Πόθεν δὲ νὰ στολίσωμεν τὴν ψυχὴν ἡμῶν; ἀπὸ τὴν θείαν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν καὶ ἀπὸ τὰς ἑορτάς· διότι δι’ οὐδενὸς ἄλλου μεταβάλλεται ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ κακὸν εἰς τὸ ἀγαθὸν παρὰ ἀπὸ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν διδασκαλίαν, ἀπὸ τὰς διηγήσεις τῶν Βίων τῶν Ἁγίων ἀνδρῶν, μάλιστα δέ, ὅταν διηγῆται τις Μάρτυρος ἔργα καὶ θαύματα, τότε ὁ ἄνθρωπος εὐφραίνεται καὶ χαίρει περισσότερον. Μία λοιπὸν ἀπὸ τὰς μαρτυρικὰς διηγήσεις εἶναι καὶ ἡ σημερινή, τὴν ὁποίαν μέλλω νὰ διηγηθῶ. Τούτου ἕνεκα σᾶς παρακαλῶ νὰ ἑτοιμάσητε τὸν ἑαυτόν σας, ἵνα ἀκούσητε καλῶς τοὺς λόγους μου, διὰ νὰ εὐφρανθῆτε καὶ ἵνα λάβητε τὸν μισθὸν καὶ ἐκ Θεοῦ καὶ ἀπὸ τὸν σήμερον ἑορταζόμενον Ἅγιον.
Τριακόσια σχεδὸν ἔτη μετὰ τὴν Γέννησιν τοῦ Κυρίου ἡμών Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐβασίλευον τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ὁ Διοκλητιανὸς καὶ ὁ Μαξιμιανὸς Ἑρκούλιος, τὸ ζεῦγος τοῦ διαβόλου, εἶχον δὲ οὗτοι ὁρίσει Καίσαρα, ὅστις ἐξουσίαζε τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Μακεδονίαν, ἕτερον Μαξιμιανὸν τὸν ἐπιλεγόμενον Γαλέριον [1], οὗτος δὲ εἶχε σύζυγόν του τὴν θυγατέρα τοῦ Διοκλητιανοῦ Βαλερίαν, ἦτο δὲ οὗτος ἄνθρωπος ἀσεβὴς καὶ οὐδόλως ἤθελε νὰ ἀκούσῃ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Ὅπου δὲ εὑρίσκετο Χριστιανός τις, προσεπάθει παντοιοτρόπως νὰ τὸν θανατώσῃ. Πολλοὶ δὲ ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς ἐπήγαινον πλέον εἰς αὐτὸν θεληματικῶς καὶ ἐμαρτύρουν διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ. Εἷς ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς ἐκείνους ἦτο καὶ ὁ Ἅγιος Δημήτριος· αὐτὸς ἦτο ἀπὸ τὴν μεγαλούπολιν Θεσσαλονίκην καὶ οἱ γονεῖς αὐτοῦ ἦσαν ἀπὸ τοὺς πρώτους καὶ ἐπισήμους ἄρχοντας τῶν Μακεδόνων. Τὸν ἐτίμων δὲ καὶ τὸν ὑπελήπτοντο ὄχι τόσον διὰ τὴν ὑπεροχὴν τοῦ γένους του, ὅσον διὰ τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν ἀγαθότητα τῆς ψυχῆς του· ἐπειδὴ δὲν ἐφαίνετο καλλίτερος μόνον κατὰ τὴν εὐγένειαν τῶν ἠθῶν καὶ τῶν τρόπων του ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους εὐγενεῖς καὶ φρονίμους τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀλλ’ ἀκόμη καὶ κατὰ τὴν σωματικὴν ὡραιότητα ἦτο ὁ ὡραιότερος ἀπὸ ὅλους τοὺς ὁμηλίκους του. Ἦτο δὲ ἐκ φύσεως ἀγαθὸς καὶ εἶχε προαίρεσιν ἀγαθωτάτην. Ἐκ παιδικῆς του ἡλικίας ἐδείκνυεν ὁπόσον μέγας ἤθελε κατασταθῆ μὲ τὸν καιρόν.
Ὅταν δὲ ὁ Ἅγιος ἐμεγάλωσεν, ἐφαίνετο ἔτι εὐγενέστερος καὶ τιμιώτερος. Κατεγίνετο κυρίως νὰ μανθάνῃ τὸ καλὸν καὶ νὰ γυμνάζηται εἰς τὰ ἔργα τοῦ πολέμου, διότι ἡ πολεμικὴ τέχνη ἐτίμα πολὺ τοὺς νέους τοῦ καιροῦ ἐκείνου. Καὶ εἶχε μὲν ἀνθηρὰν ἡλικίαν καὶ δύναμιν ἀκουστήν, ἀλλὰ περισσότερον τὸν ἐπῄνουν διὰ τὰς ψυχικάς του ἀρετάς, ἐπειδὴ ἦτο φρόνιμος καὶ ἐγκρατής, ἠγάπα δὲ τὴν δικαιοσύνην καὶ ἀπεστρέφετο τὴν ἀδικίαν.