Ὑπόμνημα εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου καὶ Πανευφήμου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ ΛΟΥΚΑ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ». Παρατίθεται διασκευασμένον.

μήπως αὐξάνεις τὰς τῆς ζωῆς σου ἡμέρας; ὄχι· ἀλλὰ πρῶτον τὰς ἐλαττώνεις δεύτερον, χάνεις τὴν τιμήν σου· τρίτον δὲ καὶ τὴν περιουσίαν σου φθείρεις. Ἰδὲ τὰ ἄλογα ζῷα, ὅτι ἔχουσι καλλιτέραν γνῶσιν παρὰ ὁ μέθυσος· διότι ἐκεῖνα τόσον ὅσον εἶναι ἀρκετὸν εἰς αὐτὰ πίνουσι καὶ ἐὰν τὰ παρακαλέσῃς, δὲν σὲ ἀκούουσι. Σὺ δέ, ἄνθρωπος λογικὸς ὢν καὶ κατ’ εἰκόνα Θεοῦ τετιμημένος, διατὶ βιάζεις τὸν ἑαυτόν σου πρὸς περισσοτέραν πολυποσίαν; δὲν γνωρίζεις ὅτι ἡ μέθη κανὲν καλὸν δὲν προξενεῖ; Ὁ Νῶε ἀπ’ αὐτὴν τὴν μέθην ἐξεγυμνώθη· ὁ Λὼτ ἀπ’ αὐτὴ ἀγνοῶν ἐπόρνευσε τὰς θυγατέρας του· ἀπ’ αὐτὴν καὶ οἱ Ἑβραῖοι παρακινηθέντες ἐγκατέλειψαν τὴν προσκύνησιν τοῦ Θεοῦ «καὶ ἐποίησαν μόσχον ἐν Χωρὴβ» (Ψαλμ. ρε’ 19), καὶ ἤρχισαν νὰ διασκεδάζωσι, λατρεύοντες τὸ γλυπτὸν τοῦ Βεελφεγώρ· αὐτὴν καὶ ὁ σοφὸς Σολομὼν κατηγορεῖ εἰς τὸ εἰκοστὸν τρίτον κεφάλαιον τῶν Παροιμιῶν, ἔνθα λέγει· «Μὴ ἴσθι οἰνοπότης, μηδὲ ἐκτείνου συμβουλαῖς κρεῶν τε ἀγορασμοῖς πᾶς γὰρ μέθυσος καὶ πορνοκόπος πτωχεύσει» (Παρ. κγ’ 20). Περὶ αὐτῆς καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς διδάσκει, εἰς τὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολὴν εἰς τὸ πέμπτον κεφάλαιον, ἔνθα λέγει· «Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι» (Ἐφεσ. ε’ 18). Καὶ ἄλλοι δὲ πολλοὶ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας ὁμοίως μᾶς καθοδηγοῦσι, νὰ μὴ μεθῶμεν καὶ τὸ γελοιωδέστερον, ὅτι εὑρίσκονται ἄνθρωποι, οἵτινες ἀπὸ τὴν μωρίαν των ἐπαινοῦσιν ἐκεῖνον ὅστις πίνει περισσότερον οἶνον ἀπὸ τοὺς ἄλλους, καὶ δὲν ἀκούουσι τοῦ σοφοῦ Ἰησοῦ τοῦ υἱοῦ Σειράχ, ὅστις παραγγέλλει εἰς τὸ τριακοστὸν τέταρτον κεφάλαιον τῆς Προφητείας αὐτοῦ, λέγων· «Ἐν οἴνῳ μὴ ἀνδρίζου, πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν ὁ οἶνος» (Σειρ. λδ’ 25).

Ἀλλ’ ἴσως ἤθελεν εἴπει τις· ἐὰν εἶναι ὁ οἶνος κακόν, διατὶ τὸν ἔκαμεν ὁ Θεός; Ἄκουσον, ὦ ἄνθρωπε, καὶ μὴ λέγῃς βλασφημίας, διότι δὲν εἶναι ὁ οἶνος κακόν, ἀλλ’ ἡ κακὴ χρῆσις τούτου, αὐτὴ φέρει τὴν κακίαν. Γέλως καὶ ὄνειδος γίνεται ὁ μέθυσος καὶ εἰς τοὺς φίλους του καὶ εἰς τοὺς ἐχθρούς του· διότι οἱ μὲν φίλοι του ἐντρέπονται νὰ τὸν βλέπωσι πῶς παραπαίει ἀπὸ τοίχου εἰς τοῖχον, οἱ δὲ ἐχθροί του χαίρουσι καὶ τὸν καταγελῶσι. Τὶ ἄλλο εἶναι γελοιωδέστερον ἀπὸ τὸν μωρὸν ἄνθρωπον; τὶ ἄλλο εἶναι γέλωτος ἄξιον, ὡς ὁ ἄνθρωπος ὅστις εἶναι ἔξω φρενῶν καὶ ὁμιλεῖ παράφρονας λόγους; ἀλλ’ ὅμως ὁ μέθυσος εἶναι πλέον γελοιωδέστερος ἀπὸ τὸν δαιμονισμένον, διότι ἐκεῖνος μὲν ὅσα καὶ ἂν κάμῃ, χωρὶς νὰ θέλῃ τὰ κάμνει, διότι εἶναι ἔξω φρενῶν ὁ δὲ μέθυσος μὲ τὴν θέλησίν του γίνεται μωρός.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀντιόχεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα 28 πόλεις, ὧν αἱ πλεῖσται ἐν τῇ Ἀσίᾳ. Αἱ περισσότεραι τούτων ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ κράτους τῶν Σελευκιδῶν (βασιλείου τῆς Συρίας) Σελεύκου Αʹ Νικάτορος στρατηγοῦ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων διαδόχων αὐτοῦ, πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ πατρός του Ἀντιόχου. Ἐπίσης ἀρκεταὶ ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ Σελεύκου Ἀντιόχου Αʹ τοῦ Σωτῆρος (324-261 π.Χ.). Ἐξ ὅλων τούτων περιφανεστέρα ὑπῆρξεν ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη, ἥτις πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐκαλεῖτο ἡ ἐπὶ Δάφνῃ (ἢ ἐπὶ Ὀρόντου). Ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον τῆς Ἀντιοχείας περιώνυμον, εἰς τὸ ὁποῖον διέμενον οἱ Σελευκίδαι, ὁ δὲ Ὀρόντης ὁ μεγαλύτερος ποταμὸς τῆς Συρίας, καλούμενος σήμερον ὑπὸ τῶν ἐντοπίων Νάχρ-Ἔλ-Ἄζι. Ἡ Ἀντιόχεια ἔκειτο ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Ὀρόντου, εἰς ἀπόστασιν 35 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης καὶ 40 χ.λ.μ. νοτίως τῆς Ἀλεξανδρέττας.

