Λόγος εἰς τὸν Μέγαν Ἱεράρχην ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ τὸν Ἀρεοπαγίτην, τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Β’ τοῦ Κυπρίου Πατριάρχου Κων/πόλεως.

Σελίδα 19 από 41

Καὶ αὐτὰ μὲν ἀπετέλουν τὸν τρόπον ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου, καθ’ ὃσον ἀφορᾷ τοὺς τελείως ἀπίστους. Ἄλλοι πάλιν, εὑρισκόμενοι εἰς τὴν περιοχὴν τῆς ὁμολογίας, ἐκινδύνευον κατ’ ἄλλον τρόπον νὰ περιπέσουν εἰς τὴν δικαιοδοσίαν τοῦ πονηροῦ, εἴτε διότι ἐδειλιοῦσαν βλέποντες ὑπερβολικὰ ἀπότομον καὶ δυσκολοβάδιστον τὴν κατὰ Θεὸν ὁδόν, εἴτε διότι ἀποβλέποντες πρὸς τὸ κράτος τῶν ἀπίστων ἐσκανδαλίζοντο ἀπὸ τὴν εὐημερίαν ἐκείνων, ἐπειδὴ βεβαίως ὅσοι εἶναι ἀφελεῖς καὶ δὲν σκέπτονται κατὰ βάθος, σκανδαλίζονται ὅταν κατευθύνουν ἁμαρτωλοὶ καὶ δὲν ἠμποροῦν νὰ βλέπουν τοὺς ἀσεβεῖς νὰ εἰρηνεύουν, μὴ γνωρίζοντες τὸ Μυστήριον τῶν κριμάτων τοῦ Θεοῦ. Τὸ δὲ σπουδαιότερον εἶναι αὐτό, καὶ πρὸ παντὸς δύσκολον νὰ τὸ ἀποφύγουν οἱ πολλοί· ὅτι δηλαδὴ οἱ περισσότεροι προσκολλῶνται εἰς τὰ βλεπόμενα καὶ ἀμφιβάλλουν ὡς πρὸς τὰς οὐρανίους ἐλπίδας, ἐπειδὴ βεβαίως τὰ ἀπαρτίζοντα τὴν ἐλπίδα αὐτὴν στοιχεῖα κρύπτονται ἀθεάτως εἰς τὸ μέλλον, καὶ δι’ αὐτὸ προτιμοῦν νὰ στηρίζωνται εἰς τὰ αἰσθητά, παρὰ νὰ κατευθύνουν τὸ βλέμμα τῆς ψυχῆς των πρὸς τὰ μὴ ὁρώμενα. Ἡ τοιαύτη τοποθέτησις τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν ἔχει ὡς συνέπειαν νὰ ἀγαποῦν κατ᾽ ἀνάγκην τὰς ὑλικὰς ἡδονάς, νὰ περιποιοῦνται τὴν σάρκα καὶ νὰ συμμαχοῦν κατὰ τοῦ πνεύματος.

Αὐτοὺς λοιπὸν τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ εὑρίσκοντο μὲν εἰς τὴν περιοχὴν τῆς ὁμολογίας, δὲν εἶχον ὅμως σταθερὰν καὶ βαθεῖαν πίστιν, καὶ ὡς ἐκ τούτου ἐκινδύνευον, πῶς νὰ ἐκφράσῃ κανεὶς μὲ λόγους πόσον ἐφρόντιζε νὰ τοὺς διατηρῇ ἀσαλεύτους, σαλευομένους καὶ ἀπὸ τὸν πλέον ἀνεπαίσθητον ἀέρα τῆς ὕλης καὶ τοῦ πονηροῦ εὐκολώτερον καὶ ἀπὸ τὸ εὐκολολύγιστον καλάμι, ὥστε νὰ μὴ ἐκριζωθοῦν ἀπὸ τὸ ἔδαφος τῆς Χάριτος, καὶ ἐκριφθοῦν καὶ παραδοθοῦν καὶ πάλιν εἰς τὴν δυναστείαν τοῦ πονηροῦ; Ἡ ἄγρυπνος δὲ φροντὶς καὶ τὸ ἀνύστακτον αὐτὸ ἐνδιαφέρον του ὠφείλετο εἰς τὸ ὅ,τι ἐθεώρει φοβερὸν πρᾶγμα νὰ ἀποθάνῃ ἕνας ἄνθρωπος εἰς τὴν πλάνην καὶ τὴν δεισιδαιμονίαν καὶ νὰ μὴ ἀξιωθῇ ποτὲ νὰ ὁλοκληρωθῇ εἰς πνευματικῶς τέλειον διὰ τῆς ἀληθείας. Ἀκόμη φρικτότερον ἐθεώρει ἐὰν ἕνας, ποὺ ἠξιώθη νὰ γίνῃ λογικὸν πρόβατον εἰς τὴν μάνδραν τοῦ Χριστοῦ καὶ συγκατηριθμήθη μεταξὺ τῶν πιστῶν, μετὰ ἀπεσκίρτα θεληματικῶς, ἐπανερχόμενος ὡς σκύλος εἰς τὸν ἐμετὸν του καὶ ὡς χοῖρος εἰς τὸν βόρβορον, ἐπιστρέφων καὶ αὐτὸς εἰς τὴν προηγουμένην του ἀσέβειαν.

Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ ῥήτωρ ἐννοεῖ τὰ πνευματικὰ καὶ μυσταγωγικὰ ἔργα τοῦ Ἁγίου Διονυσίου· «Περὶ Οὐρανίας Ἱεραρχίας», «Περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας», «Περὶ Θείων Ὀνομάτων», «Περὶ Μυστικῆς Θεολογίας».

