Ὑπόμνημα εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου καὶ Πανευφήμου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ ΛΟΥΚΑ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ». Παρατίθεται διασκευασμένον.

Ὤ! πόσα δάκρυα χύνει τότε ἡ ψυχὴ ἀοράτως καὶ ἡμεῖς δὲν τὴν βλέπομεν! ὤ! πόσα λαλεῖ καὶ παραπονεῖται καὶ ἡμεῖς δὲν τὴν ἀκούομεν! Διατί; διότι εἴμεθα ὅλως μεμεθυσμένοι ἀπὸ τὰς φροντίδας τοῦ κόσμου, ἀπερροφημένοι εἰς τὰς μερίμνας τοῦ πλούτου καὶ μᾶς ἐτύφλωσεν ὁ διάβολος εἰς τὴν ἁμαρτίαν. Ἀλλ’ ἐὰν καθαρίσωμεν τὸν ἑαυτό μας ἀπὸ τὴν σύγχυσιν τῶν βιοτικῶν φροντίδων, θέλομεν δυνηθῆ νὰ ἐννοήσωμεν τὰ ὑστερινά μας. Ἂς ἐλεήσωμεν τοὺς πένητας, ἵνα ἐλεηθῶμεν καὶ ἡμεῖς ὑπὸ τοῦ Κυρίου· ἂς ἀφήσωμεν εἰς τοὺς ἀδελφοὺς τὰ πταίσματα, ἵνα καὶ ὁ Θεὸς ἀφήσῃ τὰς ἡμετέρας ἁμαρτίας· ἂς ἔχωμεν πρὸς ἀλλήλους ἀγάπην ἀληθινὴν κατὰ Θεόν, ἵνα καὶ ὁ Θεὸς ἀγαπήσῃ ἡμᾶς· ἂς βοηθήσωμεν τοὺς ἀδυνάτους εἰς τὴν ἀνάγκην των, ἵνα καὶ ἡμεῖς τύχωμεν τῆς παρὰ Θεοῦ βοηθείας· ἂς δοξάσωμεν τὸν Θεὸν δι’ ἔργων, διὰ λόγων καὶ διὰ τῶν μελῶν μας.

Πῶς δὲ θὰ δοξάσωμεν τὸν Θεὸν δι’ ἔργων, πῶς διὰ λόγων καὶ πῶς διὰ τῶν μελῶν μας; Δι’ ἔργων δοξάζομεν τὸν Θεόν, ἐὰν ἔχωμεν τὴν ἀγάπην, ἥτις εἶναι τὸ κεφάλαιον τῶν ἀρετῶν· ἐὰν φιλοξενίαν κατορθώσωμεν, ἐὰν εἰρήνην ἀποκτήσωμεν, ἐὰν καθαρότητα ἀγαπήσωμεν, τότε δοξάζεται ὁ Θεὸς δι’ ἔργων· διὰ λόγων δὲ τὸν δοξάζομεν, ἐὰν πιστεύωμεν ὀρθοδόξως, ἐὰν τὸν κηρύττωμεν Θεὸν ἀληθινόν, ἐὰν τὸν εὐχαριστῶμεν εἰς τὰς θλίψεις μας, ἐὰν ὁμολογῶμεν διὰ γλώσσης καὶ καρδίας τὸ Μυστήριον τῆς πίστεώς μας. Πῶς δὲ δοξάζεται ὁ Θεὸς διὰ τῶν μελῶν μας; Ὅταν νεκρώσωμεν τὰ μέλη τοῦ σώματος, ὅταν ἀποστρέψωμεν τὴν ὅρασίν μας ἀπὸ κάλλους γυναικῶν, ὅταν φυλάξωμεν τὴν ἀκοήν μας ἀπὸ διηγήσεις ἀπρεπεῖς, ὅταν σφαλίσωμεν τὸ στόμα μας ἀπὸ ἀργολογίας, ὅταν κρατήσωμεν τὰς χεῖράς μας ἀπὸ ἀδικίαν, ὅταν ἐμποδίσωμεν τοὺς πόδας μας ἀπὸ τοῦ τρέχειν εἰς τὴν ἐργασίαν τῆς ἁμαρτίας, τότε δοξάζομεν τὸν Θεὸν εἰς τὰ μέλη ἡμῶν, τὰ ὁποῖα εἶναι μέλη Χριστοῦ, καθὼς ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Κορινθίους Α’ ἐπιστολὴν λέγει· «Οὐκ οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν;» (Α’ Κορ. ϛ’ 15), ὀλίγον δὲ περαιτέρω ἐπιφέρει· «Δοξάσατε δὴ τὸν Θεὸν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καὶ ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ» (Α’ Κορ. ϛ’ 20).

Πρὸς τούτοις, ἀδελφοί, νὰ φεύγωμεν τὴν αἰτίαν τῶν κακῶν, τὴν μέθην, περὶ τῆς ὁποίας πολλάκις σᾶς εἶπον, ὅτι, ὡς ὁρίζει καὶ ο Παῦλος ὁ Ἀπόστολος εἰς τὴν πρὸς Κορινθίους πρώτην ἐπιστολὴν αὐτοῦ, οἱ μέθυσοι «Βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι» (Α’ Κορ. ϛ’ 10). Διότι, εἰπέ μοι, τί κερδίζεις, ἄνθρωπε, ὅταν πίνῃς τὸν πολὺν οἶνον;


