Λόγος Α’. Εἰς τὴν Πανσεβάσμιον Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ», διωρθωμένος εἴς τινα σημεῖα καὶ διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Σταυροῦ δύναμιν εἶχε καὶ ἡ Ράβδος τοῦ Μωϋσέως ὅπου ἔκαμνε τὰς θαυματουργίας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ· τοῦ Σταυροῦ τὴν ἐνέργειαν προεικόνιζεν ἡ αὐτὴ Ράβδος, ὅτε ἔσχισε τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν, καὶ διέβησαν ἀβρόχως οἱ Ἰσραηλῖται. Τὸν Σταυρὸν προεσήμαινεν ἡ αὐτὴ Ράβδος, ὅταν ἐκτύπησε τὴν πέτραν, καὶ ἀνέβλυσαν δώδεκα βρύσεις. Σταυροῦ τύπον εἶχε καὶ τὸ Κοντάριον, ὅπερ εἶχε τὸν χάλκινον ὄφιν ἐμπεπηγμένον ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ εἴ τις τὸν ἔβλεπε δὲν ἐθανατώνετο. Σταυροῦ τύπον ἐσχημάτιζε καὶ αὐτὸς ὁ Μωϋσῆς, ὅτε ἥπλωσε τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ ἐνίκησε τὸν Ἀμαλήκ. Σταυροῦ τύπον ἐσχημάτιζε καὶ ὁ Προφήτης Ἠσαΐας, ὅταν τὸν ἐπριόνιζαν οἱ ἀγνώμονες Ἰουδαῖοι. Ὁ Ἐλισσαῖος αὐτὸν προεικόνιζεν, ὅταν ἐξήγαγε τὸν σίδηρον τῆς ἀξίνης ἀπὸ τὸ μέσον τοῦ ξύλου εἰς τὸν ποταμὸν Ἰορδάνην. Ὁ Ἱερεμίας αὐτὸν προεῖδε Ξύλον, τὸ ὁποῖον ἔβαλαν οἱ Χριστοκτόνοι Ἑβραῖοι εἰς τὸν ἄρτον τοῦ Χριστοῦ ἄρτος τὸ Σῶμα αὐτοῦ λέγεται, ἐπειδὴ αὐτὸς λαβὼν ἄρτον εἰς τὰς ἁγίας αὐτοῦ χεῖρας εἶπεν εἰς τοὺς Μαθητάς του· «Λάβετε, φάγετε, τοῦτό ἐστι τὸ Σῶμά μου».

Αὐτὸν καὶ ἡμεῖς ἂς προσκυνήσωμεν, εὐλογημένοι Χριστιανοί, μετὰ φόβου καὶ χαρᾶς. Μετὰ φόβου μὲν διὰ τὴν ἀναξιότητα ἡμῶν, ὅτι εἴμεθα ἁμαρτωλοί, μετὰ χαρᾶς δέ, ὅτι ὁ ἐν τούτῳ σταυρωθεὶς Χριστὸς ἔδωκεν εἰς ἡμᾶς δι’ αὐτοῦ τὴν αἰώνιον ζωήν· αὐτὸν ἂς τιμήσωμεν, ὅτι ἀπ’ αὐτὸν ἠξιώθημεν τῆς πρώτης πατρίδος, τοῦ Παραδείσου λέγω· αὐτὸν ἂς ὑψώσωμεν, ὅτι δι’ αὐτοῦ συντρίβομεν τὰς κεφαλὰς τῶν ἀοράτων δρακόντων· αὐτὸν ἂς ἐγκωμιάσωμεν, ὅτι δι’ αὐτοῦ ὁ Ἀδὰμ ἐσώθη, ἡ Εὔα ἠλευθερώθη, ὁ Παράδεισος ἠνοίχθη, ὁ λῃστὴς θεολόγος ἐγένετο, ὁ κόσμος ἀνεκαινίσθη, τὰ πάντα ἡγιάσθησαν. Τί νὰ λέγω τὰ κατὰ μέρος; δι’ αὐτοῦ καὶ ἡμεῖς τὸν Χριστὸν ἐπιστεύσαμεν ὡς Θεόν, δι’ αὐτοῦ καὶ νὰ σωθῶμεν ἐλπίζομεν.

Ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἀρκοῦσι διὰ τὴν ὥραν, εὐλογημένοι Χριστιανοί, πρέπον δὲ εἶναι νὰ διηγηθῶμεν καὶ ἐν συντόμῳ πόθεν παρέλαβεν ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ νὰ ἑορτάζῃ σήμερον τὴν ἀνάμνησιν τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, διὰ νὰ καταλάβετε τὴν ἀλήθειαν διότι εἶναι πολλοί, οἵτινες γράφουσιν ἀσύμφωνα λόγια περὶ τῆς εὑρέσεως τοῦ Σταυροῦ, τοὺς ὁποίους δὲν πρέπει νὰ πιστεύωμεν μηδὲ τὰς συγγραφάς των νὰ ἀναγινώσκωμεν ἐπὶ τῆς Ἐκκλησίας, μᾶλλον δὲ νὰ τὰς ἀποδιώκωμεν. Ἀλλὰ διὰ νὰ μὴ γίνῃ ἀνελλιπὴς ὁ λόγος μας, πρέπον εἶναι νὰ ἀρχίσωμεν ἄνωθεν καὶ ἀπ’ ἀρχῆς τὴν διήγησιν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Συμεὼν τούτου καὶ τῆς μετὰ τοῦ Κυρίου συγγενείας του κατὰ τὸ ἀνθρώπινον βλέπε εἰς τὸ Συναξάριον αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῇ κζʹ (27ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου, ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου βλέπε εἰς τὴν κʹ (20ὴν) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ὅτε οὗτος ἑορτάζεται.

[3] Τὸ ἀκριβὲς ἑβραϊκὸν ὄνομα αὐτοῦ ἦτο Βάρ-Κοχεβά, ἤτοι υἱὸς ἀστέρος, ἐπιστεύθη δὲ ὑπὸ τῶν Ἑβραίων ὡς ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας.

[4] Βλέπε εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Ὁ Μαξιμιανὸς Γαλέριος κατενικήθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πρὸ τῆς καταστροφῆς τοῦ ἀνωτέρω ἀναφερομένου Μαξεντίου καὶ ἀπέθανεν ἐν ἔτει 311 (βλέπε καὶ πάλιν εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου).