Λόγος Α’. Εἰς τὴν Πανσεβάσμιον Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ», διωρθωμένος εἴς τινα σημεῖα καὶ διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Ταῦτα ὡς εἶδεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, καὶ λυπηθεὶς τὰ δάκρυά των, ἐφρόντιζε μὲν πῶς νὰ τοὺς ἐλευθερώσῃ, ἐφοβεῖτο ὅμως τὰς δαιμονικὰς φαντασίας τοῦ ἀσεβεστάτου Μαξεντίου. Εὑρισκόμενος ὅθεν εἰς σκέψιν μεγάλην καὶ φροντίδα περὶ τοῦ πρακτέου, εἶδε μίαν ἡμέραν ἐν πλήρει μεσημβρίᾳ ἐκεῖ ὅπου εἶχε στρατοπεδεύσει μετὰ τοῦ στρατεύματός του, ἕνα Σταυρὸν εἰς τὸν οὐρανὸν κατεσκευασμένον ἐκ φωτὸς καὶ ἔχοντος πέριξ αὐτοῦ γράμματα ἐξ ἀστέρων καὶ γράφοντα ταῦτα· ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΕ, ΕΝ ΤΟΥΤῼ, ΝΙΚΑ. Ἔμφοβος δὲ γενόμενος ὁ βασιλεύς, ἠρώτα τοὺς στρατιώτας, ἐὰν εἶδον καὶ αὐτοὶ τὸ σημεῖον τοῦτο, ἐκεῖνοι δὲ εἶπον, ὅτι πράγματι πάντες ὀφθαλμοφανῶς τὸ εἴδομεν. Τότε ὁ βασιλεύς, γενόμενος εὔθυμος καὶ χαρᾶς ἀπείρου πλησθείς, ἐθάρρει νὰ νικήσῃ τὸν Μαξέντιον. Κατὰ δὲ τὴν νύκτα ἐκείνην ἐφάνη εἰς αὐτὸν καὶ ὁ Κύριος ἐν ὁράματι, καὶ εἶπεν εἰς αὐτόν· «Κωνσταντῖνε, ποίησον τὸ σημεῖον ὅπερ ἐφάνη εἰς τὸν Οὐρανόν, καὶ τότε θέλεις νικήσει πάντας τοὺς ἐχθρούς σου δι’ αὐτοῦ».

Ὅτε δὲ ἐγένετο ἡμέρα, διέταξεν ὁ Κωνσταντῖνος νὰ κάμουν ἕνα Σταυρὸν χρυσοῦν καὶ νὰ τὸν προσαρμόσουν ἐπὶ κοντοῦ διὰ νὰ τὸν βαστάζωσιν ἔμπροσθεν τοῦ βασιλέως· καὶ ὁ μὲν Μέγας Κωνσταντῖνος, ἐλπίζων εἰς τὴν δύναμιν τοῦ ζωοποιοῦ Σταυροῦ, μᾶλλον δὲ τοῦ ἐν αὐτῷ σταυρωθέντος Χριστοῦ, ἐβάδιζε θαρραλέως κατὰ τοῦ μιαροῦ Μαξεντίου. Ἐκεῖνος δὲ ὁ ἀσεβής, θαρρῶν εἰς τὴν συνεργίαν τῶν ἀκαθάρτων δαιμόνων, ἐξῆλθε τῆς Ρώμης ἀποφασισμένος νὰ συνάψῃ πόλεμον μετὰ τοῦ Κωνσταντίνου, κατεσκεύασε δὲ καὶ μίαν γέφυραν μεγάλην εἰς τὸν ποταμὸν Τίβεριν διὰ νὰ διέλθῃ τὸ στράτευμά του. Τί ὅμως ᾠκονόμησεν ὁ Θεός; Κατ’ αὐτὴν ταύτην τὴν πρώτην ἡμέραν, ἡ ὁποία ἦτο ἡ 28η Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 312, κατὰ τὴν ὁποίαν ἔκαμαν τὸν πόλεμον, ἐνικήθη ὁ μιαρὸς Μαξέντιος· καὶ ἐνῷ ἔφευγε διὰ νὰ ἔμβῃ εἰς τὴν Ρώμην, διερράγη ἡ γέφυρα, καὶ κατέπεσεν εἰς τὸν ποταμὸν μὲ ὅλους τοὺς ἐκλεκτοὺς αὐτοῦ καὶ ἐπνίγη. Τότε οἱ Ρωμαῖοι, στεφανώσαντες τὴν πόλιν, ἤνοιξαν τὰς πύλας, καὶ ὑπεδέχθησαν μετὰ χαρᾶς μεγάλης τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον, ἐπανηγύρισαν δὲ ἐπὶ ἑπτὰ ἡμέρας, τρώγοντες καὶ πίνοντες διὰ τὴν χαρὰν τοῦ Βασιλέως· ἦτο δὲ ὁ ἕβδομος χρόνος τῆς βασιλείας τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Συμεὼν τούτου καὶ τῆς μετὰ τοῦ Κυρίου συγγενείας του κατὰ τὸ ἀνθρώπινον βλέπε εἰς τὸ Συναξάριον αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῇ κζʹ (27ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου, ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου βλέπε εἰς τὴν κʹ (20ὴν) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ὅτε οὗτος ἑορτάζεται.

[3] Τὸ ἀκριβὲς ἑβραϊκὸν ὄνομα αὐτοῦ ἦτο Βάρ-Κοχεβά, ἤτοι υἱὸς ἀστέρος, ἐπιστεύθη δὲ ὑπὸ τῶν Ἑβραίων ὡς ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας.

[4] Βλέπε εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Ὁ Μαξιμιανὸς Γαλέριος κατενικήθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πρὸ τῆς καταστροφῆς τοῦ ἀνωτέρω ἀναφερομένου Μαξεντίου καὶ ἀπέθανεν ἐν ἔτει 311 (βλέπε καὶ πάλιν εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου).