Λόγος εἰς τὸν Μέγαν Ἱεράρχην ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ τὸν Ἀρεοπαγίτην, τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Β’ τοῦ Κυπρίου Πατριάρχου Κων/πόλεως.

Σελίδα 12 από 41

Νομίζω δὲ ὅτι εἰς αὐτὸ τὸ σημεῖον εἶναι ἀξιοθαύμαστος ἡ πόλις τῶν Ἀθηνῶν· ὄχι δηλαδὴ ἐξ αἰτίας τῶν πολλῶν καὶ ἐνδόξων περὶ αὐτῆς ἱστοριῶν, οὔτε διότι πάντοτε ἀνεδείχθη νικήτρια εἰς πολέμους ἐναντίον Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων, στήσασα πολλὰ τρόπαια, ἀλλ’ ὅτι ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἀνεδείχθη πατρὶς τοιούτου ἀνδρός, ἀφ’ ἑτέρου δὲ ηὐτύχησε νὰ ἔχῃ τοῦτον τροφέα διὰ τὴν παροχὴν ὑψηλοτέρας πνευματικῆς τροφῆς, καὶ πολιοῦχον καὶ πρὸς εὐσέβειαν χειραγωγόν. Καὶ διὰ νὰ μὴ καταστρέφωμεν τὴν ἀλήθειαν, χαριζόμενοι μόνον εἰς μίαν πόλιν τοὺς μακαρισμοὺς ἡμῶν, καὶ νὰ περιορίζωμεν εἰς αὐτὴν μόνον ὅ,τι ἀνήκει καὶ εἰς ἄλλους, λέγομεν, ὅτι ὄχι μόνον διὰ τὰς Ἀθήνας, ἀλλὰ δι’ ὁλόκληρον, τὴν οἰκουμένην, τὴν ὁποίαν ἐπεσκέφθη καὶ ἐπισκέπτεται, διὰ τῶν λόγων του, ἀνεδείχθη διδάσκαλος καὶ πνευματικὸς ὁδηγός.

Διότι, ποῖον βάθος Αἰγύπτου, ἢ κοίλη Συρία, ποία περιοχὴ τῆς Λιβύης, ἢ τῶν ἀπομεμακρυσμένων Γαδείρων [5], ποία Βρεττανικὴ νῆσος, ἂν θέλῃς, ἀκόμη, ποῖος Βόσπορος καὶ λίμνη Μαιῶτις [6], δὲν γνωρίζουν, ἢ δὲν ἔχουν ἀκούσει διὰ τὴν ἀρετὴν τοῦ Διονυσίου; Μήπως εἰς ὅλα αὐτὰ τὰ μέρη δὲν διεδόθη ἡ φήμη τοῦ Διονυσίου μεγαλοπρεπέστερον καὶ ἀπὸ αὐτὸν ἀκόμη τὸν ἦχον τῆς βροντῆς; Ἢ τώρα σκέψου τοὺς κατοίκους τῆς Ἀραβίας, καὶ ἐὰν θέλῃς καὶ Γερμανοὺς καὶ Ρωμαίους καὶ Ἕλληνας καὶ θὰ εὕρῃς εἰς ὅλους κοινὸν τὸ τοιοῦτον θαῦμα, ὅπως εἰς ὅλους εἶναι γνωστὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ σύμπαντος, ὁ οὐρανός, ἡ γῆ, τὸ πῦρ, ὁ ἀήρ, καὶ τὸ ὕδωρ. Ἔργον ἐκείνου εἶναι αἱ ἐκκλησιαστικαὶ διατάξεις καὶ οἱ τύποι τῶν Μυστηρίων· ἐκείνου καὶ τὸ ἔργον περὶ τῶν οὐρανίων συνταγμάτων, τὰ ὁποῖα παρεδόθησαν μὲν προφορικῶς ὑπὸ τοῦ ἰδίου πρὸς τὸν Τιμόθεον, ὠφελοῦν δὲ πρακτικῶς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ἔργα ἐκείνου εἶναι καὶ αἱ σωτήριοι ἐπιστολαί, αἱ ὁποῖαι προτρέπουν εὐκόλως τοὺς ἀναγνώστας πρὸς ἀρετήν. Ὅλα δὲ αὐτὰ τὰ ἔργα ἀποδεικνύουν, διὰ νὰ εἴπω συντόμως, τὰ κάλλιστα. Ποῖα δὲ κάλλιστα λέγω καὶ ἐννοῶ; Τὴν οὐράνιον ἐπιστήμην καὶ τὴν θέωσιν αὐτοῦ τοῦ ἀνδρός! Ὅλα αὐτὰ ἀποτελοῦν ἐκδήλωσιν τῆς πρὸς τοὺς Χριστιανοὺς ὅλων τῶν αἰώνων προνοίας τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ θείαν διδασκαλίαν πρὸς τήν διὰ παντὸς τρόπου, καταστροφὴν τῆς πλάνης, ὥστε νὰ μὴ παρασύρεται κανεὶς οὐδέποτε ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ.

Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ ῥήτωρ ἐννοεῖ τὰ πνευματικὰ καὶ μυσταγωγικὰ ἔργα τοῦ Ἁγίου Διονυσίου· «Περὶ Οὐρανίας Ἱεραρχίας», «Περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας», «Περὶ Θείων Ὀνομάτων», «Περὶ Μυστικῆς Θεολογίας».

[2] «Εἰς οὐδὲν ἕτερον ηὐκαίρουν ἢ λέγειν τι καὶ ἀκούειν καινότερον» (Πράξ. ιζʹ 21).