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀντιόχεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα 28 πόλεις, ὧν αἱ πλεῖσται ἐν τῇ Ἀσίᾳ. Αἱ περισσότεραι τούτων ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ κράτους τῶν Σελευκιδῶν (βασιλείου τῆς Συρίας) Σελεύκου Αʹ Νικάτορος στρατηγοῦ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων διαδόχων αὐτοῦ, πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ πατρός του Ἀντιόχου. Ἐπίσης ἀρκεταὶ ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ Σελεύκου Ἀντιόχου Αʹ τοῦ Σωτῆρος (324-261 π.Χ.). Ἐξ ὅλων τούτων περιφανεστέρα ὑπῆρξεν ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη, ἥτις πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐκαλεῖτο ἡ ἐπὶ Δάφνῃ (ἢ ἐπὶ Ὀρόντου). Ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον τῆς Ἀντιοχείας περιώνυμον, εἰς τὸ ὁποῖον διέμενον οἱ Σελευκίδαι, ὁ δὲ Ὀρόντης ὁ μεγαλύτερος ποταμὸς τῆς Συρίας, καλούμενος σήμερον ὑπὸ τῶν ἐντοπίων Νάχρ-Ἔλ-Ἄζι. Ἡ Ἀντιόχεια ἔκειτο ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Ὀρόντου, εἰς ἀπόστασιν 35 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης καὶ 40 χ.λ.μ. νοτίως τῆς Ἀλεξανδρέττας.

Ἡ πόλις τῆς Ἀντιοχείας διεδραμάτισε σπουδαιότατον ἱστορικὸν ρόλον ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῆς μέχρι τῆς καταλήψεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ὡς δὲ γράφεται καὶ ἀνωτέρω εἶναι ἡ πρώτη δεχθεῖσα τὸν Χριστιανισμὸν πόλις. Πλὴν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἐγεννήθησαν ἐν αὐτῇ καὶ ἄλλοι μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες ὧν διαπρεπέστερος ὁ μέγας φωστὴρ θεῖος Χρυσόστομος. Ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ἀντιοχείας καὶ πρῶτος αὐτῆς Ἐπίσκοπος ἐχρημάτισεν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Εἰς Πατριαρχεῖον ἡ Ἐκκλησία Ἀντιοχείας ἀνεκηρύχθη ἐν ἔτει 526. Κατὰ τὸ ἔτος 638 ἡ Ἀντιόχεια κατελήφθη ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ἀνεκτήθη δὲ ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 969. Τὸ ἔτος 1268 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Κατὰ τὸν ΙϚʹ αἰῶνα ἡ ἕδρα τοῦ Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας μετεφέρθη εἰς Δαμασκὸν τῆς Συρίας ὅπου καὶ παραμένει μέχρι σήμερον. Τελευταῖος Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ὑπῆρξεν ὁ Σπυρίδων, ἐκβληθεὶς ἐν ἔτει 1898· ἔκτοτε πατριαρχεύουν Σύροι Ὀρθόδοξοι ἀραβόφωνες. Σήμερον ἡ Αντιόχεια εἶναι μικρὰ πόλις ἀνήκουσα εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ καλουμένη ὑπὸ τούτων Ἀντακιέ.

[2] Ὁ Ἱερὸς Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς εἰς τὸ κδʹ κεφάλαιον αὐτοῦ μόνον τὸ ὄνομα τοῦ Κλεώπα ἀναφέρει, ἀποσιωπᾶ δὲ τὸ ὄνομα τοῦ μετὰ τοῦ Κλεώπα συμπορευομένου, ἐξ οὗ καὶ προῆλθεν ἡ σύγχυσις, περὶ ἧς βλέπε ἑπομένην ὑποσημείωσιν.

[3] Τὰ εἰς τὰς δύο τελευταίας παραγράφους ἀναφερόμενα, ὅτι δηλαδὴ ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐγνώρισε προσωπικῶς τὸν Κύριον ἐπὶ τῆς γῆς εὑρισκόμενον καὶ ἐγένετο αὐτήκοος τῆς διδασκαλίας Αὐτοῦ καὶ παρηκολούθησε ἐκ τοῦ πλησίον τὰ Ἅγια Αὐτοῦ Πάθη, καὶ ὅτι οὗτος ἦτο ὁ μετὰ τοῦ Κλεώπα εἰς Ἐμμαοὺς συμπορευόμενος, ὅτε εἶδον ἐκεῖνοι τὸν Κύριον μετὰ τὴν Ἀνάστασιν, ἔτι δὲ ὅτι ἦτο παρὼν εἰς τὴν Ἀνάληψιν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν Ἁγίαν Πεντηκοστήν, ταῦτα, λέγω, εἶναι τὰ ἀμφιβαλλόμενα περὶ ὧν γράφομεν ἐν τῇ ὑποσημειώσει σελ. 356-358.

[4] Περὶ τῆς ἁγίας ταύτης Εἰκόνος βλέπε κατωτέρω ἐν τῇ αὐτῇ ἡμερομηνίᾳ, εἰς τὸ Συναξάριον τῶν Ὁσίων Συμεών, Θεοδώρου καὶ Εὐφροσύνης, σελ. 378 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[5] Βλέπε 2αν ὑποσημείωσιν σελίδος 303.

[6] Περὶ τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Καταθέσεως τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Λουκᾶ βλέπε καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Νοεμβρίου, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Λουκᾶ, Ἀνδρέου, Θωμᾶ κ.λ.π. παρέμειναν ἐν Κωνσταντινουπόλει μέχρι τῆς ἁλώσεως αὐτῆς ὑπὸ τῶν Λατίνων (1204), ὅτε ἠρπάγησαν ὑπ’ αὐτῶν καὶ ἐφέρθησαν εἰς τὴν Ρώμην. Βλέπε καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῆς σελ. 171 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.