Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν ἐν Ἁγίοις Πατέρων ἡμῶν ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Α’ καὶ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Β’ διατελεσάντων ἀμφοτέρων Ἀρχιεπισκόπων Λαρίσης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1490-1541 καὶ ἐν εἰρήνῃ τελειωθέντων.

Τοιουτοτρόπως ὁ θεῖος Βησσαρίων ἐδόξασε τὸν Θεὸν καὶ ἀντεδοξάσθη παρὰ Θεοῦ· ἡμεῖς δέ, ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, πῶς ἠμποροῦμεν νὰ δοξάσωμεν τὸν Θεὸν καὶ τὸν θεράποντα αὐτοῦ Βησσαρίωνα; Πῶς; ἐγὼ νὰ σᾶς εἰπῶ ἐν ἀληθείᾳ. Ἂν μιμώμεθα τὰς ἀρετὰς καὶ τὰ ἔργα τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Βησσαρίωνος, ἂν ἀκολουθῶμεν τὸ παράδειγμα τῆς ἐναρέτου αὐτοῦ πολιτείας, καὶ ἂν ἐπιμεληθῶμεν νὰ περιπατῶμεν καὶ ἡμεῖς τὴν ὁδὸν ἐκείνην τῆς σωτηρίας ὅπου αὐτὸς ἐπεριπάτησεν εἰς τὴν ζωήν του. Ναί, καλὴ εἶναι βεβαίως καὶ ἡ δόξα, τὴν ὁποίαν προσφέρομεν εἰς τὸν Ἅγιον μὲ τὰς διὰ λόγου ψαλμῳδίας ταύτας καὶ ἱεροὺς ὕμνους, καὶ ᾄσματα, καὶ ἐγκώμια, μὲ τὰ ὁποῖα τὸν ἐπαινοῦμεν δι’ ὅλης τῆς νυκτός· δέχεται ναί, καὶ ταύτην τὴν δόξαν ἡ χριστομίμητος αὐτοῦ ψυχή, ἀλλὰ καλλιτέρα εἶναι ἡ δόξα, τὴν ὁποίαν τοῦ προσφέρομεν διὰ τῶν ἔργων, καὶ διὰ τῆς μιμήσεως τῶν ἀρετῶν του· ὅθεν καὶ ταύτην περισσότερον δέχεται χαίρων καὶ εὐχαριστούμενος. Ὁ βασιλεὺς Ὀζίας ὅταν ἀπετόλμησε νὰ θυσιάσῃ ὡς ἱερεὺς ἐνώπιον Κυρίου, νομίζων μὲ τοῦτο ὅτι προσφέρει δόξαν εἰς τὸν Κύριον, τὸν ἤλεγξαν οἱ ἱερεῖς καὶ τοῦ εἶπον· «Οὐκ ἔσται σοι τοῦτο εἰς δόξαν παρὰ Κυρίου Θεοῦ» (Β’ Παραλειπομ. κϛ’ 18). Καὶ ἡμεῖς, ἂν μόνον μὲ λόγον δοξολογῶμεν τὸν Ἅγιον Βησσαρίωνα, καὶ διὰ τοῦ ἔργου δὲν τὸν μιμούμεθα, αὐτὸν τὸν ἴδιον ἐλεγμὸν ἔχομεν νὰ ἀκούσωμεν· «Οὐκ ἔσται ὑμῖν τοῦτο εἰς δόξαν παρὰ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος».

Βλέπετε ἀδελφοί, τὸν οὐρανόν, καὶ τὸν λαμπρὸν ἥλιον, καὶ τὴν ἀργυροειδῆ σελήνην, καὶ τὰ πολύφωτα ἄστρα; βλέπετε τὰ τέσσαρα στοιχεῖα; βλέπετε τὰ πολυποίκιλα δένδρα καὶ τὰ ἀναρίθμητα γένη καὶ εἴδη τῶν ἀλόγων ζῴων; ὅλα ταῦτα ἀκαταπαύστως ὑμνοῦσι τὸν Θεὸν καὶ δοξάζουσιν, ὄχι μὲ φωνὰς καὶ λόγους, ἀλλὰ καὶ ἐμπράκτως μὲ τὰ ἔργα· ἐπειδὴ διὰ μέσου τῆς ὡραιότητος καὶ λαμπρότητός των, διὰ μέσου τῆς δυνάμεως καὶ τῆς εὐτάκτου κινήσεως καὶ ὅλων τῶν ἄλλων φυσικῶν αὑτῶν ἀρετῶν καὶ χαρίτων, παρακινοῦσι τοὺς βλέποντας αὐτὰ λογικοὺς ἀνθρώπους νὰ ὑμνῶσι τὸν Ποιητήν των, καὶ νὰ τὸν δοξάζωσι. Διὰ τοῦτο ὁ μὲν Προφήτης Δαβὶδ εἶπεν· «Οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ»· ὁ δὲ μέγας Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει· «Πάντα ὑμνεῖ καὶ δοξάζει φωναῖς ἀλαλήτοις ἐπὶ πᾶσι γὰρ εὐχαριστεῖται ὁ Θεός· καὶ ὄντως ὁ ἐκείνων ὕμνος ἡμέτερος γίνεται, παρ’ ὧν ἐγὼ τὸ ὑμνεῖν λαμβάνω» (Λόγος εἰς τὴν νέαν Κυριακήν).