Ἡ πόλις τῆς Ἀντιοχείας διεδραμάτισε σπουδαιότατον ἱστορικὸν ρόλον ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῆς μέχρι τῆς καταλήψεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ὡς δὲ γράφεται καὶ ἀνωτέρω εἶναι ἡ πρώτη δεχθεῖσα τὸν Χριστιανισμὸν πόλις. Πλὴν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἐγεννήθησαν ἐν αὐτῇ καὶ ἄλλοι μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες ὧν διαπρεπέστερος ὁ μέγας φωστὴρ θεῖος Χρυσόστομος. Ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ἀντιοχείας καὶ πρῶτος αὐτῆς Ἐπίσκοπος ἐχρημάτισεν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Εἰς Πατριαρχεῖον ἡ Ἐκκλησία Ἀντιοχείας ἀνεκηρύχθη ἐν ἔτει 526. Κατὰ τὸ ἔτος 638 ἡ Ἀντιόχεια κατελήφθη ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ἀνεκτήθη δὲ ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 969. Τὸ ἔτος 1268 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Κατὰ τὸν ΙϚʹ αἰῶνα ἡ ἕδρα τοῦ Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας μετεφέρθη εἰς Δαμασκὸν τῆς Συρίας ὅπου καὶ παραμένει μέχρι σήμερον. Τελευταῖος Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ὑπῆρξεν ὁ Σπυρίδων, ἐκβληθεὶς ἐν ἔτει 1898· ἔκτοτε πατριαρχεύουν Σύροι Ὀρθόδοξοι ἀραβόφωνες. Σήμερον ἡ Αντιόχεια εἶναι μικρὰ πόλις ἀνήκουσα εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ καλουμένη ὑπὸ τούτων Ἀντακιέ.

[2] Ὁ Ἱερὸς Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς εἰς τὸ κδʹ κεφάλαιον αὐτοῦ μόνον τὸ ὄνομα τοῦ Κλεώπα ἀναφέρει, ἀποσιωπᾶ δὲ τὸ ὄνομα τοῦ μετὰ τοῦ Κλεώπα συμπορευομένου, ἐξ οὗ καὶ προῆλθεν ἡ σύγχυσις, περὶ ἧς βλέπε ἑπομένην ὑποσημείωσιν.

[3] Τὰ εἰς τὰς δύο τελευταίας παραγράφους ἀναφερόμενα, ὅτι δηλαδὴ ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐγνώρισε προσωπικῶς τὸν Κύριον ἐπὶ τῆς γῆς εὑρισκόμενον καὶ ἐγένετο αὐτήκοος τῆς διδασκαλίας Αὐτοῦ καὶ παρηκολούθησε ἐκ τοῦ πλησίον τὰ Ἅγια Αὐτοῦ Πάθη, καὶ ὅτι οὗτος ἦτο ὁ μετὰ τοῦ Κλεώπα εἰς Ἐμμαοὺς συμπορευόμενος, ὅτε εἶδον ἐκεῖνοι τὸν Κύριον μετὰ τὴν Ἀνάστασιν, ἔτι δὲ ὅτι ἦτο παρὼν εἰς τὴν Ἀνάληψιν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν Ἁγίαν Πεντηκοστήν, ταῦτα, λέγω, εἶναι τὰ ἀμφιβαλλόμενα περὶ ὧν γράφομεν ἐν τῇ ὑποσημειώσει σελ. 356-358.

[4] Περὶ τῆς ἁγίας ταύτης Εἰκόνος βλέπε κατωτέρω ἐν τῇ αὐτῇ ἡμερομηνίᾳ, εἰς τὸ Συναξάριον τῶν Ὁσίων Συμεών, Θεοδώρου καὶ Εὐφροσύνης, σελ. 378 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[5] Βλέπε 2αν ὑποσημείωσιν σελίδος 303.

[6] Περὶ τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Καταθέσεως τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Λουκᾶ βλέπε καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Νοεμβρίου, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Λουκᾶ, Ἀνδρέου, Θωμᾶ κ.λ.π. παρέμειναν ἐν Κωνσταντινουπόλει μέχρι τῆς ἁλώσεως αὐτῆς ὑπὸ τῶν Λατίνων (1204), ὅτε ἠρπάγησαν ὑπ’ αὐτῶν καὶ ἐφέρθησαν εἰς τὴν Ρώμην. Βλέπε καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῆς σελ. 171 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.