Λόγος Ἐπιτάφειος εἰς Κοιμηθέντας. Ὅτι σκιὰ εἶναι οὗτος ο κόσμος καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι τυλιγμὲνοι εἰς αὐτὸν ὡσὰν εἰς πηλόν. Ἐκ τῆς Εὐαγγελικῆς Σάλπιγγος Μακαρίου τοῦ ἐν Πάτμῳ, διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Τοῦτο λοιπὸν ἀφ’ οὗ ἔγινε, καὶ ἔβλεπεν αὐτὸ ὁ Δαμοκλῆς, χάνεται ἡ ὄψις του εὐθύς, παγώνει τὸ αἷμα του μέσα εἰς τὰς φλέβας, ἤρχισε νὰ κτυπᾷ ἡ καρδία του καὶ τρέμει ὅλος χεῖρας καὶ πόδας. Τὸν φόβον δὲ αὐτὸν δὲν ἠδυνήθησαν νὰ ἀποδιώξωσιν ἀπὸ τὴν καρδίαν του οὔτε οἱ ὑπηρέται οἱ χρυσοφορεμένοι, οἵτινες εἶχαν τὰς χεῖρας δεμένας ἔμπροσθέν του, οὔτε ὁ θρόνος ὁ χρυσός, εἰς τὸν ὁποῖον ἐκάθητο, οὔτε ὁ στέφανος ὁ λαμπρὸς ὅπου ἐφοροῦσεν, ἀλλ’ ἐπειδὴ ὠλιγοψύχησε, δὲν εἶχε πλέον ὀφθαλμοὺς νὰ ἴδῃ ἄλλο τι ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ξίφος, τὸ ὁποῖον ἐκρέματο ἐπάνω του. Οὔτε τὴν στολὴν τὴν βασιλικήν, οὔτε τῆς τραπέζης τὰ πολυέξοδα ἐκεῖνα καὶ διάφορα φαγητὰ ἔβλεπε, ἀλλ’ ἤρχισε νὰ παρακαλῇ τὸν βασιλέα νὰ τοῦ ἐπιτρέψῃ νὰ φύγῃ ἀπὸ ἐκεῖνον τὸν θρόνον τῆς εὐτυχίας, διότι πλέον δὲν θέλει νὰ εἶναι εὐτυχισμένος. Φρόνιμος ἦτο ὁ Δαμοκλῆς καὶ ἄξιος ἐπαίνου, ἐπειδὴ ἔβλεπε καὶ κατενόει ὁποῖος κίνδυνος ἐκρέματο ἐπάνωθεν τῆς κεφαλῆς του.

Καὶ ὅμως τὸν ἴδιον κίνδυνον βλέπομεν καὶ ἡμεῖς καθ’ ἡμέραν, τοῦ θανάτου τὸ ὀξύτατον ξίφος, καὶ ὅμως, μὲ ὅλον τοῦτο, κλείομεν τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὴν θεωρίαν τούτου τοῦ τέλους, καὶ ὡς ἀθάνατοι φροντίζομεν, ὡς ἀθάνατοι ὑπερηφανευόμεθα, ὡσὰν νὰ μὴ εἴμεθα καὶ ἡμεῖς ἀπὸ τὴν φύσιν, ἀπὸ τὴν γενεὰν ἐκείνων τῶν ὁποίων τελοῦμεν σήμερον τὰ μνημόσυνα. Ἀλλ’ ὅμως ἀνίσως καὶ δὲν εἶμαι καὶ ἐγὼ ἄξιος διὰ νὰ μὲ πιστεύσῃς ὅτι βέβαια τοιοῦτος φθαρτὸς καὶ πρόσκαιρος εἶσαι σύ, ἄκουσε τοῦτο ἀπὸ τὸν θρηνητικώτατον Ἱερεμίαν, ὅστις λέγει· «Ὁ πηλὸς τοῦ κεραμέως, ὑμεῖς ἐστε ἐν χερσί μου» (Ἱερεμ. ιη’ 6). Πηλὸς ἤσουν καὶ εἶσαι, ἄνθρωπε, διότι ἀπ’ αὐτὸν ἔχεις τὴν ἀρχὴν καὶ τὰ θεμέλια. Μάθε λοιπὸν μετὰ φόβου καὶ ταπεινώσεως πολλῆς νὰ ὑποτάσσεσαι εἰς τὸν Θεόν, δεδομένου ὅτι εἰς τὴν χεῖρα Αὐτοῦ κρέμαται ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατός σου, ἡ κατάστασίς σου καὶ ἡ πολιτεία σου, τὰ πλούτη σου καὶ αἱ δόξαι σου, τὰ τέκνα σου καὶ ὁ οἶκός σου, οἱ συγγενεῖς σου καὶ οἱ φίλοι σου.