[2] «Εἰς οὐδὲν ἕτερον ηὐκαίρουν ἢ λέγειν τι καὶ ἀκούειν καινότερον» (Πράξ. ιζʹ 21).

[3] «Τί ἂν θέλῃ ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν» (Πράξ. ιζʹ 18).

[4] «Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ Σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί» (Αʹ Κορ. αʹ 18).

[5] Γάδειρα εἶναι ὁ νῦν Κάδιξ τῆς νοτίου Ἱσπανίας πλησίον τοῦ πορθμοῦ τοῦ Γιβραλτὰρ ἐπὶ τοῦ Ἀτλαντικοῦ. Τότε αὕτη ἦτο νῆσος, μικρὸν ἀπέχουσα τῆς ξηρᾶς, μετὰ τῆς ὁποίας εἶναι ἤδη ἡνωμένη διὰ προσχώσεων. Ἐθεωρεῖτο ἀκραῖον, πρὸς τὴν δύσιν σημεῖον, τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου.

[6] Μαιώτιδα λίμνην ὠνόμαζον τότε τὴν Ἀζοφικὴν θάλασσαν. Αὕτη εἶναι κλειστὴ θάλασσα ὁμοιάζουσα μὲ λίμνην, ἀφοῦ διὰ μόνου τοῦ πορθμοῦ τοῦ Κὲρτς ἐπικοινωνεῖ μετὰ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Εἶναι ἡ βορειοτέρα διείσδυσις τοῦ Εὐξείνου Πόντου εἰς τὴν Οὐκρανικὴν Ρωσίαν, φρασσομένη πρὸς Νότον ὑπὸ τῆς Κριμαϊκῆς χερσονήσου, ἥτις καὶ Ταυρικὴ ὀνομάζεται.

[7] Ἡ λέξις ἁπλότης τίθεται ἐνταῦθα μὲ φιλοσοφικὴν σημασίαν, ἐκφράζουσα τὴν ἔννοιαν μὴ μεριζομένης ἢ διαιρουμένης καταστάσεως.

[8] Ὁ θεῖος Γρηγόριος ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὰ ἑπτὰ πνεύματα περὶ ὧν ὁμιλεῖ ὁ Προφήτης Ἡσαΐας λέγων· «Καὶ ἐξελεύσεται ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται· καὶ ἀναπαύσεται ἐπ’ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας· ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ» (Ἡσ. ιαʹ 1-3).

[9] «Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν» (Πράξ. ιζʹ 28).

[10] Περὶ τῆς ἐνταῦθα ἀναφερομένης ὁράσεως τοῦ Κάρπου βλέπε ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, σελ. 65 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου. Λέγει δὲ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὅτι ὁ Κάρπος οὗτος εἶναι ὁ ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων, ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν κϛʹ (26ην) Μαΐου (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[11] «Εἰρηνεύτε ἐν ἀλλήλοις» (Μάρκ. θʹ 50), «Μετὰ πάντων ἀνθρώπων εἰρηνεύοντες» (Ρωμ. ιβʹ 18), «Εἰρηνεύετε ἐν ἑαυτοῖς» (Αʹ Θεσσ. εʹ 13).

[12] Τὸ μεγάλον πρόβλημα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγῳδίας, περὶ ἧς μνημονεύει ἐνταῦθα ὁ ἱερὸς Γρηγόριος, ὑπῆρξε διατὶ νὰ ὑποφέρῃ ὁ ἄνθρωπος καὶ μάλιστα ὁ καλός.

[13] Πρόκειται περὶ τῆς περιφήμου πόλεως τῶν Παρισίων, πρωτευούσης νῦν τῆς Γαλλίας, κληθείσης οὕτω, διότι ἐκτίσθη ἀπὸ τὴν φυλὴν τῶν Παρισίων κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ἰουλίου Καίσαρος (100-44 π.Χ.). Κεῖται εἰς τὸ κέντρον τοῦ λεκανοπεδίου τῶν Παρισίων καὶ ἐπ’ ἀμφοτέρων τῶν ὀχθῶν τοῦ ποταμοῦ Σηκουάνα.

[14] Σημειοῦμεν περὶ Γαδείρων ἐν σελ. 79, προσθέτομεν δὲ ἐνταῦθα, ὅτι τὸ ἔξω τῶν Γαδείρων πέλαγος εἶναι ὁ Ἀτλαντικὸς Ὠκεανός, ὅστις καθὸ ἄγνωστος ἦτο φοβερὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, δι’ αὐτὸ καὶ τὸ νὰ ἀνοιχθῇ κανεὶς ἔξω τῶν Γαδείρων ἐθεωρεῖτο παραφροσύνη.

[15] Πρόκλος· Νεοπλατωνικὸς φιλόσοφος ἀκμάσας κατὰ τὸ 410-485 μ.Χ., ἐκ τῶν τελευταίων τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας. Ἐφρόνει συγγενῶς μετὰ τῶν Χριστιανῶν, ἰδίως περὶ τοῦ Θεοῦ.

[16] Τῖτος· αὐτοκράτωρ τῶν Ρωμαίων (79-81 μ.Χ.).

[17] Δομετιανός· ἀδελφὸς καὶ διάδοχος τοῦ Τίτου (81-96 μ.Χ.).

[18] Κηρύκειον· σύμβολον τοῦ Ἑρμοῦ, χρησιμοποιούμενον ὡς ὄργανον ἐκφράσεως εἰρηνικῶν καὶ διαλλακτικῶν διαθέσεων.

[19] «Μακάριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκάλυψέ σοι, ἀλλ’ ὁ Πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ιϛʹ 17).

[20] «Ἡρπάγη εἰς τὸν Παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα» (Βʹ Κορ. ιβʹ 4).

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