Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς ΠΑΦΝΟΥΤΙΟΣ ὁ Ἀναχωρητὴς καὶ οἱ σὺν αὐτῷ μαρτυρήσαντες πεντακόσιοι τεσσαράκοντα ἕξ, ἐν ἔτει ἀπὸ Χριστοῦ τγ’ (303) σταυρωθεὶς τελειοῦται.

Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ ἄρχοντες ἐκεῖνοι ἐπῆγαν εὐθὺς ἐκεῖ ὅπου ἦτο ὁ Παφνούτιος, καὶ ἤκουσαν ἔξωθεν ὅτι προσηύχετο ὑπὲρ σωτηρίας τῆς πόλεως· ἀνοίξαντες δὲ τὴν θύραν καὶ εἰσελθόντες, εἶδον αὐτὸν ἔχοντα ὑψωμένας τὰς χεῖράς του εἰς τὸν οὐρανόν, αἱ ὁποῖαι ἔλαμπαν ὡς λαμπάδες ἀνημμέναι, καὶ γύρωθέν του ἐξήρχετο εὐωδία ἄρρητος· καὶ παρευθὺς πεσόντες εἰς τοὺς πόδας του τὸν προσεκύνησαν, καὶ διῆλθον οὕτω ὅλην ἐκείνην τὴν νύκτα.

Τὸ πρωΐ, ἀφοῦ ἐτελείωσεν ὁ Ἅγιος τὴν προσευχήν, τοὺς ἠρώτησε· «Διατί εὑρίσκεσθε εἰς τὴν φυλακήν;». Καὶ ἐκεῖνοι ἀπεκρίθησαν· «Διότι χρεωστοῦμεν δημόσια χρήματα». Ὁ δὲ Ἅγιος τοὺς εἶπε· «Διατί δὲν ὑπακούετε εἰς ἐμέ, νὰ πιστεύσητε εἰς τὸν ἀληθῆ Θεόν, ἵνα μὴ ἐνοχλῆσθε πλέον; διότι ἂν ὁμολογήσητε τὸ ὄνομά του τὸ Ἅγιον, θὰ ἐλευθερωθῆτε ἀπὸ ὅλα τὰ χρέη τῶν ἁμαρτημάτων σας, θὰ ἐξαλειφθῇ τὸ χειρόγραφον τῶν ἁμαρτιῶν σας, θὰ γίνητε πολῖται τοῦ οὐρανοῦ, καὶ τὰ ὀνόματά σας θὰ γραφῶσιν αἰωνίως εἰς τὴν βίβλον τῆς ζωῆς». Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ ἄρχοντες ἀπεκρίθησαν ὅλοι συμφώνως· «Ἡμεῖς ἀπὸ σήμερον ἐξ ὅλης μας ψυχῆς πιστεύομεν καὶ ὁμολογοῦμεν τὸν Θεὸν τὸν ὁποῖον πιστεύεις καὶ σύ». Τοὺς λέγει ὁ Ἅγιος· «Τὸ λοιπὸν ἐγέρθητε, ὦ τέκνα μου, νὰ ὑπάγωμεν ὁμοῦ εἰς τὸν ἐξουσιαστήν, ὅτι τὰ ὀνόματα ὑμῶν ἐγράφησαν εἰς τοὺς οὐρανούς».

Εὐθὺς τότε ἠνοίχθησαν αἱ θύραι καὶ ὁ Ἅγιος μετὰ τῶν ἄλλων τεσσαράκοντα ἐξελθόντες ἀπαρατήρητοι τῆς φυλακῆς μετέβησαν εἰς τὸ κριτήριον τοῦ Ἀρριανοῦ, ὅπου ὁ Ἅγιος εἶπε· «Βῆμα, βῆμα, ἤτοι κριτήριον, κριτήριον, ἦλθα ἐναντίον σου· ὅτι σὺ μὲν εἶσαι μετὰ τοῦ Ἀπόλλωνος, ἐγὼ δὲ εἶμαι μετὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Ὁ δὲ Ἀρριανὸς διέταξε νὰ συλλάβουν τὸν Ἅγιον· εὐθὺς ὅμως ὡς ὥρμησαν οἱ στρατιῶται ἐναντίον του, ἐγένετο οὗτος ἄφαντος· οἱ δὲ τεσσαράκοντα ἐκεῖνοι ἄρχοντες ἐφώναξαν παρρησίᾳ· «Χριστιανοὶ εἴμεθα καὶ ἡμεῖς, κάμε καὶ εἰς ἡμᾶς ὅ,τι θέλεις». Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἐξουσιαστὴς ἠγανάκτησε καὶ λέγει πρὸς αὐτούς· «Τί ἐπάθετε; μήπως σᾶς ἐκακοφάνη, διότι σᾶς ἐφυλάκισα διὰ τὰ δημόσια χρήματα;». Οἱ δὲ ἄρχοντες ὁμοφώνως ἀπεκρίθησαν· «Δὲν προσέχομεν εἰς τοὺς λόγους σου, ἀλλὰ προτιμῶμεν τὴν οὐράνιον ἐλπίδα· ὅθεν ἐγκαταλείπομεν τὰ πρόσκαιρα καὶ ἐλπίζομεν εἰς τὰ αἰώνια· ἵνα δὲ γνωρίσῃς τὴν στερεότητα τῆς γνώμης μας, σοῦ ἀφήνομεν ὅλα μας τὰ ὑπάρχοντα, καὶ ἔχε τὴν κυριότητα αὐτῶν ὡς καὶ τὴν κατοχὴν τῶν εἰσοδημάτων μας καὶ τῶν πραγμάτων μας· αἱ δὲ γυναῖκες καὶ τὰ τέκνα μας, ἐὰν μὲν θέλουν, ἂς μᾶς ἀκολουθήσουν· εἰ δὲ καὶ δὲν θέλουν, ἂς μᾶς συγχωρήσουν».