Λόγος Α’. Εἰς τὴν Πανσεβάσμιον Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ», διωρθωμένος εἴς τινα σημεῖα καὶ διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Ὁ δὲ Μέγας Κωνσταντῖνος διὰ τῆς δυνάμεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἐνίκησε, καὶ τὸν ἀσεβῆ Λικίνιον καὶ τὸν συνέλαβεν αἰχμάλωτον, πλὴν ἐκ τῆς μεγάλης του ἀγαθότητος δὲν τὸν ἐφόνευσεν, ἀλλὰ τὸν ἐξώρισεν εἰς τὴν μεγαλόπολιν Θεσσαλονίκην. Οὗτος ὅμως οὔτε ἐκεῖ ἔπαυεν ἀπὸ τὰς ἐχθροπραξίας του, μάλιστα δὲ καὶ στρατεύματα συνήθροιζε δολίως πρὸς πόλεμον κατὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὅστις ὡς ἐπληροφορήθη τοῦτο διέταξε καὶ τὸν ἀπεκεφάλισαν· ἔκτοτε εἰρήνη μεγάλη καὶ ἡσυχία ἐπαγιώθη εἰς τὸν κόσμον καὶ ἰδιαιτέρως εἰς τοὺς Χριστιανούς, οἵτινες ἀγρίως ἐδιώχθησαν. Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην Ἐπίσκοπος Ἱεροσολύμων ἦτο ὁ θεῖος Μακάριος.

Ὡς ἔγινεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος μονοκράτωρ, ἔστρεψε τὴν μέριμναν του πᾶσαν περὶ τὰ θεῖα· καὶ πρῶτον μὲν ἐξέδωκε διάταγμα παρέχων πλήρη ἐλευθερίαν εἰς τοὺς Χριστιανούς, νὰ κυριεύωσιν οἱ Χριστιανοὶ τοὺς ναοὺς τῶν εἰδώλων καὶ νὰ τοὺς κάμνωσιν Ἐκκλησίας Ἁγίων· ὅσοι δὲ προσκυνοῦσι τὰ εἴδωλα, νὰ τιμωρῶνται τελικῶς· δεύτερον νόμον ἔγραψεν, ὅτι μόνον οἱ Χριστιανοὶ νὰ στρατεύωνται καὶ νὰ γίνωνται ἡγεμόνες καὶ ἐξουσιασταὶ πόλεων· τρίτον νόμον ἔγραψεν, ὅτι οἱ Χριστιανοὶ νὰ μὴ δουλεύωσι παντελῶς τὴν Μεγάλην Ἑβδομάδα καὶ τὴν ἑβδομάδα τοῦ Πάσχα. Τούτων οὕτω γενομένων, πολλοὶ τῶν Ἑλλήνων προσήρχοντο εἰς τὴν εὐσέβειαν καὶ ἐγίνοντο Χριστιανοί, ὅθεν ηὔξανεν ἡ πίστις τῶν Χριστιανῶν.

Βλέπων ὁ μισόκαλος διάβολος, ὅτι οἱ μὲν ὑπηρέται του βασιλεῖς ἐξωλοθρεύθησαν, ἡ δὲ πίστις τῶν Χριστιανῶν αὐξάνει, δὲν ἠδύνατο πλέον νὰ ὑπομείνῃ, διὰ τοῦτο ἐζήτει τρόπον νὰ συγχύσῃ πάλιν τοὺς Χριστιανούς, καὶ νὰ λυπήσῃ τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον. Ὅθεν εὑρὼν δοχεῖον πονηρόν, τὸν ἀσεβέστατον Ἄρειον, ὁ ὁποῖος ἦτο Πρωτοπρεσβύτερος τῆς Ἀλεξανδρείας, ἐδίδαξεν αὐτὸν νὰ κηρύττῃ αἵρεσιν καὶ νὰ λέγῃ, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι κτίσμα τοῦ Θεοῦ, καὶ ὅτι ἦτο ποτὲ καιρὸς κατὰ τὸν ὁποῖον δὲν ὑπῆρχεν ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἔτι δὲ ὅτι ἄλλης φύσεως εἶναι ὁ Πατήρ, καὶ ἄλλης ὁ Υἱός, καὶ ἄλλα τοιαῦτα. Ἠκολούθησαν δὲ εἰς τὸ σαπρὸν τοῦτο δόγμα, ὑποκινούμενοι καὶ αὐτοὶ ὑπὸ τοῦ σατανᾶ, πολλοὶ καὶ μεγάλοι ἄνθρωποι καὶ σοφοί, ἐξόχως δὲ ὁ Νικομηδείας Μητροπολίτης Εὐσέβιος, καὶ ἄλλος Εὐσέβιος, ὁ λεγόμενος τοῦ Παμφίλου, καὶ ὁ Θέογνις Μητροπολίτης Νικαίας.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Συμεὼν τούτου καὶ τῆς μετὰ τοῦ Κυρίου συγγενείας του κατὰ τὸ ἀνθρώπινον βλέπε εἰς τὸ Συναξάριον αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῇ κζʹ (27ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου, ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου βλέπε εἰς τὴν κʹ (20ὴν) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ὅτε οὗτος ἑορτάζεται.

[3] Τὸ ἀκριβὲς ἑβραϊκὸν ὄνομα αὐτοῦ ἦτο Βάρ-Κοχεβά, ἤτοι υἱὸς ἀστέρος, ἐπιστεύθη δὲ ὑπὸ τῶν Ἑβραίων ὡς ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας.

[4] Βλέπε εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Ὁ Μαξιμιανὸς Γαλέριος κατενικήθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πρὸ τῆς καταστροφῆς τοῦ ἀνωτέρω ἀναφερομένου Μαξεντίου καὶ ἀπέθανεν ἐν ἔτει 311 (βλέπε καὶ πάλιν εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου).