Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμῃ τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμων ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ ἐν τῷ Ἄθῳ ἀσκήσαντος.

Νύκτα δέ τινα, ὅταν ηὔχετο ἔναντι τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ μὲ δάκρυα, ἐξῆλθε φωνὴ γλυκυτάτη ἀπὸ τὴν Εἰκόνα λέγουσα· «Ἐπειδὴ μὲ ἀγαπᾷς, Ἀθανάσιε, θέλεις μοι ποιμάνει λαὸν περιούσιον». Ταῦτα ἀκούσας ἔπεσε χαμαὶ ἀπὸ τὸν φόβον του καὶ μετὰ φρικτῆς καὶ ἀρρήτου χαρᾶς ἐδοξολόγει μετὰ δακρύων τὸν Κύριον.

Ποιήσας εἰς τὸ τοῦ ἐκκλησιάρχου διακόνημα ἔτη δέκα ὁ Ἅγιος, ἐνεθυμεῖτο τὴν τῆς ἡσυχίας γλυκύτητα καὶ ἐλυπεῖτο, διότι δὲν ἠδύνατο ν’ ἀγωνίζηται. Ἀναχωρήσας ὅθεν ἐκεῖθεν ἦλθε πάλιν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ εὑρίσκων τόπον ἐρημικὸν καὶ ἀπόκεντρον ἔμεινεν ἐκεῖ, μηδὲν ἔχων διὰ παραμυθίαν τινὰ τοῦ σώματος, ἤτοι τροφὰς ἢ ἐνδύματα· πλὴν ἀπολαμβάνων τὸ μέλι τῆς ποθουμένης του ἡσυχίας ηὐφραίνετο κατὰ τὴν ψυχήν, μόνος μόνῳ τῷ Θεῷ προσευχόμενος· πλὴν ἐπειδὴ ἔτυχον καὶ ἐκεῖ εἰς τὸ Ὄρος σκάνδαλα ἀπὸ τὸν μισόκαλον διάβολον, ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν καὶ ἐπῆγεν εἰς τὸ ὄρος τοῦ Γάνου καὶ εὑρὼν τόπον ἥσυχον κατὰ τὸν πόθον του, κατῴκησεν ἐκεῖ καὶ ἐντὸς ὀλίγου χρόνου συνήχθησαν καὶ ἄλλοι πλησίον του, διότι ἡ ἀρετὴ τοῦ Ὁσίου τοὺς εἵλκυεν ὡς ὁ μαγνήτης τὸν σίδηρον, τοὺς ὁποίους ἀσμένως ὑποδεχόμενος καὶ παιδεύων ἱκανῶς είς τὴν τάξιν τῆς μοναδικῆς πολιτείας τοὺς κατέστησε σκεύη ἐκλεκτὰ τῶν χαρισμάτων τοῦ θείου Πνεύματος. Ἀπὸ τοὺς μαθητὰς τοῦ Ἁγίου ἦτο καὶ ὁ θαυμαστὸς Θεοφάνης καὶ ὁ κλεινὸς Θεοδώρητος καὶ ἄλλοι πολλοὶ εἰς τὴν ἀρετὴν περιβόητοι.

