Λόγος Ἐπιτάφειος εἰς Κοιμηθέντας. Ὅτι σκιὰ εἶναι οὗτος ο κόσμος καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι τυλιγμὲνοι εἰς αὐτὸν ὡσὰν εἰς πηλόν. Ἐκ τῆς Εὐαγγελικῆς Σάλπιγγος Μακαρίου τοῦ ἐν Πάτμῳ, διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

ΕΠΕΙΔΗ καὶ τὸ ἀνθρώπινον γένος ἔχασεν ὡς ἀχάριστος δοῦλος τοῦ οὐρανίου Πατρὸς τὴν πρώτην κληρονομίαν, τῆς ὁποίας ἕνα ἀπὸ τὰ χαρίσματα ἦτο καὶ ἕνας σταλαγμὸς σοφίας ἀπὸ τὸ ἀχανὲς πέλαγος τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ, μὲ τὸ ὁποῖον ἠδύνατο νὰ προγνωρίζῃ τὰ πράγματα καθὼς εἶναι ἡ ὕπαρξίς των καὶ ἡ φύσις των, ὄχι μόνον ὅσα ὑποπίπτουσιν εἰς τὰ σωματικὰ αἰσθητήρια, ἀλλὰ καὶ τ’ ἄλλα ὅσα ἔρχονται εἰς τὸν νοῦν· ἐπειδή, λέγω, καὶ ἔχασε τοιοῦτον θησαυρὸν ὁ ἄνθρωπος, μόλις καὶ μετὰ βίας γνωρίζει καὶ καταπείθεται εἰς ἐκεῖνα ὅπου βλέπει μὲ τοὺς ὀφθαλμούς του. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ θεόπτης Μωϋσῆς, βλέπων μακρόθεν τὴν βάτον, ἥτις ἐκαίετο καὶ δὲν κατεκαίετο, καὶ μὴ δυνάμενος νὰ καταλάβῃ τοῦ Μυστηρίου ἐκείνου τὴν δύναμιν καὶ ἔννοιαν, ἔλεγε· «Παρελθὼν ὄψομαι τὸ ὅραμα τὸ μέγα τοῦτο» (Ἔξοδ. γ’ 3). Καὶ ἀνίσως ὁ Μωϋσῆς ὁ θεόπτης, ὁ καθαρώτατος νοῦς, ὅστις εἶχε τὰς αἰσθήσεις ἐλευθερωμένας ἀπὸ τῆς κοσμικῆς ταύτης ματαιότητος τοὺς καπνοὺς καὶ τὰ σύννεφα, μακρόθεν δὲν ἠδύνατο νὰ καταλάβῃ ἐκεῖνα ὅπου ἔβλεπε, τὶ θέλομεν γίνει ἡμεῖς, τοὺς ὁποίους ἔχει κυριευμένους ἡ ἀπάτη καὶ τὸ ψεῦδος τούτου τοῦ φθαρτοῦ κόσμου; Τοῦτο βέβαια πάσχομεν, ὅπερ λέγει τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον· «Ὦτα ἔχουσι καὶ οὐκ ἀκούουσιν, ὀφθαλμοὺς ἔχουσι καὶ οὐκ ὄψονται» (Μάρκ. η’ 18), τοῦτο ἀληθεύει περισσότερον εἰς ἡμᾶς παρὰ εἰς ἄλλους.

Ἀλλ’ ὅμως σήμερον τοὐλάχιστον ἂς ἀποτινάξωμεν ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς τὸ σύννεφον αὐτὸ τῆς ἀμαθείας καὶ τῆς ἀπάτης τοῦ κόσμου, τὸ ὁποῖον εἶναι ἁπλωμένον ἔμπροσθεν εἰς τοὺς ὀφθαλμούς μας τὸ τέλος εἰς τὸ ὁποῖον καταντᾷ ἡ δυστυχισμένη καὶ ταλαίπωρος τούτη φύσις τῶν ἀνθρώπων. Διότι καὶ ὁ Ναοὺμ ὁ Προφήτης λέγει· «Καὶ ἔσται πᾶς ὁ ὁρῶν σε καταβήσεται ἀπὸ σοῦ» (γ’ 7)· ὅπερ σημαίνει: εἰς ὅσον καιρὸν ὁ ἄνθρωπος βλέπει μακρόθεν τὰ ἀγαθά σου, ὦ κόσμε, νομίζων ὅτι ταῦτα εἶναι βέβαια, φανταζόμενος ὅτι ταῦτα εἶναι ἀμετακίνητα, τὰ ἐπαινεῖ, τὰ θαυμάζει, ζητεῖ μὲ κάθε εἴδους τρόπον νὰ τὰ ἀποκτήσῃ. Ὅταν ὅμως ἴδῃ τὸ τέλος αὐτῶν, ὅτι εἶναι ἀνυπόστατον, ὅτι εἶναι ἀβέβαιον, τί κάμνει; Τότε τὰ ἀποφεύγει βέβαια, καὶ τὰ ἀποστρέφεται, τότε «καταβήσεται ἀπὸ σοῦ». Πρὶν δηλαδὴ νὰ ἴδῃ τὶ ἆραγε εἶναι αἱ δόξαι τούτου τοῦ κόσμου, ὁ ἄνθρωπος τὰς ἐπιθυμεῖ καὶ τὰς ζηλεύει, ὅταν ὅμως τὰς ἴδῃ ὅτι εἷναι θεμελιωμέναι ἐπάνω εἰς μίαν στιγμὴν τοῦ χρόνου, περιτριγυρισμέναι ἀπὸ πολλὰς καὶ διαφόρους μερίμνας, ἀπὸ κινδύνους πολλούς, ἀπὸ κόπους καὶ ἀγρυπνίας καθημερινάς, τότε τί κάμνει; Τότε βέβαια φεύγει, τότε «καταβήσεται ἀπὸ σοῦ».


