ΑΡΕΘΑΣ ὁ Ἅγιος Μάρτυς ἦτο πρῶτος τῆς πόλεως Νεγρᾶς ἐν Αἰθιοπίᾳ [1], ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ εὐσεβεστάτου Ἰουστίνου. Κατὰ δὲ τὸν πέμπτον χρόνον τῆς βασιλείας τούτου, ἤτοι ἐν ἔτει φκγ’ (523), ὅτε ἐβασίλευεν εἰς τὴν Αἰθιοπίαν Ἐλεσβαὰν ὁ περιβόητος καὶ ὀνομαστὸς διὰ τὴν δικαιοσύνην καὶ εὐσέβειαν, ὅστις εἶχε τὰ βασίλειά του κατεσκευασμένα εἰς πόλιν τινὰ καλουμένην Αὔξουσαν [2], Ἑβραῖος τις, ὀνόματι Δουνουάν, δυσσεβὴς λίαν καὶ πολέμιος ἐχθρὸς τῶν Χριστιανῶν, ἐξουσίαζε τὴν Εὐδαίμονα Ἀραβίαν (ἥτις πάλαι ἐλέγετο Σαβᾶ καὶ κατόπιν Ὁμηρῖτις) [3].

Ὁ δὲ χριστιανικώτατος Ἐλεσβαὰν ἐχθρεύετο πολλὰ τὸν δυσσεβῆ Δουνουάν, ἐπειδὴ εἰς ὅλον σχεδὸν τὸν κόσμον ἐκηρύττετο ὁ Χριστὸς Θεὸς ἀληθέστατος καὶ αὐτὸς ὁ παμμίαρος ἠρνεῖτο τὴν Σάρκωσιν αὐτοῦ καὶ ὡμοφρόνει καὶ συνεκοινώνει μὲ τοὺς προγόνους του, οἵτινες ἐσταύρωσαν τὸν Χριστόν, ἔχων καὶ αὐτὸς ὁμοίαν πρὸς αὐτοὺς γνώμην μισόχριστον. Πολλάκις λοιπὸν ὁ εὐσεβὴς βασιλεὺς Ἐλεσβαὰν ἐπολέμησε τὸν Ἑβραῖον καὶ τὸν ἐνίκησε τοσοῦτον, ὥστε, ἵνα μὴ τὸν πολεμῇ ἔστερξε καὶ τοῦ ἐπλήρωνε κεφαλικὸν φόρον, ἀλλὰ πάλιν ὕστερον ἐψεύσθη εἰς τὰς ὁμολογίας του ὁ ἄνομος· ὅθεν ὁ βασιλεὺς συνήθροισε πολὺ στράτευμα καὶ τελείως τὸν ἐξησθένισε καὶ τὴν φυγὴν αὐτοῦ προὐκάλεσεν. Ἔπειτα ἀφῆκεν εἰς τὴν πόλιν πολλὴν φρουράν, νὰ τὴν φυλάττωσι ἀπὸ τὰς πανουργίας τοῦ Ἑβραίου, καὶ ἔστρεψεν εἰς τὴν βασιλείαν του, ἀλλὰ πάλιν ὁ τρισκατάρατος ἐκεῖνος δὲν ἔπαυσεν, ἀλλὰ συνήγαγε λαὸν ἀπὸ διαφόρους τόπους, καὶ πολεμήσας τὴν Ὁμηρίτιδα, ἐφόνευσε τοὺς φύλακας καὶ ἔλαβε τυραννικῶς τὴν ἀρχήν, καὶ ὅσους δὲν ἤθελον νὰ ἀρνηθῶσι τὸν Χριστὸν τοὺς ἐθανάτωνε μὲ τόσην ἀπανθρωπίαν καὶ σκληρότητα, ὥστε ὅλοι τοῦ ὑπετάσσοντο, τρέμοντες τὴν ἄμετρον αὐτοῦ ἀγριότητα.

Ἡ δὲ Νεγρά, ἥτις ἦτο πόλις πολυάνθρωπος καὶ εἰς τὴν ὁποίαν ἦτο πρῶτος ὁ Ἀρέθας, ὡς εἴπομεν, ὑπέκειτο εἰς τὴν Ὁμηρίτιδα, τὴν ὁποίαν ἐξουσίαζεν ὁ Ἑβραῖος, οἱ πολῖται ὅμως αὐτῆς ἦσαν Χριστιανοὶ ἀπὸ τὸν καιρὸν τοῦ βασιλέως Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, ὅστις ἔστειλε τότε πρὸς τοὺς Ὁμηρίτας μεσίτας, μὲ χαρίσματα πρὸς τὸν βασιλέα των, καὶ τοὺς ἐπέτρεψε νὰ κτίσωσιν Ἐκκλησίαν εἰς τὴν Νεγράν, εἰς τὴν ὁποίαν ἔστειλεν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν ἱερὸν καὶ ἐνάρετον Ἀρχιερέα, τὴν κλῆσιν Θεόφιλον, διὰ νὰ κυβερνᾷ τοὺς εὐσεβεῖς καὶ νὰ τοὺς ποιμαίνῃ θεαρέστως μὲ τὴν ἀρετὴν καὶ σοφίαν του.