Ἀναλάμψαντος δὲ τοῦ κράτους τῆς εὐσεβείας μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ἀποστάτου Ἰουλιανοῦ, πολλοὶ τῶν Χριστιανῶν, εὐγνωμονοῦντες διὰ τὰς ἀναριθμήτους εὐεργεσίας καὶ τὰς ἰάσεις, ὅσας παρὰ τῆς θαυματουργούσης Χάριτος τῆς θεομητορικῆς Εἰκόνος ἀπήλαυον καθ’ ἑκάστην καὶ διὰ τοὺς τῶν Ὁσίων Πατέρων ἀποστολικοὺς ἀγῶνας καὶ τὰς ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας βασάνους καὶ κακουχίας αὐτῶν, ἤθελον προθύμως νὰ καλλωπίσωσι πὸ ἱερώτατον Σπήλαιον καὶ νὰ καθιδρύσωσι Ναὸν περικαλλῆ καὶ ἄλλας οἰκοδομάς· ἀλλ’ οἱ Ἅγιοι ἀπεκρίθησαν πρὸς αὐτούς, ὅτι «καθὼς θεόθεν ἐχρηματίσθησαν, οὔτε εἰς τὸν καιρὸν αὐτῶν, οὔτε κατὰ τοὺς δευτέρους αὐτῶν διαδόχους, ἀλλὰ μετὰ πολλοὺς χρόνους μέλλει νὰ οἰκοδομηθῇ τὸ ἱερὸν τοῦτο καὶ μέγα Σπήλαιον εἰς δόξαν Θεοῦ καὶ τιμὴν τῆς Θεοτόκου», ὅπερ καὶ ἐγένετο κατὰ τὴν πρόρρησιν τῶν Ἁγίων. Διότι χρόνους ἱκανοὺς ὕστερον οἱ Ὀρθόδοξοι Αὐτοκράτορες ἀνῳκοδόμησαν Ναὸν περικαλλέστατον καὶ πάντα τὰ κατὰ τὸ θεόδμητον τοῦτο σκήνωμα τῆς Θεοτόκου βασιλικῶς αὐξήσαντες ἀνεκαίνισαν. Τούτων δὲ τῶν ἀοιδίμων Αὐτοκρατόρων πρωτοπόρον καὶ κορυφαῖον γνωρίζομεν ἐκ τῶν σῳζομένων ἀποδείξεων Ἀνδρόνικον τὸν Γέροντα, τὸν Παλαιολόγον. Τὰ δὲ πρὸ τούτου ἄδηλα καὶ ἀσαφῆ κατέστησεν ὁ κατὰ τὸ 1640 συμβὰς ἐμπρησμὸς τῆς Μονῆς, ὅστις ἦτο ὁ μεγαλύτερος καὶ ὀλεθριώτερος ὅλων τῶν μέχρι τοῦ ἔτους 1935 γενομένων, καταστρέψας ἅπαντα τὰ τῆς Μονῆς ἀρχεῖα καὶ τὰ χρυσόβουλλα. Πολλὰ δὲ καὶ ὑπὸ τῶν ἐφεξῆς Αὐτοκρατόρων καὶ τῶν Δεσποτῶν τῆς Πελοποννήσου καὶ ποικίλα καθιερώθησαν εἰς τὸ Μοναστήριον.
Οἱ δὲ θεοφόροι Πατέρες ἡμῶν, ἔμπλεοι τῶν ἀποστολικῶν χαρισμάτων διατελοῦντες, ἠγωνίζοντο τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς Εὐαγγελικῆς τελειότητος, ὥστε (κατὰ τὸν Ἀπόστολον) «Μὴ ὑστερεῖσθαι αὐτοὺς ἐν μηδενὶ χαρίσματι, ἀπεκδεχομένους τὴν ἀποκάλυψιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Α’ Κορ. α’ 7). Καὶ τὴν πίστιν τηρήσαντες, καὶ τὸν δρόμον τελέσαντες καὶ πλήρεις ἡμερῶν γενόμενοι μετήλλαξαν τὸν βίον, ἐκδημήσαντες ἐκ τῆς γῆς εἰς τοὺς οὐρανούς καὶ τὰ μὲν ἱερὰ καὶ πολύπονα αὐτῶν σώματα παρέδωκαν εἰς τὴν γῆν, τὰς δὲ τρισολβίους αὐτῶν ψυχὰς εἰς χεῖρας Θεοῦ, προσαναμένουσι δὲ τὸν ἀμάραντον τῆς δικαιοσύνης στέφανον, ὃν ἀποδώσει αὐτοῖς ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, εἰς τὴν Δευτέραν Παρουσίαν αὐτοῦ, κατὰ τὸν θεηγόρον Ἀπόστολον [8], οὗτινος ὑπῆρξαν μιμηταὶ κατὰ πάντα. Ὡς δὲ τούτους ζῶντας, οὕτω και μετὰ θάνατον ἐπὶ τῆς γῆς ἐθαυμάστωσεν ὁ Κύριος, κρουνοὺς θαυμάτων τὰς ἱερὰς αὐτῶν σοροὺς ἀναδείξας· «Ἀέναος γὰρ ἡ Χάρις τοῦ Πνεύματος καὶ τὰς ἀκενώτους αὐτῆς δωρεὰς πρὸς τὰς γνώμας τῶν εὐσεβούντων ἐπιμετρεῖ».