Λόγος Α’. Εἰς τὴν Πανσεβάσμιον Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ», διωρθωμένος εἴς τινα σημεῖα καὶ διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

διότι ὥσπερ ἄνθρωπός τις κάμνων ἀνακομιδὴν τῶν λειψάνων τοῦ υἱοῦ ἢ τοῦ πατρός του ἢ τῆς μητρός του ἢ τοῦ ἀδελφοῦ του, ἐκείνην τὴν ἡμέραν λυπεῖται καὶ θλίβεται ἐνθυμούμενος τὸν συγγενῆ του, οὕτω καὶ ἡμεῖς οἰ Χριστιανοί, βλέποντες τὸν Σταυρὸν καὶ ἀναλογιζόμενοι ὅτι ὁ Χριστὸς ἐσταυρώθη ἐν αὐτῷ δι’ ἡμᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς, καὶ ὅτι ὡς ἄνθρωπος ἔπαθε, ταπεινούμεθα καὶ δεικνύομεν συντριβὴν καρδίας, νηστεύοντες· ἂς ἔλθωμεν ὅμως καὶ πάλιν εἰς τὴν ἀκολουθίαν τῆς διηγήσεως.

Ὡς ἀπήλαυσαν τότε οἱ Χριστιανοὶ τὸ ποθούμενον καὶ εἶδον τὸν Τίμιον Σταυρὸν ἐδόξασαν τὸν Θεόν, ἔλαβε δὲ αὐτὸν ἡ βασίλισσα, καὶ διέταξε νὰ τὸν πριονίσωσιν ἀπὸ ἄνωθεν ἕως κάτω κατὰ τὸ πάχος, διανέμοντες οὕτως αὐτὸν εἰς δύο Σταυρούς· τούτου δὲ γενομένου τὸν μὲν ἕνα Σταυρὸν ἐτοποθέτησεν εἰς ἀργυρὰν θήκην καὶ τὸν παρέδωκεν εἰς τὸν Ἐπίσκοπον τῆς Ἱερουσαλὴμ Μακάριον, διὰ νὰ εὑρίσκεται εἰς γενεὰς γενεῶν, τὸν δὲ ἄλλον μὲ τοὺς Τιμίους Ἥλους ἐπῆγεν εἰς τὸν υἱὸν αὐτῆς, τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον, εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Παρήγγειλε δὲ νὰ κτίσωσι καὶ Ἐκκλησίας διαφόρους εἰς τὸ ζωηφόρον Μνῆμα τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν Γολγοθᾶν, εἰς τὴν Βηθλεέμ, ἔνθα ἐγεννήθη ὁ Χριστός, εἰς τὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, ὅπου ἀνελήφθη, καὶ ἄλλα δὲ πολλὰ καλὰ ἐποίησεν ἐκεῖ. Ὁ δὲ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὑποδεξάμενος αὐτὴν καὶ προσκυνήσας μετὰ πόθου τὸν Τίμιον Σταυρόν, τοῦτον μὲν παρέδωκεν εἰς τὸν Πατριάρχην τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἵνα φυλάττηται εἰς τὸ Σκευοφυλάκιον, ἀπὸ δὲ τοὺς Τιμίους Ἥλους, μέρος μὲν ἐχάλκευσεν εἰς τὴν περικεφαλαίαν του, μέρος δὲ εἰς τὸν χαλινὸν τοῦ ἵππου του, ἵνα πληρωθῇ ὁ λόγος τοῦ Προφήτου Ζαχαρίου λέγοντος εἰς τὸ ιδ’ (14 ον) κεφάλαιον. «Ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσται τὸ ἐπὶ τὸν χαλινὸν τοῦ ἵππου τοῦ βασιλέως ἅγιον τῷ Κυρίῳ Παντοκράτορι». Συνάγονται δὲ ἀπὸ μὲν τῆς Χριστοῦ γεννήσεως ἕως τῆς εὑρέσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ χρόνοι τριακόσιοι εἰκοσιέξ, ἀπὸ δὲ τῆς βασιλείας τοῦ εὐσεβοῦς Κωνσταντίνου χρόνοι εἴκοσιν.

Ἐπειδὴ ὅμως ἐτελειώσαμεν τὴν περὶ τῆς Εὑρέσεως καὶ Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ διήγησιν, πρέπον εἶναι νὰ προσθέσωμεν καὶ τὰ ἐπίλοιπα. Ποῖα δὲ εἶναι; νὰ ἴδωμεν πῶς ν’ ἀρέσωμεν εἰς τὸν Χριστόν, ὅστις ἐσταυρώθη δι’ ἡμᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς, καὶ πῶς νὰ πικράνωμεν τοὺς δαίμονας.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Συμεὼν τούτου καὶ τῆς μετὰ τοῦ Κυρίου συγγενείας του κατὰ τὸ ἀνθρώπινον βλέπε εἰς τὸ Συναξάριον αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῇ κζʹ (27ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου, ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου βλέπε εἰς τὴν κʹ (20ὴν) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ὅτε οὗτος ἑορτάζεται.

[3] Τὸ ἀκριβὲς ἑβραϊκὸν ὄνομα αὐτοῦ ἦτο Βάρ-Κοχεβά, ἤτοι υἱὸς ἀστέρος, ἐπιστεύθη δὲ ὑπὸ τῶν Ἑβραίων ὡς ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας.

[4] Βλέπε εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Ὁ Μαξιμιανὸς Γαλέριος κατενικήθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πρὸ τῆς καταστροφῆς τοῦ ἀνωτέρω ἀναφερομένου Μαξεντίου καὶ ἀπέθανεν ἐν ἔτει 311 (βλέπε καὶ πάλιν εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου τῇ καʹ (21ῃ) Μαΐου).