Λόγος Ἐπιτάφειος εἰς Κοιμηθέντας. Ὅτι σκιὰ εἶναι οὗτος ο κόσμος καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι τυλιγμὲνοι εἰς αὐτὸν ὡσὰν εἰς πηλόν. Ἐκ τῆς Εὐαγγελικῆς Σάλπιγγος Μακαρίου τοῦ ἐν Πάτμῳ, διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Ὅμως ἀνάμεσα είς αὐτὴν τὴν πολλὴν χαρὰν τοῦ Ἰωνᾶ, ἀνάμεσα εἰς ἐκείνην τὴν σκιὰν τὴν δροσερὰν τῆς κολοκύνθης, ἀνάμεσα εἰς ἐκείνην τὴν ἀνέλπιστον παρηγορίαν, ἐκεῖ μέσα εἰς τὴν ἄνεσιν τὴν ὁποίαν τοῦ ἔδιδεν ἡ σκιὰ τῆς κολοκύνθης, προστάζει ὁ Θεὸς τὴν νύκτα ἕνα σκώληκα καὶ τρώγει τὴν ρίζαν τῆς κολοκύνθης, καὶ παρευθὺς ὅταν ἅπλωσεν ὁ ἥλιος τὰς ἀκτῖνας του εἰς τὴν γῆν ἐξηράνθη ἡ κολοκύνθη, χάνει ὁ Ἰωνᾶς τὴν σκέπην, φεύγει ἡ παρηγορία τὴν ὁποίαν τοῦ ἔδιδε τὴν νύκτα, δὲν ἔχει πλέον μὲ τὶ νὰ ἐμποδίσῃ τὸ καῦμα τοῦ ἡλίου, δὲν ἠξεύρει ποῦ νὰ προσδράμῃ πλέον καὶ νὰ ἀποφύγῃ τὸν ἐπερχόμενον ἀνυπόφορον καύσωνα. Ἐπὶ πλέον προσέταξεν ὁ Θεὸς καὶ ἐπέπεσε καὶ κῦμα καύσωνος φοβεροῦ· «καὶ προσέταξεν ὁ Θεὸς πνεύματι καύσωνι συγκαίοντι, καὶ ἐπάταξεν ὁ ἥλιος ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τοῦ Ἰωνᾶ» (δ’ 8).

Ὅθεν, ἐπειδὴ ἡ ἀνέλπιστος εὐτυχία του μετεγύρισεν εἰς δυστυχίαν πλέον ἀνέλπιστον καὶ δὲν τοῦ ἔδιδε τόσην πολλὴν παρηγορίαν ἡ σκιὰ τῆς κολοκύνθης, ὅσον πόνον καὶ στενοχωρίαν ἔδιδεν εἰς αὐτὸν τὸ καῦμα τοῦ ἡλίου ὕστερον ἀφ’ οὗ ἐξηράνθη ἡ κολοκύνθη, διὰ τοῦτο ἀπέκαμεν ὁ Ἰωνᾶς ἀπὸ τοὺς πόνους, τοῦ ἔφυγεν ἡ ψυχὴ ἀπὸ τὴν καρδίαν. Δι’ εὐεργεσίαν μεγάλην τὸ εἶχε νὰ τοῦ ἤρχετο ὁ θάνατος. Ὅθεν λέγει ἡ θεία Γραφή· «Ὠλιγοψύχησεν (ὁ Ἰωνᾶς) καὶ ἀπελέγετο τὴν ψυχὴν αὐτοῦ, καὶ εἶπε· «Καλόν μοι ἀποθανεῖν με ἢ ζῇν» (Ἰωνᾶς, δ’ 8). Ἱερογλυφικὸν τοῦτο τῆς ματαιότητος τοῦ κόσμου καὶ τῆς ἐλπίδος καὶ χαρᾶς, τὰ ὁποῖα φαίνεται ὅτι δίδει εἰς τὸν ἄνθρωπον. Διότι περὶ τῆς κολοκύνθης αὐτῆς γράφεται εἰς τὸ Ἑβραϊκὸν καὶ τὸ ἑξῆς· «θυγάτηρ νυκτὸς ἦν, καὶ θυγάτηρ νυκτὸς ἀπώλετο» [1] ἤτοι εἰς μίαν νύκτα ἐγεννήθη καὶ εἰς μίαν νύκτα ἐχάθη. Καὶ τάχα δὲν εἶναι τοιαῦται αἱ τιμαί, τὰ πλούτη, αἱ δόξαι, αἱ τρυφαὶ τούτου τοῦ κόσμου, τὰ ὁποῖα εἰς μίαν νύκτα ἔρχονται, καὶ πολλάκις εἰς τὴν αὐτὴν χάνονται; Καὶ καθὼς ὁ σκώληξ εἰς μίαν νύκτα ἔφαγεν αἰφνιδίως τὴν ρίζαν τῆς κολοκύνθης, τοιουτοτρόπως ἀσθένεια αἰφνίδιος, φθόνος, ἁρπαγαί, συκοφαντίαι, καὶ αὐτὸς ὁ θάνατος, ἔξαφνα μέσα ἀπὸ τὰς χεῖρας μας ἁρπάζουσι τὴν ἐλπίδα τοῦ πλούτου, τὰς τρυφάς, τὰς δόξας, καὶ τ’ ἄλλα φαινόμενα ἀγαθὰ τούτου τοῦ κόσμου.