Ὄχι δὲ μόνον εἰς τὰ περίχωρα τοῦ Ὄρους ἦτο ἀκουστὸς ὁ Ἅγιος, ἀλλὰ και εἰς τὰ βασίλεια· ὅθεν ἔτρεχον πρὸς αὐτὸν καθ’ ἑκάστην πλῆθος πολὺ διὰ νὰ ἀκούσωσι τὴν μελίρρυτον ἐκείνην γλῶσσαν καὶ νὰ ἴδωσι τὸ γαληνὸν καὶ ἀγγελοειδὲς αὐτοῦ πρόσωπον, τοὺς ὁποίους ἱλαρῶς ὑποδεχόμενος ἔτρεφε τὰς ψυχάς των διὰ πνευματικῶν νουθεσιῶν καὶ θεσπεσίων παραβολῶν καὶ ἐνθέων διηγημάτων, ὡς ἔμπειρος ἰατρὸς καὶ πάνσοφος. Ὄχι δὲ μόνον ἄνδρες, ἀλλὰ καὶ γυναῖκες πολλαὶ συνήγοντο πρὸς αὐτόν, τὰς ὁποίας κατέπεισε καὶ ἀπηρνήθησαν τὰ πρόσκαιρα διὰ νὰ κληρονομήσωσι τὰ αἰώνια. Ἔγινε λοιπὸν καὶ γυναικῶν Μοναστήριον ἐκεῖ εἰς τὴν ἔρημον καὶ τὸ ἐκυβέρνα ὁ Ἅγιος, πολλαὶ δὲ ἀπὸ ἐκείνας ἡγίασαν. Ἀλλ’ ἂς γράψωμεν καὶ διὰ ποίου τρόπου ἐγένετο Πατριάρχης ὁ Ἅγιος, τὸ ὁποῖον ὁ Θεὸς ᾠκονόμησε διὰ νὰ λάβῃ ἡ Ἐκκλησία εἰρήνην καὶ γαλήνην ἀπὸ τὴν ταραχὴν τὴν ὁποίαν εἶχε πρότερον ἀπὸ τὸν πρῴην Πατριάρχην Ἰωάννην Βέκκον [4], τὸν ὁποῖον δικαίως καθῄρεσαν, ὡς ματαιόφρονα καὶ μισόχριστον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κακῶς ὑποστηρίζεται ὑπό τινων ὅτι κατήγετο ἐξ Ἀνδρούσης τῆς Πελοποννήσου.

[2] Ὁ Ὅσιος Λάζαρος ὁ Γαλησιώτης ἑορτάζεται κατὰ τὴν ζʹ (7ην) Νοεμβρίου, βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὅπου καὶ ὑποσημείωσις περὶ τοῦ Γαλησίου ὄρους.

[3] «Μακάριος, ἀνὴρ οὗ ἐστιν ἡ ἀντίληψις αὐτοῦ παρὰ σοῦ, Κύριε, ἀναβάσείς ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διέθετο» (Ψαλμ. πγʹ 6).

[4] Τοῦ Ἰωάννου ΙΑʹ Βέκκου (1274-1282) λάθρᾳ φυγόντος τοῦ θρόνου μετὰ τὸν θάνατον τοῦ λατινόφρονος αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ (1282), καὶ συνοδικῶς καταδικασθέντος, ἀνῆλθεν ἐπ’ αὐτοῦ Ἰωσὴφ Αʹ τὸ δεύτερον. Μετὰ τρεῖς μῆνας ὅμως παραιτηθέντος τούτου, τὸν διεδέχθη Γρηγόριος Βʹ ὁ Κύπριος (1283-1289) περὶ οὗ βλέπε πλατύτερον ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 70, παραιτηθέντος δὲ καὶ τούτου τοῦ θρόνου ἐξελέγη ὁ Ἀθανάσιος.

[5] Ἀνδρόνικος Βʹ Παλαιολόγος (1282-1328) διεδέχθη τὸν πατέρα του Μιχαὴλ Ηʹ. Εἰς τὴν ἀρχικὴν ἡμῶν ἔκδοσιν γράφεται ἐσφαλμένως, καθὼς παρελήφθη ἐκ τοῦ «Νέου Παραδείσου», Ἰωάννης ὁ Κατακουζηνός, ὅστις ὅμως ἦτο μεταγενέστερος, βασιλεύσας ἐν ἔτει 1347-1354.

[6] Ἡ ἔγγραφος αὕτη παραίτησις τοῦ Ἁγίου φέρει ἡμερομηνίαν ιϛʹ (16η) Ὀκτωβρίου 1293.

[7] Ἰωάννης ΙΒʹ ὁ ἐκ Σωζοπόλεως (1293-1302). Οὗτος ἦτο πρότερον ἔγγαμος καὶ πατὴρ τέκνων, χηρεύσας δὲ ἐμόνασεν. Διὰ δὲ τὴν ἐνάρετον πολιτείαν αὐτοῦ προήχθη εἰς τοὺς ἱερατικοὺς βαθμούς, γενόμενος καὶ Πατριάρχης.