[3] «Τί ἂν θέλῃ ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν» (Πράξ. ιζʹ 18).

[4] «Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ Σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί» (Αʹ Κορ. αʹ 18).

[5] Γάδειρα εἶναι ὁ νῦν Κάδιξ τῆς νοτίου Ἱσπανίας πλησίον τοῦ πορθμοῦ τοῦ Γιβραλτὰρ ἐπὶ τοῦ Ἀτλαντικοῦ. Τότε αὕτη ἦτο νῆσος, μικρὸν ἀπέχουσα τῆς ξηρᾶς, μετὰ τῆς ὁποίας εἶναι ἤδη ἡνωμένη διὰ προσχώσεων. Ἐθεωρεῖτο ἀκραῖον, πρὸς τὴν δύσιν σημεῖον, τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου.

[6] Μαιώτιδα λίμνην ὠνόμαζον τότε τὴν Ἀζοφικὴν θάλασσαν. Αὕτη εἶναι κλειστὴ θάλασσα ὁμοιάζουσα μὲ λίμνην, ἀφοῦ διὰ μόνου τοῦ πορθμοῦ τοῦ Κὲρτς ἐπικοινωνεῖ μετὰ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Εἶναι ἡ βορειοτέρα διείσδυσις τοῦ Εὐξείνου Πόντου εἰς τὴν Οὐκρανικὴν Ρωσίαν, φρασσομένη πρὸς Νότον ὑπὸ τῆς Κριμαϊκῆς χερσονήσου, ἥτις καὶ Ταυρικὴ ὀνομάζεται.

[7] Ἡ λέξις ἁπλότης τίθεται ἐνταῦθα μὲ φιλοσοφικὴν σημασίαν, ἐκφράζουσα τὴν ἔννοιαν μὴ μεριζομένης ἢ διαιρουμένης καταστάσεως.

[8] Ὁ θεῖος Γρηγόριος ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὰ ἑπτὰ πνεύματα περὶ ὧν ὁμιλεῖ ὁ Προφήτης Ἡσαΐας λέγων· «Καὶ ἐξελεύσεται ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται· καὶ ἀναπαύσεται ἐπ’ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας· ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ» (Ἡσ. ιαʹ 1-3).

[9] «Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν» (Πράξ. ιζʹ 28).

[10] Περὶ τῆς ἐνταῦθα ἀναφερομένης ὁράσεως τοῦ Κάρπου βλέπε ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, σελ. 65 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου. Λέγει δὲ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὅτι ὁ Κάρπος οὗτος εἶναι ὁ ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων, ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν κϛʹ (26ην) Μαΐου (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[11] «Εἰρηνεύτε ἐν ἀλλήλοις» (Μάρκ. θʹ 50), «Μετὰ πάντων ἀνθρώπων εἰρηνεύοντες» (Ρωμ. ιβʹ 18), «Εἰρηνεύετε ἐν ἑαυτοῖς» (Αʹ Θεσσ. εʹ 13).

[12] Τὸ μεγάλον πρόβλημα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγῳδίας, περὶ ἧς μνημονεύει ἐνταῦθα ὁ ἱερὸς Γρηγόριος, ὑπῆρξε διατὶ νὰ ὑποφέρῃ ὁ ἄνθρωπος καὶ μάλιστα ὁ καλός.

[13] Πρόκειται περὶ τῆς περιφήμου πόλεως τῶν Παρισίων, πρωτευούσης νῦν τῆς Γαλλίας, κληθείσης οὕτω, διότι ἐκτίσθη ἀπὸ τὴν φυλὴν τῶν Παρισίων κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ἰουλίου Καίσαρος (100-44 π.Χ.). Κεῖται εἰς τὸ κέντρον τοῦ λεκανοπεδίου τῶν Παρισίων καὶ ἐπ’ ἀμφοτέρων τῶν ὀχθῶν τοῦ ποταμοῦ Σηκουάνα.

[14] Σημειοῦμεν περὶ Γαδείρων ἐν σελ. 79, προσθέτομεν δὲ ἐνταῦθα, ὅτι τὸ ἔξω τῶν Γαδείρων πέλαγος εἶναι ὁ Ἀτλαντικὸς Ὠκεανός, ὅστις καθὸ ἄγνωστος ἦτο φοβερὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, δι’ αὐτὸ καὶ τὸ νὰ ἀνοιχθῇ κανεὶς ἔξω τῶν Γαδείρων ἐθεωρεῖτο παραφροσύνη.

[15] Πρόκλος· Νεοπλατωνικὸς φιλόσοφος ἀκμάσας κατὰ τὸ 410-485 μ.Χ., ἐκ τῶν τελευταίων τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας. Ἐφρόνει συγγενῶς μετὰ τῶν Χριστιανῶν, ἰδίως περὶ τοῦ Θεοῦ.

[16] Τῖτος· αὐτοκράτωρ τῶν Ρωμαίων (79-81 μ.Χ.).

[17] Δομετιανός· ἀδελφὸς καὶ διάδοχος τοῦ Τίτου (81-96 μ.Χ.).

[18] Κηρύκειον· σύμβολον τοῦ Ἑρμοῦ, χρησιμοποιούμενον ὡς ὄργανον ἐκφράσεως εἰρηνικῶν καὶ διαλλακτικῶν διαθέσεων.

[19] «Μακάριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκάλυψέ σοι, ἀλλ’ ὁ Πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ιϛʹ 17).

[20] «Ἡρπάγη εἰς τὸν Παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα» (Βʹ Κορ. ιβʹ 4).

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