Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμῃ τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμων ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ ἐν τῷ Ἄθῳ ἀσκήσαντος.

Ἐκτὸς δὲ τῶν ἄλλων ἀρετῶν, εἶχεν ὁ Ἅγιος τὴν ὑψοποιὸν ταπείνωσιν, ὄχι μόνον ἔσωθεν εἰς τὴν καρδίαν, ἀλλὰ καὶ ἔξωθεν· ὅθεν ποτέ του δὲν ἐφόρεσε πολύτιμον ἱμάτιον, ἀλλὰ πενιχρὸν καὶ εὐτελέστατον, πολλάκις δέ τινες κακόφρονες τὸν ὠνείδιζον, ὅτι κατεφρόνει τὴν ἀξίαν μὲ τὴν εὐτέλειαν τοῦ ἐνδύματος, ὁ δὲ ἀπεκρίνετο οὕτω λέγων· «Δὲν εἶναι ἐντροπὴ μήτε ὄνειδος νὰ φορῇ τις πενιχρὰ ἱμάτια, ἀλλὰ μᾶλλον ἐπαίνου ἄξιον· μόνον ἡ ἁμαρτία εἶναι ἀξία ὀνειδισμοῦ καὶ καταφρονήσεως, ἡμεῖς δὲ πράττομεν τὰ ἐναντία ὅταν ἁμαρτάνωμεν, δὲν φοβούμεθα, τὰ δὲ εὐτελῆ ἐνδύματα ἐντρεπόμεθα; ὅστις ἀγαπᾷ τὸν Θεόν, πρέπει νὰ ποιῇ ἐκείνου τὸ θέλημα καὶ νὰ μὴ εἶναι ἀνθρωπάρεσκος, ἀλλὰ ταπεινὸς καὶ μέτριος εἰς τὸ φαγητόν, εἰς τὰ ἐνδύματα, εἰς τὰς πράξεις του καὶ τὰ νοήματα, ἵνα μὴ παροργίζῃ τὸν Κύριον». Αὐτὰ καὶ ἄλλα παρόμοια λέγων ἐνουθέτει καὶ τοὺς ἄλλους νὰ ταπεινώνωνται, τοῦτο δὲ ἔπραττε καὶ ὁ ἴδιος καὶ δὲν ὑψηλοφρόνει ποτέ του ὁ πανιαοίδιμος.

Οὕτω θεαρέστως πολιτευόμενος ὁ Ἅγιος, ἠξιώθη εἰς τὸ τέλος τῆς παροικίας του νὰ ἴδῃ καὶ πάλιν τον Δεσπότην Χριστὸν ὡς καὶ πρότερον· ἤτοι ἱστάμενος ἡμέραν τινὰ εἰς προσευχὴν κατὰ τὴν συνήθειαν, βλέπει τὸν Χριστὸν ἔχοντα τὰς χεῖρας ἡπλωμένας εἰς τὸν Σταυρόν, καὶ τοῦ λέγει ὀνειδιστικῶς· «Διατὶ ἀφῆκες μόνα καὶ ἀποίμαντα τὰ πρόβατα, ἅπερ ἐνεπιστεύθην εἰς τὰς χεῖράς σου, καὶ ἁρπάζουσιν αὐτὰ οἱ λύκοι καὶ τὰ τρώγουν; ἐγὼ ὅστις εἶμαι Θεὸς κατεδέχθην νὰ φορέσω σάρκα καὶ νὰ σταυρωθῶ διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, καὶ σὺ δὲν ὑπέμεινες τὸ βάρος τῆς συκοφαντίας, ἀλλὰ ἀνεχώρησας ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν, ὡς στρατιώτης δειλὸς καὶ μικρόψυχος;». Ταῦτα ἀκούσας, ἀπὸ τὸν φόβον καὶ τρόμον ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν ὀδυρόμενος καὶ ἐξωμολογεῖτο ἐπὶ ὥραν πολλὴν δεόμενος νὰ τοῦ συγχωρήσῃ τὸ τῆς μικροψυχίας ἀνόμημα καὶ τοσοῦτον ἔκλαυσε πικρῶς, ὥστε ἔβρεξε τὴν γῆν μὲ δάκρυα καὶ δὲν ἠγέρθη ἕως οὗ ἔλαβε πληροφορίαν τῆς συγχωρήσεως· μετὰ δὲ τὴν ὀπτασίαν ἠγωνίζετο περισσότερον μόνος μόνῳ τῷ παντεπόπτῃ Θεῷ προσευχόμενος καὶ παρ’ αὐτοῦ ἀναμένων τὰς ἀμοιβὰς τῶν ἀγώνων του.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κακῶς ὑποστηρίζεται ὑπό τινων ὅτι κατήγετο ἐξ Ἀνδρούσης τῆς Πελοποννήσου.

[2] Ὁ Ὅσιος Λάζαρος ὁ Γαλησιώτης ἑορτάζεται κατὰ τὴν ζʹ (7ην) Νοεμβρίου, βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὅπου καὶ ὑποσημείωσις περὶ τοῦ Γαλησίου ὄρους.

[3] «Μακάριος, ἀνὴρ οὗ ἐστιν ἡ ἀντίληψις αὐτοῦ παρὰ σοῦ, Κύριε, ἀναβάσείς ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διέθετο» (Ψαλμ. πγʹ 6).

[4] Τοῦ Ἰωάννου ΙΑʹ Βέκκου (1274-1282) λάθρᾳ φυγόντος τοῦ θρόνου μετὰ τὸν θάνατον τοῦ λατινόφρονος αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ (1282), καὶ συνοδικῶς καταδικασθέντος, ἀνῆλθεν ἐπ’ αὐτοῦ Ἰωσὴφ Αʹ τὸ δεύτερον. Μετὰ τρεῖς μῆνας ὅμως παραιτηθέντος τούτου, τὸν διεδέχθη Γρηγόριος Βʹ ὁ Κύπριος (1283-1289) περὶ οὗ βλέπε πλατύτερον ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 70, παραιτηθέντος δὲ καὶ τούτου τοῦ θρόνου ἐξελέγη ὁ Ἀθανάσιος.

[5] Ἀνδρόνικος Βʹ Παλαιολόγος (1282-1328) διεδέχθη τὸν πατέρα του Μιχαὴλ Ηʹ. Εἰς τὴν ἀρχικὴν ἡμῶν ἔκδοσιν γράφεται ἐσφαλμένως, καθὼς παρελήφθη ἐκ τοῦ «Νέου Παραδείσου», Ἰωάννης ὁ Κατακουζηνός, ὅστις ὅμως ἦτο μεταγενέστερος, βασιλεύσας ἐν ἔτει 1347-1354.

[6] Ἡ ἔγγραφος αὕτη παραίτησις τοῦ Ἁγίου φέρει ἡμερομηνίαν ιϛʹ (16η) Ὀκτωβρίου 1293.

[7] Ἰωάννης ΙΒʹ ὁ ἐκ Σωζοπόλεως (1293-1302). Οὗτος ἦτο πρότερον ἔγγαμος καὶ πατὴρ τέκνων, χηρεύσας δὲ ἐμόνασεν. Διὰ δὲ τὴν ἐνάρετον πολιτείαν αὐτοῦ προήχθη εἰς τοὺς ἱερατικοὺς βαθμούς, γενόμενος καὶ Πατριάρχης.