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ φράσις αὕτη περιέχεται εἰς τὴν ἀπάντησιν τὴν ὁποίαν ἔδωσεν ὁ Θεὸς πρὸς τὸν Ἰωνᾶν διὰ τὴν λύπην του ἐπὶ τῇ ἀπωλείᾳ τῆς κολοκύνθης. Ὅταν δηλαδὴ ὁ Ἰωνᾶς περιελθὼν εἰς ἀπόγνωσιν ἐξέβαλε τὴν ἀπέλπιδα κραυγήν· «Καλόν μοι ἀποθανεῖν με ἢ ζῇν» (ἔνθ. ἀνωτ.) ὁ Θεὸς ἤνοιξεν ἀοράτως διάλογον πρὸς αὐτὸν καὶ τοῦ λέγει· «Εἰ σφόδρα λελύπησαι σὺ ἐπὶ τῇ κολοκύνθῃ; Καὶ εἶπε· σφόδρα λελύπημαι ἐγὼ ἕως θανάτου. Καὶ εἶπε Κύριος· σὺ ἐφείσω ὑπὲρ τῆς κολοκύνθης ὑπὲρ ἧς οὐκ ἐκακοπάθησας ἐπ’ αὐτήν, οὐδὲ ἐξέθρεψας αὐτήν, ἣ ἐγενήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο. Ἐγὼ δὲ οὐ φείσομαι ὑπὲρ Νινευὴ τῆς πόλεως τῆς μεγάλης, ἐν ᾗ κατοικοῦσι πλείους ἢ δώδεκα μυριάδες ἀνθρώπων, οἵτινες οὐκ ἔγνωσαν δεξιὰν αὐτῶν ἢ ἀριστερὰν αὐτῶν καὶ κτήνη πολλά;» (Ἰωνᾶ δʹ 9-11).

Ἡ τιμωρία δηλαδὴ ἥτις ἐδόθη εἰς τὸν Ἰωνᾶν ἐδόθη πρὸς αὐτὸν διὰ νὰ ἐννοήσῃ ὅτι μεγάλως ἔσφαλε λυπηθεὶς διὰ τὴν μὴ καταστροφὴν τῆς Νινευή. Ἐὰν σύ, τοῦ εἶπεν ὁ Θεός, ἐλυπήθης τόσον πολὺ διὰ μίαν κολοκύνθην, διὰ τὴν ὁποίαν οὔτε ἐκακοπάθησες, οὔτε ἐφρόντισες τίποτε δι’ αὐτήν, ἡ ὁποία τὴν μίαν νύκτα ἐφύτρωσε καὶ τὴν ἑπομένην ἐχάθη, πῶς ἐγὼ νὰ μὴ λυπηθῶ διὰ τὴν μεγάλην πόλιν Νινευή, εἰς τὴν ὁποίαν, πλὴν τῶν ἐνηλίκων ἀνθρώπων, κατοικοῦν πλέον τῶν 120.000 μικρῶν παιδίων, τὰ ὁποῖα δὲν γνωρίζουν νὰ διακρίνουν τὴν δεξιὰν ἀπὸ τῆς ἀριστερᾶς χειρός των καὶ κτήνη πολλά; Ἐκ τῶν λόγων τούτων τοῦ Κυρίου καταφαίνεται ἡ εὐσπλαγχνία καὶ ἡ δικαιοσύνη Αὐτοῦ πρὸς ἅπαντας τοὺς ἀνθρώπους πιστοὺς καὶ ἀπίστους καὶ ὅτι πάντας εἰς σωτηρίαν καλεῖ καὶ πάντων τὴν ἐπιστροφὴν ἀναμένει. Ἡ ἔκφρασις «θυγάτηρ νυκτὸς ἦν καὶ θυγάτηρ νυκτὸς ἀπώλετο», ἡ περιεχομένη εἰς τὸ Ἑβραϊκὸν κείμενον, ἀποδίδεται εἰς τὴν μετάφρασιν τῶν Ἑβδομήκοντα διὰ τῆς φράσεως «ἣ ἐγεννήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο» (ἐνθ. ἀνωτέρω).