Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμῃ τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμων ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ ἐν τῷ Ἄθῳ ἀσκήσαντος.

Ἐκείνας δὲ τὰς ἡμέρας ἦτο ἐκεῖ εἰς τὴν πόλιν ἐνάρετός τις ἄνθρωπος, Μηνᾶς καλούμενος, πρὸς τὸν ὁποῖον ἔγραψεν ὁ Ὅσιος Ἀθανάσιος, ὅτι τὴν δεῖνα ἡμέραν μέλλει νὰ γίνῃ μέγας σεισμὸς εἰς τὴν βασιλεύουσαν καὶ οὕτως ἐγένετο, καθὼς ὁ Ἅγιος προεφήτευσε. Ταῦτα μαθὼν ὁ βασιλεὺς ἔκρινεν ὅτι αὐτὸς ἦτο ἄξιος νὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὴν Πατριαρχείαν ὡς καὶ πρότερον· ὅθεν ἔστειλεν ἀνθρώπους καὶ τὸν ἔφεραν ἀκουσίως ἀπὸ τὸ Μοναστήριον καὶ μὲ πολλὴν τιμὴν καὶ εὐλάβειαν τὸν ἐκάθισαν εἰς τὸν θρόνον τὸ δεύτερον.

Κατὰ τὴν δευτέραν αὐτοῦ Πατριαρχείαν ἐφάνη ὁ Ἅγιος μὲ τὰ ἔργα ὑπὲρ το πρῶτον λαμπρότερος καὶ ὅλων τῶν ἐντολῶν πληρωτὴς ἀκριβέστατος, εἰς τὰς ἐκκλησιαστικὰς ἀκολουθίας ἄγρυπνος, ἀδικουμένων καὶ καταπονουμένων προστάτης θερμότατος, χηρῶν καὶ ὀρφανῶν βοηθὸς καὶ ἐπίκουρος, καὶ πάντων τῶν ἐν ἀνάγκαις ἀντιλήπτωρ καὶ βοηθὸς ἄοκνος· ἐξαιρέτως δὲ ἦτο εἰς τοὺς πεινῶντας καὶ πένητας τοσοῦτον συμπαθὴς καὶ εὔσπλαγχνος, ὥστε ἐκένου τὰ ἀγγεῖα τοῦ σίτου καὶ τῶν ὀσπρίων καὶ τὰ διεμοίραζεν εἰς τοὺς πένητας, διότι κατ’ ἐκείνας τὰς ἡμέρας εἶχε γίνει πεῖνα μεγάλη καὶ φοβερά, τόσον ὥστε δὲν εἶχε γίνει ἄλλη τοιαύτη πρότερον· ὅθεν ἄλλο δὲν ἠκούετο πανταχοῦ, εἰμὴ μόνον στεναγμοὶ καὶ δάκρυα, καὶ ἀπὸ τὴν πεῖναν πολλοὶ ἀπέθανον. Ὁ δὲ Ἅγιος πρῶτον μὲν μὲ διδαχὰς παρεκίνει τοὺς πλουσίους νὰ ἁπλώσωσι τὰς χεῖρας εἰς βοήθειαν πρὸς τοὺς πένητας, ἔπειτα καὶ αὐτὸς κατέστησεν ἐπιστάτας πιστοὺς καὶ εὐλαβεῖς ἀνθρώπους εἰς τόπους πολλοὺς τῆς πόλεως, καὶ ἔβραζον σῖτον καὶ ὄσπρια, καὶ ἐμοίραζον εἰς τοὺς πτωχούς, καὶ οἶνον καὶ ἐνδύματα καὶ ἄλλα ἀναγκαῖα τοῦ σώματος· οὓτω λοιπὸν ποιήσας ἡμέρας πολλὰς ἰάτρευσε τῆς πείνης τὴν συμφορὰν καὶ τὸν κίνδυνον.

