Τῇ ΚΑ’ (21ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΙΛΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Μεγάλου.

Οἱ δὲ περιεστῶτες ἐθαύμαζον ὄχι μόνον δι’ αὐτό, ἀλλὰ καὶ διότι ὁ ἄρχων δὲν ἐγνώριζεν ἄλλην γλῶσσαν, εἰμὴ μόνον τὴν Γαλλικήν, αὐτὸς δὲ ἀπεκρίνατο εἰς τὰς ἐρωτήσεις τοῦ Ἁγίου μὲ λαλιὰν τῆς Παλαιστίνης καὶ Συρίας, καὶ ὡμολόγει ὁ δαίμων μὲ τὴν γλῶσσαν τοῦ πάσχοντος πῶς καὶ πότε εἰσῆλθεν ὁ μιαρός. Ἐπειδὴ δὲ οἱ στρατιῶται καὶ οἱ δοῦλοι τοῦ ἄρχοντος δὲν ἐγνώριζον τὴν λαλιὰν τῆς Συρίας, ὡμίλουν Ἑλληνικὰ καὶ ὁ δαίμων ὁμοίως Ἑλληνικὰ ἀνταπεκρίνετο, ὅτι διὰ τὰς μαγείας γοήτων καὶ μάγων τινῶν εἰσῆλθεν εἰς τὸν ἄρχοντα. Τότε ὁ Ἅγιος, ἐπικαλεσάμενος τὸ ὄνομα τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, τὸν ἐπρόσταξε νὰ ἐξέλθῃ καὶ εὐθὺς ἐξῆλθεν ὁ δαίμων. Ὁ δὲ ἄρχων εὐχαριστήσας τὰ μέγιστα, ἔδιδεν εἰς τὸν Ἅγιον χρυσίον πολὺ ἐξ εὐγνωμοσύνης διὰ τὴν εὐεργεσίαν· ἀλλὰ οὗτος οὐδόλως ἐδέχθη αὐτὸ καὶ ἔδειξεν εἰς αὐτὸν ἄρτον κρίθινον, λέγων πρὸς αὐτόν· «Ὅσοι τρώγουσι τοιοῦτον ἄρτον, ἔχουσιν ἐξ ἴσου τὸν χρυσὸν καὶ τὸν πηλόν». Οὕτω λοιπὸν ὁ Ἅγιος ἐλύτρωσε τὸν ἄρχοντα ὄχι μόνον ἐκ τοῦ δαίμονος, ἀλλὰ καὶ ἐκ τῆς φιλοχρηματίας, νουθετήσας αὐτὸν νὰ καταφρονῇ τὸ χρυσίον, τὸ ὁποῖον εἶναι διὰ τοὺς φιλαργύρους χειρότερον καὶ αὐτοῦ τοῦ δαίμονος.