Φαντάζεσαι ὅτι ἡσυχάζεις καὶ ἀναπαύεσαι μέσα εἰς τὰ ὑπάρχοντα; Πλανᾶσαι. Διότι κάτω ἀπὸ τὴν σκιὰν τῆς κολοκύνθης ἀναπαύεται ὁ σκώληξ, ὅστις τρώγει τὰς ρίζας τῆς κολοκύνθης σου καὶ ἐκείνη ἡ δρόσος τῆς σκιᾶς σου, ἐκείνη ἡ ματαία ἐλπὶς τοῦ πλούτου σου χάνεται αἰφνιδίως ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμούς σου,


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ φράσις αὕτη περιέχεται εἰς τὴν ἀπάντησιν τὴν ὁποίαν ἔδωσεν ὁ Θεὸς πρὸς τὸν Ἰωνᾶν διὰ τὴν λύπην του ἐπὶ τῇ ἀπωλείᾳ τῆς κολοκύνθης. Ὅταν δηλαδὴ ὁ Ἰωνᾶς περιελθὼν εἰς ἀπόγνωσιν ἐξέβαλε τὴν ἀπέλπιδα κραυγήν· «Καλόν μοι ἀποθανεῖν με ἢ ζῇν» (ἔνθ. ἀνωτ.) ὁ Θεὸς ἤνοιξεν ἀοράτως διάλογον πρὸς αὐτὸν καὶ τοῦ λέγει· «Εἰ σφόδρα λελύπησαι σὺ ἐπὶ τῇ κολοκύνθῃ; Καὶ εἶπε· σφόδρα λελύπημαι ἐγὼ ἕως θανάτου. Καὶ εἶπε Κύριος· σὺ ἐφείσω ὑπὲρ τῆς κολοκύνθης ὑπὲρ ἧς οὐκ ἐκακοπάθησας ἐπ’ αὐτήν, οὐδὲ ἐξέθρεψας αὐτήν, ἣ ἐγενήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο. Ἐγὼ δὲ οὐ φείσομαι ὑπὲρ Νινευὴ τῆς πόλεως τῆς μεγάλης, ἐν ᾗ κατοικοῦσι πλείους ἢ δώδεκα μυριάδες ἀνθρώπων, οἵτινες οὐκ ἔγνωσαν δεξιὰν αὐτῶν ἢ ἀριστερὰν αὐτῶν καὶ κτήνη πολλά;» (Ἰωνᾶ δʹ 9-11).

Ἡ τιμωρία δηλαδὴ ἥτις ἐδόθη εἰς τὸν Ἰωνᾶν ἐδόθη πρὸς αὐτὸν διὰ νὰ ἐννοήσῃ ὅτι μεγάλως ἔσφαλε λυπηθεὶς διὰ τὴν μὴ καταστροφὴν τῆς Νινευή. Ἐὰν σύ, τοῦ εἶπεν ὁ Θεός, ἐλυπήθης τόσον πολὺ διὰ μίαν κολοκύνθην, διὰ τὴν ὁποίαν οὔτε ἐκακοπάθησες, οὔτε ἐφρόντισες τίποτε δι’ αὐτήν, ἡ ὁποία τὴν μίαν νύκτα ἐφύτρωσε καὶ τὴν ἑπομένην ἐχάθη, πῶς ἐγὼ νὰ μὴ λυπηθῶ διὰ τὴν μεγάλην πόλιν Νινευή, εἰς τὴν ὁποίαν, πλὴν τῶν ἐνηλίκων ἀνθρώπων, κατοικοῦν πλέον τῶν 120.000 μικρῶν παιδίων, τὰ ὁποῖα δὲν γνωρίζουν νὰ διακρίνουν τὴν δεξιὰν ἀπὸ τῆς ἀριστερᾶς χειρός των καὶ κτήνη πολλά; Ἐκ τῶν λόγων τούτων τοῦ Κυρίου καταφαίνεται ἡ εὐσπλαγχνία καὶ ἡ δικαιοσύνη Αὐτοῦ πρὸς ἅπαντας τοὺς ἀνθρώπους πιστοὺς καὶ ἀπίστους καὶ ὅτι πάντας εἰς σωτηρίαν καλεῖ καὶ πάντων τὴν ἐπιστροφὴν ἀναμένει. Ἡ ἔκφρασις «θυγάτηρ νυκτὸς ἦν καὶ θυγάτηρ νυκτὸς ἀπώλετο», ἡ περιεχομένη εἰς τὸ Ἑβραϊκὸν κείμενον, ἀποδίδεται εἰς τὴν μετάφρασιν τῶν Ἑβδομήκοντα διὰ τῆς φράσεως «ἣ ἐγεννήθη ὑπὸ νύκτα καὶ ὑπὸ νύκτα ἀπώλετο» (ἐνθ. ἀνωτέρω).