Ὑποσημειώσεις

[1] Οὕτω λέγει ὁ βιογράφος. Πιθανὸν ὅμως νὰ ἦτο τότε Μητροπολίτης ὁ Ἅγιος Βησσαρίων Αʹ ἢ ὁ ἀμέσως τούτου διάδοχος, διότι κατὰ τοὺς μητροπολιτικοὺς πίνακας Λαρίσης μεταξὺ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Αʹ καὶ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Βʹ ἀναφέρονται δύο ἂν μὴ καὶ τρεῖς ἕτεροι Ἱεράρχαι κάτοχοι τοῦ μεγάλου θρόνου Λαρίσης. Εἶναι δὲ οὗτοι οἱ ἑξῆς: (1.) Θεοδόσιος διάδοχος Βησσαρίωνος Αʹ καὶ προκάτοχος Διονυσίου Αʹ· (2.) Διονύσιος Αʹ ἀποθανὼν τῇ 28ῃ Μαρτίου 1510· (3.) Μᾶρκος ὁ πνευματικὸς πατὴρ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Βʹ (1518-1520). Ἐκ τούτου συνάγεται ὅτι ὁ Ἅγιος Βησσαρίων Βʹ ἢ ὑπετάγη εἰς τὸν ἱερὸν Μᾶρκον πρὸ τῆς ἀνόδου του εἰς τὸν μητροπολικὸν θρόνον Λαρίσης ἢ ὅτι ὑποταγεὶς εἰς τὸν τότε Μητροπολίτην Λαρίσης παρέμεινε μετὰ τὸν θάνατον αὐτου εἰς τὴν ὑποταγὴν τοῦ Μάρκου.

[2] Εἰς τὴν Μητρόπολιν Λαρίσης ὑπέκειντο τότε οἱ Ἐπίσκοποι Δημητριάδος, Τρίκκης, Σταγῶν, Γαρδικίου, Λιτζᾶς καὶ Ἀγράφων, Λιδωρικίου, Σκιάθου καὶ Σκοπέλου, Θαυμακοῦ καὶ Ζητουνίου.

[3] Τοῦτο ἐγένετο πρὸ τῆς ἀνακηρύξεως ὡς Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

[4] Σταγοὶ ὠνομάζετο παλαιὰ ἡ νῦν Καλαμπάκα κειμένη βορείως τῆς πόλεως Τρικκάλων καὶ ἀπέχουσα αὐτῆς περὶ τὰ δέκα ἐννέα χιλιόμετρα.

[5] Οὗτος ἦτο ὁ Ἱερεμίας Αʹ πατριαρχεύσας κατὰ τὰ ἔτη τὸ πρῶτον 1520-1522, τὸ δεύτερον 1523-1537 καὶ τὸ τρίτον 1537-1545.

[6] Ἡ ἡμερομηνία αὕτη φέρεται σημειωμένη ἐπὶ χειρογράφου κώδικος τῆς Ἱ. Μονῆς, ὁ δὲ Ἱερόθεος λέγει ὅτι περὶ τὸ ἔτος 1550 ἐκοιμήθη ὁ Ἅγιος.

[7] Σημειωτέον χάριν τῶν εὐλαβῶν Χριστιανῶν, ὅτι ἐν ἔτει 1798 ἐπὶ Ἀρχιμανδρίτου καὶ Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς καὶ εὐαγοῦς ταύτης Μονῆς κυρίου Ἱεροθέου, καὶ ἐπὶ Σκευοφύλακος κυρίου Εὐθυμίου, ἀνηγέρθη καὶ ἀνῳκοδομήθη δι᾽ ἐπιμελείας αὐτῶν ἐκ βάθρων ὁ Ναὸς οὗτος τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ ἐγένετο Ναὸς περικαλλὴς καὶ θαυμάσιος, θολοσκέπαστος καὶ ἔχων τρούλλους ὡραιοτάτους καὶ χοροὺς ἔνδον ἐπιτηδειοτάτους. Κατὰ δὲ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ὅπου ἔκτιζον οἱ κτίσται τὸν παντοκρατορικὸν τροῦλλον, καὶ ἄλλοι ἔσκαπτον τὸ ἔδαφος, εὑρέθη ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου ἔμπροσθεν εἰς τὰ βημόθυρα κενός· ὅμως τόσην ἄρρητον εὐωδίαν ἀνέδιδεν, ὥστε ἔπεσον οἱ κτίσται ἀπὸ τὸ ἐπάνω τοῦ Ναοῦ, ἀλλὰ δὲν ἐβλάβησαν παντελῶς.

[8] Ἡ Μονὴ Δουσίκου τὴν ὁποίαν ἀνήγειρεν ὁ Ἅγιος Βησσαρίων κεῖται παρὰ τὸ χωρίον Μεγάλαι Πύλαι ἢ Μεγάλη Πόρτα, εἰς τὸ ὁποῖον καὶ ἐγεννήθη ὁ Ἅγιος. Τοῦτο κεῖται πρὸς δυσμὰς τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων καὶ ἀπέχει αὐτῆς περὶ τὰ 16 χιλιόμετρα.