Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν ἐν Ἁγίοις Πατέρων ἡμῶν ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Α’ καὶ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Β’ διατελεσάντων ἀμφοτέρων Ἀρχιεπισκόπων Λαρίσης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1490-1541 καὶ ἐν εἰρήνῃ τελειωθέντων.

Ὅθεν σᾶς ἀφήνω τώρα, ἀγαπητοί μου ἀκροαταί, νὰ συμπεράνητε μόνοι σας πόσον ἐχαριτώθη ἀπὸ τὸν Θεὸν ὁ θεῖος Βησσαρίων διὰ μέσου τῆς γνησίας ταύτης ὑπακοῆς! Πόσον νὰ ἔγινε πρᾷος εἰς τὴν καρδίαν· πόσον ἤρεμος καὶ ταπεινός, ὡς ἓν ἀρνίον ἄκακον; πόσον συμπαθητικὸς καὶ φιλάδελφος· πόσον γλυκὺς καὶ παρηγορητικός. Ἐγὼ νομίζω, ἀδελφοί, ὅτι ἀκόμη καὶ ὅσοι τότε τὸν ἔβλεπον, τὸν ηὐλαβοῦντο ἀπὸ μόνην τὴν ἔξω θεωρίαν τοῦ ἁγίου προσώπου του καὶ παρεκινοῦντο νὰ λέγουν τοιαῦτα λόγια· «Ὦ κεχαριτωμένη ὑπακοή, πόσον τιμᾷς καὶ μεγαλύνεις ἐκείνους ὅπου σὲ ἐργάζονται καὶ σὲ ἀγαποῦν, καὶ πῶς κάμνεις τοὺς ἰδικούς σου φίλους, ἀπὸ ἀνθρώπους, Ἀγγέλους!». Ἐπειδὴ λέγουσιν οἱ θεοφόροι Πατέρες, καὶ μάλιστα ὁ Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ὅτι ἡ ὑπακοὴ γεννᾷ τὴν ταπείνωσιν· ἡ ταπείνωσις γεννᾷ τὴν πρᾳότητα· ἡ πρᾳότης γεννᾷ τὴν διάκρισιν· ἡ διάκρισις γεννᾷ τὴν διόρασιν· ἡ διόρασις γεννᾷ τὴν προόρασιν· καὶ ἡ προόρασις ἀναβιβάζει τὸν ἄνθρωπον εἰς τὴν τελείαν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν τοῦ πλησίον. Τί νὰ περιττολογῶ, ἀδελφοί; ὁ Βησσαρίων, καθαρισθεὶς πρότερον αὐτός, ἔγινεν ἱκανὸς νὰ φωτίζῃ καὶ νὰ τελειοποιῇ τοὺς ἄλλους, καθὼς ἀπαιτεῖ ἡ τάξις, τῆς φύσεως, καὶ καθὼς παραγγέλλει ὁ Ἀρεοπαγίτης Διονύσιος εἰς τὸ περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας βιβλίον του· διὰ τοῦτο καὶ ὁ τοιοῦτος ἐχειροτονήθη βαθμηδὸν Ἀναγνώστης, Ὑποδιάκονος, Διάκονος καὶ Πρεσβύτερος ἀπὸ τὸν πνευματικόν του πατέρα.

Ἐπειδὴ δὲ τότε ἔτυχε, νὰ χηρεύσῃ ἀπὸ Ἐπίσκοπον ἡ Ἐπισκοπὴ τῆς Ἐλασσῶνος καὶ Δομενίκου, γνωρίζων ὁ ἁγιώτατος Μᾶρκος ἄξιον τὸν Βησσαρίωνα διὰ νὰ ποιμάνῃ τὸν λαὸν τοῦ Θεοῦ, ἐψήφισεν αὐτὸν μὲ ὅλον τὸν κλῆρον καὶ ἐχειροτόνησε τῆς Ἐκκλησίας ἐκείνης Ἐπίσκοπον. Ἐλθὼν ὅμως ὁ Ἅγιος εἰς τὴν Ἐπισκοπήν του, δὲν ἐγένετο δεκτὸς ἀπὸ τοὺς ἐπαρχιώτας του, ἀλλὰ ἐδιώχθη διὰ δύο αἴτια· ἡ πρώτη καὶ κυριωτέρα αἰτία ἦτο ὁ φθόνος χαιρεκάκων καὶ σκανδαλοποιῶν τινων Χριστιανῶν, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν τοῦ φθονεροῦ διαβόλου, ὅστις γνωρίζων τὴν μεγάλην ὠφέλειαν, τὴν ὁποίαν ἔμελλε νὰ κάμῃ ὁ Ἅγιος εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον, παρεκίνησε τὰ ἴδια τέκνα νὰ διώξωσι τὸν πατέρα των· ἡ δὲ ἄλλη αἰτία ἦτο, καθὼς λέγουσιν, ὅτι ἡ Ἐπισκοπὴ ἐκείνη δὲν ἦτο ἄνωθεν καὶ ἐξ ἀρχῆς ὑποτασσομένη εἰς τὸν Μητροπολίτην Λαρίσης, ἀλλ’ ἦτο ἐλευθέρα καὶ αὐτόνομος Ἀρχιεπισκοπή· ὅθεν καὶ τότε δὲν ἠθέλησε νὰ δεχθῇ τὸν Ἅγιον, διότι ἀπεστάλη παρὰ τοῦ Μητροπολίτου Λαρίσης.


