ ἀνθρώπου προσθέτουσί τι εἰς τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ, οὔτε αἱ ἁμαρτίαι, καθὼς εἶναι καὶ αἱ βλασφημίαι, δίδουσι κανένα πόνον ἢ καμμίαν ἀτιμίαν εἰς τὸν Θεόν. Ἔστω φέρουν κάποιον βάρος ἢ κάποιαν δόξαν εἰς τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλ’ ὄχι καὶ εἰς τὸν Θεόν.

Γράφουσιν οἱ ἱστορικοὶ ὅτι τινὲς τῶν Ἀράβων βλασφημοῦσι τὸν ἥλιον ἀνατέλλοντα καὶ δύοντα, πλὴν τὸ φῶς αὐτοῦ οὔτε νὰ σμικρύνωσι δύνανται, οὔτε κἂν νὰ τὸ βλάψωσι. Τοιουτοτρόπως καὶ αἱ βλασφημίαι τῶν ἀσεβῶν οὐδεμίαν δύναμιν ἔχουσιν ἔμπροσθεν εἰς τὸν αὐθέντην Θεόν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ φράσις αὕτη περιέχεται εἰς τὴν ἀπάντησιν τὴν ὁποίαν ἔδωσεν ὁ Θεὸς πρὸς τὸν Ἰωνᾶν διὰ τὴν λύπην του ἐπὶ τῇ ἀπωλείᾳ τῆς κολοκύνθης. Ὅταν δηλαδὴ ὁ Ἰωνᾶς περιελθὼν εἰς ἀπόγνωσιν ἐξέβαλε τὴν ἀπέλπιδα κραυγήν· «Καλόν μοι ἀποθανεῖν με ἢ ζῇν» (ἔνθ. ἀνωτ.) ὁ Θεὸς ἤνοιξεν ἀοράτως διάλογον πρὸς αὐτὸν καὶ τοῦ λέγει· «Εἰ σφόδρα λελύπησαι σὺ ἐπὶ τῇ κολοκύνθῃ; Καὶ εἶπε· σφόδρα λελύπημαι ἐγὼ ἕως θανάτου. Καὶ εἶπε Κύριος· σὺ ἐφείσω ὑπὲρ τῆς κολοκύνθης ὑπὲρ ἧς οὐκ ἐκακοπάθησας ἐπ’ αὐτήν, οὐδὲ ἐξέθρεψας αὐτήν, ἣ ἐγενήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο. Ἐγὼ δὲ οὐ φείσομαι ὑπὲρ Νινευὴ τῆς πόλεως τῆς μεγάλης, ἐν ᾗ κατοικοῦσι πλείους ἢ δώδεκα μυριάδες ἀνθρώπων, οἵτινες οὐκ ἔγνωσαν δεξιὰν αὐτῶν ἢ ἀριστερὰν αὐτῶν καὶ κτήνη πολλά;» (Ἰωνᾶ δʹ 9-11).

Ἡ τιμωρία δηλαδὴ ἥτις ἐδόθη εἰς τὸν Ἰωνᾶν ἐδόθη πρὸς αὐτὸν διὰ νὰ ἐννοήσῃ ὅτι μεγάλως ἔσφαλε λυπηθεὶς διὰ τὴν μὴ καταστροφὴν τῆς Νινευή. Ἐὰν σύ, τοῦ εἶπεν ὁ Θεός, ἐλυπήθης τόσον πολὺ διὰ μίαν κολοκύνθην, διὰ τὴν ὁποίαν οὔτε ἐκακοπάθησες, οὔτε ἐφρόντισες τίποτε δι’ αὐτήν, ἡ ὁποία τὴν μίαν νύκτα ἐφύτρωσε καὶ τὴν ἑπομένην ἐχάθη, πῶς ἐγὼ νὰ μὴ λυπηθῶ διὰ τὴν μεγάλην πόλιν Νινευή, εἰς τὴν ὁποίαν, πλὴν τῶν ἐνηλίκων ἀνθρώπων, κατοικοῦν πλέον τῶν 120.000 μικρῶν παιδίων, τὰ ὁποῖα δὲν γνωρίζουν νὰ διακρίνουν τὴν δεξιὰν ἀπὸ τῆς ἀριστερᾶς χειρός των καὶ κτήνη πολλά; Ἐκ τῶν λόγων τούτων τοῦ Κυρίου καταφαίνεται ἡ εὐσπλαγχνία καὶ ἡ δικαιοσύνη Αὐτοῦ πρὸς ἅπαντας τοὺς ἀνθρώπους πιστοὺς καὶ ἀπίστους καὶ ὅτι πάντας εἰς σωτηρίαν καλεῖ καὶ πάντων τὴν ἐπιστροφὴν ἀναμένει. Ἡ ἔκφρασις «θυγάτηρ νυκτὸς ἦν καὶ θυγάτηρ νυκτὸς ἀπώλετο», ἡ περιεχομένη εἰς τὸ Ἑβραϊκὸν κείμενον, ἀποδίδεται εἰς τὴν μετάφρασιν τῶν Ἑβδομήκοντα διὰ τῆς φράσεως «ἣ ἐγεννήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο» (ἐνθ. ἀνωτέρω).