Λόγος εἰς τὸν Μέγαν Ἱεράρχην ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ τὸν Ἀρεοπαγίτην, τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Β’ τοῦ Κυπρίου Πατριάρχου Κων/πόλεως.

Σελίδα 29 από 41

Ὥστε ἡ ἐπιθυμία καὶ ἡ βούλησις νὰ διατρανώσῃ παντοῦ τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου ὑπῆρξεν ἀπαύγασμα τῆς ψυχῆς τοῦ Διονυσίου· εἰς ποίους ὅμως ἀνθρώπους θὰ μετέβαινε διὰ νὰ ἐκπληρώσῃ αὐτὴν τὴν ἁγίαν ἐπιθυμίαν, θὰ τὸ ὑπεδείκνυεν εἰς αὐτὸν ὁ συνευδοκῶν εἰς τὴν πρόθεσίν του Θεός. Τώρα ὅμως τὴν ἐπιείκειαν τοῦ Ἁγίου ἀνδρός, τὴν ὁποίαν μόλις πρὸ ὀλίγου ἐσταμάτησα νὰ ἐξυμνῶ, ἐπιβάλλεται, ἀφοῦ ἀπὸ κοινοῦ προσβλέψωμεν τὴν δρᾶσιν του, νὰ θαυμάσωμεν.

Ὁ χρησμός, τὸν ὁποῖον ἐδέχθη ἀπὸ τὸν Θεόν, ὡς πρὸς τὴν πόλιν ποὺ θὰ μετέβαινεν, ἦτο ἀρκετὸς διὰ νὰ καταληφθῇ ἀπὸ ἀναιδὲς θάρρος καὶ ὑπερηφάνειαν· διότι ἡ πόλις αὕτη, ἡ ὁποία τοῦ ὑπεδείχθη ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, ἕνεκα τῆς ἐκτάσεώς της καὶ τοῦ πληθυσμοῦ της, τοῦ ἐδαφικοῦ καὶ γεωργικοῦ της πλούτου, ἦτο μητρόπολις τῆς Ἑσπερίας. Ὁ δὲ Διονύσιος, ἂν καὶ ἐπεθύμει σφοδρῶς νὰ ἀρχίσῃ τὸ ἱεραποστολικόν του ἔργον, ὅμως προτιμᾷ ἄλλην ἐπωφελεστέραν ὁδόν. Ποία δὲ ἦτο αὐτὴ ἡ ὁδός; Ἐκείνη ποὺ τὸν ἔφερε πρὸς τὴν πόλιν τῶν Ρωμαίων καὶ τὸν Μέγαν Κλήμεντα, τὸν ὁποῖον ἀναφέρουν τὰ βιβλία καὶ ἡ μνήμη τῶν εὐσεβῶν, καὶ τὸν θεωροῦν ἐφάμιλλον τοῦ Πέτρου κατὰ τὴν ἀρετήν, ἀξιοθαύμαστον τῆς Ἐκκλησίας προστάτην, καὶ ἱκανώτατον οἰκονόμον ψυχῶν. Πραγματοποιεῖ δὲ αὐτὴν τὴν πορείαν οὐχὶ χωρὶς λόγον, οὔτε τελείως παρέργως· ἀλλά, ἀφ’ ἑνὸς μὲν διὰ νὰ φανερώσῃ εἰς ἐκεῖνον τὴν γνώμην του, ἀπὸ διάκρισιν, ὡς προεξάρχοντα καὶ τῶν ὑψηλοτέρων θρόνων καὶ νὰ μὴ θεωρηθῇ ὅτι τὸν ἀγνοεῖ· ὄχι ὅτι δὲν ἐγνώριζε τὶ νὰ πράξῃ· διότι πῶς ἦτο δυνατὸν νὰ συμβῇ τοῦτο εἰς ἄνθρωπον, ὅστις διὰ τὴν ἀποστολήν του ἐκινεῖτο ὑπὸ τοῦ Θεοῦ; Τὸ ἔκαμε δὲ αὐτό, διότι ἐπεθύμει νὰ διατηρῇ παντοῦ τὴν μετριότητα καὶ νὰ ὑποκύπτῃ ἐκ σεβασμοῦ εἰς πνευματικοὺς ἄνδρας. Διότι πρέπει, ὅπως ἀκριβῶς τὰ πνεύματα τῶν Προφητῶν ὑποτάσσονται εἰς τοὺς Προφήτας, οὕτω καὶ τὰ πνεύματα τῶν διδασκάλων εἰς τοὺς διδασκάλους.

