Λόγος Α’. Εἰς τὴν Πανσεβάσμιον Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ», διωρθωμένος εἴς τινα σημεῖα καὶ διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

ΕΙΚΟΝΑ
Χεὶρ Πέτρου Βαμπούλη.

ΜΕΓΑΛΗΝ εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίασιν ἔχει ἡ ψυχή μου, εὐλογημένοι Χριστιανοί, βλέπουσα τὴν συνάθροισιν ὑμῶν· πῶς μετὰ πάσης προθυμίας συνήχθητε εἰς ἀκρόασιν τοῦ θείου λόγου· καὶ οὐχὶ μόνον χαίρω διὰ τὴν συνδρομήν σας ταύτην, ἀλλὰ καὶ νομίζω ἐμαυτὸν μακάριον καὶ καλότυχον, ὅτι ἔχω τοιούτους προθύμους ἀκροατάς, καθὼς τὸ λέγει ὁ σοφὸς Σειρὰχ εἰς τὸ εἰκοστὸν κεφάλαιον· «Μακάριος ὁ διηγούμενος εἶ ὦτα ἀκουόντων». Ἐπειδὴ λοιπὸν οὕτω προθύμως καὶ χωρὶς καμμίαν ἀμέλειαν συνήχθητε, πρῶτον μὲν ἵνα προσκυνήσητε τὸν Τίμιον καὶ Ζωοποιὸν Σταυρόν, δεύτερον δὲ ἵνα ἀκούσητε τὴν διδασκαλίαν μου, διὰ τοῦτο πρέπει νὰ ἀνοίξητε τὰ ὦτα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, διὰ νὰ καρπωθῆτε καὶ τοὺς λόγους μου. Ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν τὸ ἐπιτρέπει ὁ καιρὸς καὶ ἡ ὥρα νὰ πολυλογῶμεν εἰς τὸ προοίμιον τοῦ λόγου, ἂς εἰσέλθωμεν εἰς τὴν ὑπόθεσιν τῆς ἑορτῆς μας.

Σήμερον ὁ Σταυρὸς ὑψοῦται, θεοσεβέστατοι Χριστιανοί, καὶ οἱ δαίμονες ταπεινώνονται. Σήμερον ὁ Σταυρὸς ὑψοῦται, καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι συντρέχουσι νὰ τὸν προσκυνήσωσι. Σήμερον ὁ Σταυρὸς ὑψοῦται, καὶ οἱ Χριστιανοὶ πανηγυρίζουσι. Σήμερον ὁ Σταυρὸς ἐφάνη, καὶ ἡ πλάνη κατηργήθη. Σήμερον ὁ Σταυρὸς ἐκ τῆς γῆς ἀνέτειλε καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἐφαίδρυνε. Σήμερον τὸ γένος τῶν Χριστιανῶν ἐδοξάσθη καὶ οἱ Ἑβραῖοι κατῃσχύνθησαν. Σήμερον ὁ Σταυρὸς ὑψοῦται καὶ ὁ Χριστὸς δοξάζεται, ἐπειδὴ ὁ Σταυρὸς δόξα Χριστοῦ ὀνομάζεται· καὶ ἄκουσον τοῦ Δαυῒδ λέγοντος· «Ἐπὶ τοὺς οὐρανοὺς ὁ Θεὸς καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἡ δόξα σου». Σήμερον ὁ Σταυρὸς ἐφάνη καὶ ἡμεῖς πρὸς θεογνωσίαν ἐχειραγωγήθημεν· διότι, ἀφ’ οὗ ἐφάνη ὁ Σταυρός, ἐμάθομεν νὰ πιστεύωμεν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα· ἀφ᾽ οὗ ὁ Σταυρὸς ἐφάνη, κατηργήθη ἡ πολύθεος πλάνη τῆς εἰδωλολατρίας· ἀφ’ οὗ ὁ Σταυρὸς ἐφάνη, κατηργήθη ὁ θάνατος, καὶ οἱ δαίμονες φρίττουσι, τὰ ξόανα ἐπατήθησαν, καὶ ὁ Σταυρὸς τιμᾶται εἰς πάντα κόσμον· οἱ βωμοὶ τῶν Ἑλλήνων ἠφανίσθησαν, καὶ ὁ Σταυρὸς ἀνεστυλώθη εἰς πάσας τὰς Ἐκκλησίας. Τοῦτον εἶδον οἱ δαίμονες ἐν Γολγοθᾷ προσηλούμενον, καὶ ἐτρόμαξαν· τοῦτον εἶδον οἱ Ὀρθόδοξοι φανέντα ἐκ τῆς γῆς καὶ ηὐφράνθησαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Συμεὼν τούτου καὶ τῆς μετὰ τοῦ Κυρίου συγγενείας του κατὰ τὸ ἀνθρώπινον βλέπε εἰς τὸ Συναξάριον αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῇ κζʹ (27ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου, ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου βλέπε εἰς τὴν κʹ (20ὴν) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ὅτε οὗτος ἑορτάζεται.

[3] Τὸ ἀκριβὲς ἑβραϊκὸν ὄνομα αὐτοῦ ἦτο Βάρ-Κοχεβά, ἤτοι υἱὸς ἀστέρος, ἐπιστεύθη δὲ ὑπὸ τῶν Ἑβραίων ὡς ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας.

[4] Βλέπε εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Ὁ Μαξιμιανὸς Γαλέριος κατενικήθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πρὸ τῆς καταστροφῆς τοῦ ἀνωτέρω ἀναφερομένου Μαξεντίου καὶ ἀπέθανεν ἐν ἔτει 311 (βλέπε καὶ πάλιν εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου).