Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμῃ τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμων ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ ἐν τῷ Ἄθῳ ἀσκήσαντος.

Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπεκρίνατο λέγων· «Ἐγὼ ἤθελα νὰ βασανισθῆτε ἀκόμη πρόσκαιρα, διὰ νὰ λάβητε μισθὸν περισσότερον εἰς τὴν αἰώνιον ἀνάπαυσιν, ἀλλ’ ἐπειδὴ πλέον δὲν ὑποφέρετε, δεήθητε ταύτην τὴν νύκτα τῆς Παναγίας Θεοτόκου καὶ αὔριον θεραπεύεσθε». Οὕτως εἶπεν ὁ ταπεινόφρων διὰ νὰ φύγῃ τὸν ἔπαινον, καὶ ὁ λόγος του ἔργον ἐγένετο, καὶ τὸ πρωῒ ὑγιεῖς εὑρέθησαν διὰ τῆς τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίας καὶ Χάριτος, πορευθεῖσαι δὲ ἀπῆλθον πρὸς τὸν Ἅγιον καὶ ἀπέδωσαν τὴν πρέπουσαν εὐχαριστίαν, διὰ νὰ μὴ φανῶσι πρὸς τοσαύτην εὐεργεσίαν ἀχάριστοι· ἀλλὰ ἀκούσατε καὶ ἄλλα παραδοξότερα, ἵνα δοξάσητε τὸν φιλάνθρωπον Κύριον.

Ὅταν ἦτο Πατριάρχης ὁ Ἅγιος καὶ ἦτο ἡ μεγάλη πεῖνα, ὡς ἄνωθεν εἴπομεν, προσέταξεν ὁ Ἅγιος ἕνα ὑποτακτικόν, τὸν ὁποῖον εἶχεν, εὐλαβῆ καὶ ἐνάρετον, τὴν κλῆσιν Χριστόδουλον, νὰ διαμοιράσῃ τὸν σῖτον, τὸν ὁποῖον εἶχεν εἰς τὸ Πατριαρχεῖον, εἰς τὰ γυναικεῖα Μοναστήρια, τὰ ὁποῖα ἦσαν ἀπὸ τὰ ἄλλα πτωχότερα, δίδων ἀνὰ τριάκοντα κιλὰ εἰς ἕκαστον Μοναστήριον· ὁ δὲ Χριστόδουλος ἐβεβαίωνεν, ὅτι δὲν ἔφθανεν, διότι ἦτο πεντήκοντα κιλὰ ὁ σῖτος, τὸν ὁποῖον εἶχον εἰς τὴν ἀποθήκην των· ὁ δὲ Ἅγιος εἶπε πρὸς αὐτόν· «Μὴ περιττολογῇς, ὀλιγόπιστε, ἀλλὰ ὕπαγε καὶ ποίησον καθὼς σὲ προσέταξα». Ἀπῆλθε λοιπὸν ὁ Χριστόδουλος καὶ ἐποίησε καθὼς τοῦ εἶπεν ὁ Ἅγιος, καὶ ἀφ’ οὗ διεμοίρασε τὸν σῖτον, εὐλόγησεν ὁ Κύριος τὸν ἐπίλοιπον, ὅστις ἔμεινε καὶ εὑρέθη περισσότερος παρὰ πρότερον· ὅθεν ὁ Χριστόδουλος, κατανοήσας τὸ μέγα θαυμάσιον, ἔβαλε μετάνοιαν εἰς τὸν Ἅγιον νὰ τοῦ συγχωρήσῃ τὸ ἁμάρτημα, οὗτος δὲ τὸν προσέταξε πάλιν νὰ δίδῃ τῶν πτωχῶν ὅσον χρειάζονται καὶ νὰ μὴ λυπῆται τελείως καὶ ὅσον αὐτὸς διεμοίραζε τὸν σῖτον εἰς τοὺς πτωχοὺς τόσον ὁ Θεὸς τὸν ἐπλήθυνε μὲ τρόπον θαυμάσιον εἰς δόξαν αὐτοῦ καὶ μεγαλοπρέπειαν· τοῦτο δὲ τὸ θαῦμα ἐγένετο καὶ ἄλλοτε, ὅτι κατὰ τὴν πλουσίαν του γνώμην τοῦ ἀνταπέδιδεν ὁ πλουσιόδωρος Κύριος.