Ἀφ’ ἑτέρου δὲ πραγματοποιεῖ τὴν πορείαν αὐτήν, διὰ νὰ ἐπικοινωνήσῃ μὲ τὴν γνώμην τοῦ Κλήμεντος, ὥστε νὰ ἔχῃ τοῦτον συνευδοκοῦντα καὶ σύμψηφον· ἐνήργησε δὲ οὕτω ἀπομιμούμενος τὸν Μέγαν Παῦλον, ὅστις καίτοι ἐκλήθη ὑπὸ τοῦ Θεοῦ καὶ ἠξιώθη τῆς υἱοθεσίας, ἐν τούτοις δὲν ὥρμησε προηγουμένως εἰς τὸ κήρυγμα, παρὰ ἀφοῦ ἐδέχθη τὸ πνεῦμά του τὴν ἐντολήν, καθ’ ὅσον ἀφορᾷ τὴν περιοχὴν τῆς ἀποστολῆς, ἀλλὰ καὶ τὰς ἐπὶ τούτῳ προτροπὰς τῶν Μαθητῶν.

Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ ῥήτωρ ἐννοεῖ τὰ πνευματικὰ καὶ μυσταγωγικὰ ἔργα τοῦ Ἁγίου Διονυσίου· «Περὶ Οὐρανίας Ἱεραρχίας», «Περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας», «Περὶ Θείων Ὀνομάτων», «Περὶ Μυστικῆς Θεολογίας».

[2] «Εἰς οὐδὲν ἕτερον ηὐκαίρουν ἢ λέγειν τι καὶ ἀκούειν καινότερον» (Πράξ. ιζʹ 21).

[3] «Τί ἂν θέλῃ ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν» (Πράξ. ιζʹ 18).

[4] «Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ Σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί» (Αʹ Κορ. αʹ 18).

[5] Γάδειρα εἶναι ὁ νῦν Κάδιξ τῆς νοτίου Ἱσπανίας πλησίον τοῦ πορθμοῦ τοῦ Γιβραλτὰρ ἐπὶ τοῦ Ἀτλαντικοῦ. Τότε αὕτη ἦτο νῆσος, μικρὸν ἀπέχουσα τῆς ξηρᾶς, μετὰ τῆς ὁποίας εἶναι ἤδη ἡνωμένη διὰ προσχώσεων. Ἐθεωρεῖτο ἀκραῖον, πρὸς τὴν δύσιν σημεῖον, τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου.

[6] Μαιώτιδα λίμνην ὠνόμαζον τότε τὴν Ἀζοφικὴν θάλασσαν. Αὕτη εἶναι κλειστὴ θάλασσα ὁμοιάζουσα μὲ λίμνην, ἀφοῦ διὰ μόνου τοῦ πορθμοῦ τοῦ Κὲρτς ἐπικοινωνεῖ μετὰ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Εἶναι ἡ βορειοτέρα διείσδυσις τοῦ Εὐξείνου Πόντου εἰς τὴν Οὐκρανικὴν Ρωσίαν, φρασσομένη πρὸς Νότον ὑπὸ τῆς Κριμαϊκῆς χερσονήσου, ἥτις καὶ Ταυρικὴ ὀνομάζεται.