Ὄχι δὲ μόνον εἰς τοὺς ἀνθρώπους ἦτο συμπαθὴς καὶ ἵλεως ὁ μακάριος Ἰλαρίων, ἀλλὰ καὶ αὐτὰ τὰ ἄλογα ζῷα, ἐὰν εἶχον ἀσθένειάν τινα, τὰ ἐλυπεῖτο καὶ τὰ ἐθεράπευεν. Ἔφεραν δέ ποτε εἰς τὸν Ὅσιον κάμηλόν τινα πολὺ μεγάλην εἰς τὸν ὄγκον τοῦ σώματος, τόσον ὥστε οἱ βλέποντες ἐθαύμαζον, ἐπειδὴ δὲν εἶχον ἴδει ποτὲ μεγαλυτέραν αὐτῆς. Ἐνωχλεῖτο δὲ καὶ αὕτη ὑπὸ δαιμόνων, διέστρεφε τοὺς ὀφθαλμούς, ἔβγαζεν ἀφροὺς ἀπὸ τὸ στόμα καὶ ἐποίει ὅσα ἄλλα οἱ δαιμονιζόμενοι πράττουσιν. Ὁ δὲ Ὅσιος ἰάτρευσε καὶ αὐτὴν μὲ τόσην εὐκολίαν ὅπως καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Ταῦτα μαθὼν καὶ ὁ Μέγας Ἀντώνιος ἔχαιρε καὶ ἐνετρύφα εἰς τὸν θαυμασμὸν τοῦ Ἁγίου καὶ πολλάκις τοῦ ἔστειλε γράμματα φιλικὰ καὶ χαιρετισμοὺς καὶ μὲ πολλὴν ἀγάπην αὐτὸν ἠσπάζετο, ὅσοι δὲ ἤρχοντο πρὸς αὐτὸν ἀπὸ τὴν Συρίαν διὰ νὰ τοὺς θεραπεύσῃ ἀπό τινα ἀσθένειαν, τοὺς ἐμέμφετο, ὅτι εἶχον τὸν ἰατρὸν ἐκεῖ πλησίον καὶ αὐτοὶ ἐβασανίζοντο εἰς τοσαύτην ὁδοιπορίαν καὶ κάκωσιν. Τόσον ἦτο εἰς τὴν πολιτείαν θαυμάσιος καὶ ἐνάρετος ὁ μακάριος καὶ τοσοῦτον ζῆλον διήγειρε πρὸς ψυχοσωτήριον μίμησιν αὐτοῦ, ὥστε ἐπλούτισε καὶ ἐκόσμησε τὴν Παλαιστίνην διὰ Μοναστηρίων, τῶν ὁποίων οἱ ἀδελφοὶ ἤρχοντο πρὸς αὐτὸν χάριν νουθεσίας καὶ διορθώσεως. Ἐπορεύετο δὲ καὶ ὁ Ὅσιος ἅπαξ τοῦ ἔτους, πρὶν τοῦ τρυγητοῦ, εἰς ἕκαστον Μοναστήριον καὶ τοὺς ἐδίδασκε πῶς νὰ διάγωσι τὴν ζωήν των καὶ πῶς νὰ τελῶσι τὸν κανόνα αὐτῶν καὶ τοὺς παρεκίνει σπουδαίως εἰς τὰς λοιπὰς ἀρετάς.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Σῳζόμενος (βιβλ. γʹ, κεφ. κδʹ) γράφει εἰς τὸν Βίον τοῦ Ὁσίου τούτου Ἱλαρίωνος, ὅτι οὗτος ἐγεννήθη εἰς κώμην τινά, Θαβαθὰ καλουμένην, ἥτις, κατὰ τὸν Ἱερώνυμον, ἀπεῖχε τῆς Γάζης μίλια πέντε (ἕκαστον μίλιον ἀντιστοιχεῖ πρὸς 8 στάδια, ἕκαστον δὲ στάδιον πρὸς 185 μέτρα περίπου, ἀπεῖχε δηλαδὴ κατὰ μὲν τὸ Συναξάριον 8.325 μ. κατὰ δὲ τὸν Σωζόμενον 7.400 μ.).

[2] Στάδια 52 = 9.620 μ. περίπου (βλέπε προηγούμενην ὑποσημείωσιν).

[3] Ἐμπόριον ἐκαλεῖτο ὑπὸ τῶν ἀρχαίων ὁ τόπος συναλλαγῆς τῶν ἐμπορευομένων, ἐπὶ παραδείγματι ἐμπορικὸς λιμήν, ὡς ἐν προκειμένῳ ὁ ἐμπορικὸς λιμὴν τῆς Παλαιστίνης.

[4] Μαϊουμᾶς· ἀρχαία πόλις τῆς Παλαιστίνης, ἐπίνειον τῆς Γάζης. Τὸν Μαϊουμᾶν, ἀσπασθέντα λίαν ἐνωρὶς τὸν Χριστιανισμόν, κατέστησεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἰδιαιτέραν Ἐπισκοπὴν μετονομάσας Κωνσταντίαν. Πέριξ αὐτοῦ ἱδρύθησαν πολλαὶ Μοναί.

[5] Ἑκάστη οὐγγία ἀντιστοιχεῖ πρὸς 29 περίπου γραμμάρια.

[6] Ἐπίδαμνος· παλαιὰ ὀνομασία τῆς πόλεως τοῦ Δυρραχίου. Εἰς τὴν πρώτην ἡμῶν ἔκδοσιν γράφεται Ἐπίδαυρος καθὼς παρελήφθη ἐκ τοῦ «Παραδείσου» Ἀγαπίου τοῦ Κρητός. Ἐπίδαυρος ὅμως ἐν τῇ Ἀδριατικῇ δὲν ὑπάρχει· ὅθεν ἐκ τῆς γενομένης ἐρεύνης διεπιστώθη ὅτι πρόκειται περὶ τῆς Ἐπιδάμνου, ἀναγραφείσης Ἐπιδαύρου ἐξ ἀντιγραφικοῦ λάθους. Ἡ Ἐπίδαμνος ἢ μᾶλλον Δυρράχιον (Ἀλβανιστὶ Ντούρρεσι), εἶναι παράλιος πόλις ἐπὶ τῆς Ἀδριατικῆς θαλάσσης, ἀνήκει δὲ νῦν εἰς τὴν Ἀλβανίαν.