Ἡμέραν τινὰ ἐφυλάκισαν Χριστιανόν τινα διὰ χρέος ἄδικα καὶ τὸν ἔβαλαν εἰς τὴν ἅλυσιν· ὁ δὲ Ἅγιος, ὡς φιλάνθρωπος καὶ συμπαθέστατος, τὸν ἐλυπήθη καὶ πορευόμενος εἰς τὴν φυλακὴν μὲ τοὺς ἀνθρώπους του, ἐξέβαλεν ἀπὸ τὰ δεσμὰ τὸν ἄνθρωπον καὶ τὸν ἔφερεν εἰς τὸ Πατριαρχεῖον, λυτρώσας αὐτόν, χωρὶς νὰ δειλιάσῃ βασιλικήν τινα ἐξουσίαν ἢ ἄρχοντας.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κακῶς ὑποστηρίζεται ὑπό τινων ὅτι κατήγετο ἐξ Ἀνδρούσης τῆς Πελοποννήσου.

[2] Ὁ Ὅσιος Λάζαρος ὁ Γαλησιώτης ἑορτάζεται κατὰ τὴν ζʹ (7ην) Νοεμβρίου, βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὅπου καὶ ὑποσημείωσις περὶ τοῦ Γαλησίου ὄρους.

[3] «Μακάριος, ἀνὴρ οὗ ἐστιν ἡ ἀντίληψις αὐτοῦ παρὰ σοῦ, Κύριε, ἀναβάσείς ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διέθετο» (Ψαλμ. πγʹ 6).

[4] Τοῦ Ἰωάννου ΙΑʹ Βέκκου (1274-1282) λάθρᾳ φυγόντος τοῦ θρόνου μετὰ τὸν θάνατον τοῦ λατινόφρονος αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ (1282), καὶ συνοδικῶς καταδικασθέντος, ἀνῆλθεν ἐπ’ αὐτοῦ Ἰωσὴφ Αʹ τὸ δεύτερον. Μετὰ τρεῖς μῆνας ὅμως παραιτηθέντος τούτου, τὸν διεδέχθη Γρηγόριος Βʹ ὁ Κύπριος (1283-1289) περὶ οὗ βλέπε πλατύτερον ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 70, παραιτηθέντος δὲ καὶ τούτου τοῦ θρόνου ἐξελέγη ὁ Ἀθανάσιος.

[5] Ἀνδρόνικος Βʹ Παλαιολόγος (1282-1328) διεδέχθη τὸν πατέρα του Μιχαὴλ Ηʹ. Εἰς τὴν ἀρχικὴν ἡμῶν ἔκδοσιν γράφεται ἐσφαλμένως, καθὼς παρελήφθη ἐκ τοῦ «Νέου Παραδείσου», Ἰωάννης ὁ Κατακουζηνός, ὅστις ὅμως ἦτο μεταγενέστερος, βασιλεύσας ἐν ἔτει 1347-1354.

[6] Ἡ ἔγγραφος αὕτη παραίτησις τοῦ Ἁγίου φέρει ἡμερομηνίαν ιϛʹ (16η) Ὀκτωβρίου 1293.

[7] Ἰωάννης ΙΒʹ ὁ ἐκ Σωζοπόλεως (1293-1302). Οὗτος ἦτο πρότερον ἔγγαμος καὶ πατὴρ τέκνων, χηρεύσας δὲ ἐμόνασεν. Διὰ δὲ τὴν ἐνάρετον πολιτείαν αὐτοῦ προήχθη εἰς τοὺς ἱερατικοὺς βαθμούς, γενόμενος καὶ Πατριάρχης.