[7] Ἡ λέξις ἁπλότης τίθεται ἐνταῦθα μὲ φιλοσοφικὴν σημασίαν, ἐκφράζουσα τὴν ἔννοιαν μὴ μεριζομένης ἢ διαιρουμένης καταστάσεως.

[8] Ὁ θεῖος Γρηγόριος ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὰ ἑπτὰ πνεύματα περὶ ὧν ὁμιλεῖ ὁ Προφήτης Ἡσαΐας λέγων· «Καὶ ἐξελεύσεται ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται· καὶ ἀναπαύσεται ἐπ’ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας· ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ» (Ἡσ. ιαʹ 1-3).

[9] «Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν» (Πράξ. ιζʹ 28).

[10] Περὶ τῆς ἐνταῦθα ἀναφερομένης ὁράσεως τοῦ Κάρπου βλέπε ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, σελ. 65 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου. Λέγει δὲ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὅτι ὁ Κάρπος οὗτος εἶναι ὁ ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων, ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν κϛʹ (26ην) Μαΐου (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[11] «Εἰρηνεύτε ἐν ἀλλήλοις» (Μάρκ. θʹ 50), «Μετὰ πάντων ἀνθρώπων εἰρηνεύοντες» (Ρωμ. ιβʹ 18), «Εἰρηνεύετε ἐν ἑαυτοῖς» (Αʹ Θεσσ. εʹ 13).

[12] Τὸ μεγάλον πρόβλημα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγῳδίας, περὶ ἧς μνημονεύει ἐνταῦθα ὁ ἱερὸς Γρηγόριος, ὑπῆρξε διατὶ νὰ ὑποφέρῃ ὁ ἄνθρωπος καὶ μάλιστα ὁ καλός.

[13] Πρόκειται περὶ τῆς περιφήμου πόλεως τῶν Παρισίων, πρωτευούσης νῦν τῆς Γαλλίας, κληθείσης οὕτω, διότι ἐκτίσθη ἀπὸ τὴν φυλὴν τῶν Παρισίων κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ἰουλίου Καίσαρος (100-44 π.Χ.). Κεῖται εἰς τὸ κέντρον τοῦ λεκανοπεδίου τῶν Παρισίων καὶ ἐπ’ ἀμφοτέρων τῶν ὀχθῶν τοῦ ποταμοῦ Σηκουάνα.

[14] Σημειοῦμεν περὶ Γαδείρων ἐν σελ. 79, προσθέτομεν δὲ ἐνταῦθα, ὅτι τὸ ἔξω τῶν Γαδείρων πέλαγος εἶναι ὁ Ἀτλαντικὸς Ὠκεανός, ὅστις καθὸ ἄγνωστος ἦτο φοβερὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, δι’ αὐτὸ καὶ τὸ νὰ ἀνοιχθῇ κανεὶς ἔξω τῶν Γαδείρων ἐθεωρεῖτο παραφροσύνη.

[15] Πρόκλος· Νεοπλατωνικὸς φιλόσοφος ἀκμάσας κατὰ τὸ 410-485 μ.Χ., ἐκ τῶν τελευταίων τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας. Ἐφρόνει συγγενῶς μετὰ τῶν Χριστιανῶν, ἰδίως περὶ τοῦ Θεοῦ.

[16] Τῖτος· αὐτοκράτωρ τῶν Ρωμαίων (79-81 μ.Χ.).

[17] Δομετιανός· ἀδελφὸς καὶ διάδοχος τοῦ Τίτου (81-96 μ.Χ.).

[18] Κηρύκειον· σύμβολον τοῦ Ἑρμοῦ, χρησιμοποιούμενον ὡς ὄργανον ἐκφράσεως εἰρηνικῶν καὶ διαλλακτικῶν διαθέσεων.

[19] «Μακάριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκάλυψέ σοι, ἀλλ’ ὁ Πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ιϛʹ 17).

[20] «Ἡρπάγη εἰς τὸν Παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα» (Βʹ Κορ. ιβʹ 4).

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