Ὑποσημειώσεις

[1] Οὕτω λέγει ὁ βιογράφος. Πιθανὸν ὅμως νὰ ἦτο τότε Μητροπολίτης ὁ Ἅγιος Βησσαρίων Αʹ ἢ ὁ ἀμέσως τούτου διάδοχος, διότι κατὰ τοὺς μητροπολιτικοὺς πίνακας Λαρίσης μεταξὺ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Αʹ καὶ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Βʹ ἀναφέρονται δύο ἂν μὴ καὶ τρεῖς ἕτεροι Ἱεράρχαι κάτοχοι τοῦ μεγάλου θρόνου Λαρίσης. Εἶναι δὲ οὗτοι οἱ ἑξῆς: (1.) Θεοδόσιος διάδοχος Βησσαρίωνος Αʹ καὶ προκάτοχος Διονυσίου Αʹ· (2.) Διονύσιος Αʹ ἀποθανὼν τῇ 28ῃ Μαρτίου 1510· (3.) Μᾶρκος ὁ πνευματικὸς πατὴρ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Βʹ (1518-1520). Ἐκ τούτου συνάγεται ὅτι ὁ Ἅγιος Βησσαρίων Βʹ ἢ ὑπετάγη εἰς τὸν ἱερὸν Μᾶρκον πρὸ τῆς ἀνόδου του εἰς τὸν μητροπολικὸν θρόνον Λαρίσης ἢ ὅτι ὑποταγεὶς εἰς τὸν τότε Μητροπολίτην Λαρίσης παρέμεινε μετὰ τὸν θάνατον αὐτου εἰς τὴν ὑποταγὴν τοῦ Μάρκου.

[2] Εἰς τὴν Μητρόπολιν Λαρίσης ὑπέκειντο τότε οἱ Ἐπίσκοποι Δημητριάδος, Τρίκκης, Σταγῶν, Γαρδικίου, Λιτζᾶς καὶ Ἀγράφων, Λιδωρικίου, Σκιάθου καὶ Σκοπέλου, Θαυμακοῦ καὶ Ζητουνίου.

[3] Τοῦτο ἐγένετο πρὸ τῆς ἀνακηρύξεως ὡς Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

[4] Σταγοὶ ὠνομάζετο παλαιὰ ἡ νῦν Καλαμπάκα κειμένη βορείως τῆς πόλεως Τρικκάλων καὶ ἀπέχουσα αὐτῆς περὶ τὰ δέκα ἐννέα χιλιόμετρα.

[5] Οὗτος ἦτο ὁ Ἱερεμίας Αʹ πατριαρχεύσας κατὰ τὰ ἔτη τὸ πρῶτον 1520-1522, τὸ δεύτερον 1523-1537 καὶ τὸ τρίτον 1537-1545.

[6] Ἡ ἡμερομηνία αὕτη φέρεται σημειωμένη ἐπὶ χειρογράφου κώδικος τῆς Ἱ. Μονῆς, ὁ δὲ Ἱερόθεος λέγει ὅτι περὶ τὸ ἔτος 1550 ἐκοιμήθη ὁ Ἅγιος.

[7] Σημειωτέον χάριν τῶν εὐλαβῶν Χριστιανῶν, ὅτι ἐν ἔτει 1798 ἐπὶ Ἀρχιμανδρίτου καὶ Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς καὶ εὐαγοῦς ταύτης Μονῆς κυρίου Ἱεροθέου, καὶ ἐπὶ Σκευοφύλακος κυρίου Εὐθυμίου, ἀνηγέρθη καὶ ἀνῳκοδομήθη δι᾽ ἐπιμελείας αὐτῶν ἐκ βάθρων ὁ Ναὸς οὗτος τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ ἐγένετο Ναὸς περικαλλὴς καὶ θαυμάσιος, θολοσκέπαστος καὶ ἔχων τρούλλους ὡραιοτάτους καὶ χοροὺς ἔνδον ἐπιτηδειοτάτους. Κατὰ δὲ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ὅπου ἔκτιζον οἱ κτίσται τὸν παντοκρατορικὸν τροῦλλον, καὶ ἄλλοι ἔσκαπτον τὸ ἔδαφος, εὑρέθη ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου ἔμπροσθεν εἰς τὰ βημόθυρα κενός· ὅμως τόσην ἄρρητον εὐωδίαν ἀνέδιδεν, ὥστε ἔπεσον οἱ κτίσται ἀπὸ τὸ ἐπάνω τοῦ Ναοῦ, ἀλλὰ δὲν ἐβλάβησαν παντελῶς.

[8] Ἡ Μονὴ Δουσίκου τὴν ὁποίαν ἀνήγειρεν ὁ Ἅγιος Βησσαρίων κεῖται παρὰ τὸ χωρίον Μεγάλαι Πύλαι ἢ Μεγάλη Πόρτα, εἰς τὸ ὁποῖον καὶ ἐγεννήθη ὁ Ἅγιος. Τοῦτο κεῖται πρὸς δυσμὰς τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων καὶ ἀπέχει αὐτῆς περὶ τὰ 16 χιλιόμετρα.