Πιστεύεις λοιπὸν εἰς τοῦτο, ἄνθρωπε, ὅτι δηλαδὴ εἶσαι ὡς πηλὸς εἰς χεῖρας κεραμέως; Βλέπεις ὅλην αὐτὴν τὴν ὑπερηφανίαν τὴν ἰδικήν σου, ὅλην τὴν φαντασίαν τὴν μεγάλην ὅπου ἔχεις, στοχάζεσαι ὅλον αὐτὸ τὸ φύσημα τοῦ πλούτου σου, τὴν καύχησιν τῶν ὑπαρχόντων σου, τὰ χρυσοΰφαντα καὶ λαμπρὰ ἐνδύματά σου, τὰ ὑψηλὰ καὶ μεγάλα οἰκοδομήματά σου; Βλέπεις, λέγω, μὲ τί τὰ συγκρίνει ὁ πανάγαθος Θεός; Μὲ ἕνα χειρόβολον λάσπης καταφρονεμένης, μὲ πηλόν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ φράσις αὕτη περιέχεται εἰς τὴν ἀπάντησιν τὴν ὁποίαν ἔδωσεν ὁ Θεὸς πρὸς τὸν Ἰωνᾶν διὰ τὴν λύπην του ἐπὶ τῇ ἀπωλείᾳ τῆς κολοκύνθης. Ὅταν δηλαδὴ ὁ Ἰωνᾶς περιελθὼν εἰς ἀπόγνωσιν ἐξέβαλε τὴν ἀπέλπιδα κραυγήν· «Καλόν μοι ἀποθανεῖν με ἢ ζῇν» (ἔνθ. ἀνωτ.) ὁ Θεὸς ἤνοιξεν ἀοράτως διάλογον πρὸς αὐτὸν καὶ τοῦ λέγει· «Εἰ σφόδρα λελύπησαι σὺ ἐπὶ τῇ κολοκύνθῃ; Καὶ εἶπε· σφόδρα λελύπημαι ἐγὼ ἕως θανάτου. Καὶ εἶπε Κύριος· σὺ ἐφείσω ὑπὲρ τῆς κολοκύνθης ὑπὲρ ἧς οὐκ ἐκακοπάθησας ἐπ’ αὐτήν, οὐδὲ ἐξέθρεψας αὐτήν, ἣ ἐγενήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο. Ἐγὼ δὲ οὐ φείσομαι ὑπὲρ Νινευὴ τῆς πόλεως τῆς μεγάλης, ἐν ᾗ κατοικοῦσι πλείους ἢ δώδεκα μυριάδες ἀνθρώπων, οἵτινες οὐκ ἔγνωσαν δεξιὰν αὐτῶν ἢ ἀριστερὰν αὐτῶν καὶ κτήνη πολλά;» (Ἰωνᾶ δʹ 9-11).

Ἡ τιμωρία δηλαδὴ ἥτις ἐδόθη εἰς τὸν Ἰωνᾶν ἐδόθη πρὸς αὐτὸν διὰ νὰ ἐννοήσῃ ὅτι μεγάλως ἔσφαλε λυπηθεὶς διὰ τὴν μὴ καταστροφὴν τῆς Νινευή. Ἐὰν σύ, τοῦ εἶπεν ὁ Θεός, ἐλυπήθης τόσον πολὺ διὰ μίαν κολοκύνθην, διὰ τὴν ὁποίαν οὔτε ἐκακοπάθησες, οὔτε ἐφρόντισες τίποτε δι’ αὐτήν, ἡ ὁποία τὴν μίαν νύκτα ἐφύτρωσε καὶ τὴν ἑπομένην ἐχάθη, πῶς ἐγὼ νὰ μὴ λυπηθῶ διὰ τὴν μεγάλην πόλιν Νινευή, εἰς τὴν ὁποίαν, πλὴν τῶν ἐνηλίκων ἀνθρώπων, κατοικοῦν πλέον τῶν 120.000 μικρῶν παιδίων, τὰ ὁποῖα δὲν γνωρίζουν νὰ διακρίνουν τὴν δεξιὰν ἀπὸ τῆς ἀριστερᾶς χειρός των καὶ κτήνη πολλά; Ἐκ τῶν λόγων τούτων τοῦ Κυρίου καταφαίνεται ἡ εὐσπλαγχνία καὶ ἡ δικαιοσύνη Αὐτοῦ πρὸς ἅπαντας τοὺς ἀνθρώπους πιστοὺς καὶ ἀπίστους καὶ ὅτι πάντας εἰς σωτηρίαν καλεῖ καὶ πάντων τὴν ἐπιστροφὴν ἀναμένει. Ἡ ἔκφρασις «θυγάτηρ νυκτὸς ἦν καὶ θυγάτηρ νυκτὸς ἀπώλετο», ἡ περιεχομένη εἰς τὸ Ἑβραϊκὸν κείμενον, ἀποδίδεται εἰς τὴν μετάφρασιν τῶν Ἑβδομήκοντα διὰ τῆς φράσεως «ἣ ἐγεννήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο» (ἐνθ. ἀνωτέρω).