Ἀφ’ οὗ λοιπὸν ἔμεινε τὸ δεύτερον ὀκτὼ ἔτη εἰς τὸν θρόνον, ζῶν κατὰ Θεὸν καὶ ἐναρέτως πολιτευόμενος, τοῦ ἦλθον πάλιν νεώτερα σκάνδαλα ἀπὸ τὸν φθονερὸν δαίμονα, ὅστις παρεκίνησέ τινας κακοτρόπους νὰ κακοποιήσωσι τὸν Ἅγιον οἱ ἐναγεῖς καὶ παμμίαροι. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ἠδυνήθησαν νὰ τοῦ εὕρουν εἰς τὴν πολιτείαν ἔγκλημα, διότι ἦτο πολὺ ἐνάρετος, τὸν ἐσυκοφάντησαν εἰς τὴν πίστιν, ὅτι εἶχεν αἵρεσιν· καὶ τί τοὺς ἐσόφισεν ὁ εὑρετὴς τῆς κακίας διάβολος; ἔκρυψαν Εἰκόνα τινὰ τῆς Θεοτόκου ὑποκάτω τοῦ Πατριαρχικοῦ θρόνου εἰς τὸ ὑποπόδιον, ἔπειτα τὸν κατηγόρησαν πῶς ἦτο εἰκονομάχος, ἐπιδεικνύοντες τὴν Εἰκόνα, τὴν ὁποίαν δῆθεν ἀνεῦρον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κακῶς ὑποστηρίζεται ὑπό τινων ὅτι κατήγετο ἐξ Ἀνδρούσης τῆς Πελοποννήσου.

[2] Ὁ Ὅσιος Λάζαρος ὁ Γαλησιώτης ἑορτάζεται κατὰ τὴν ζʹ (7ην) Νοεμβρίου, βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὅπου καὶ ὑποσημείωσις περὶ τοῦ Γαλησίου ὄρους.

[3] «Μακάριος, ἀνὴρ οὗ ἐστιν ἡ ἀντίληψις αὐτοῦ παρὰ σοῦ, Κύριε, ἀναβάσείς ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διέθετο» (Ψαλμ. πγʹ 6).

[4] Τοῦ Ἰωάννου ΙΑʹ Βέκκου (1274-1282) λάθρᾳ φυγόντος τοῦ θρόνου μετὰ τὸν θάνατον τοῦ λατινόφρονος αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ (1282), καὶ συνοδικῶς καταδικασθέντος, ἀνῆλθεν ἐπ’ αὐτοῦ Ἰωσὴφ Αʹ τὸ δεύτερον. Μετὰ τρεῖς μῆνας ὅμως παραιτηθέντος τούτου, τὸν διεδέχθη Γρηγόριος Βʹ ὁ Κύπριος (1283-1289) περὶ οὗ βλέπε πλατύτερον ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 70, παραιτηθέντος δὲ καὶ τούτου τοῦ θρόνου ἐξελέγη ὁ Ἀθανάσιος.

[5] Ἀνδρόνικος Βʹ Παλαιολόγος (1282-1328) διεδέχθη τὸν πατέρα του Μιχαὴλ Ηʹ. Εἰς τὴν ἀρχικὴν ἡμῶν ἔκδοσιν γράφεται ἐσφαλμένως, καθὼς παρελήφθη ἐκ τοῦ «Νέου Παραδείσου», Ἰωάννης ὁ Κατακουζηνός, ὅστις ὅμως ἦτο μεταγενέστερος, βασιλεύσας ἐν ἔτει 1347-1354.

[6] Ἡ ἔγγραφος αὕτη παραίτησις τοῦ Ἁγίου φέρει ἡμερομηνίαν ιϛʹ (16η) Ὀκτωβρίου 1293.

[7] Ἰωάννης ΙΒʹ ὁ ἐκ Σωζοπόλεως (1293-1302). Οὗτος ἦτο πρότερον ἔγγαμος καὶ πατὴρ τέκνων, χηρεύσας δὲ ἐμόνασεν. Διὰ δὲ τὴν ἐνάρετον πολιτείαν αὐτοῦ προήχθη εἰς τοὺς ἱερατικοὺς βαθμούς, γενόμενος καὶ Πατριάρχης.