Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν καὶ θαυματουργὸς ΛΑΖΑΡΟΣ, ὁ ἐν τῶ Γαλλησίω ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ἀλλὰ θείᾳ Προνοίᾳ εὑρέθη πλουσία τις καὶ ἐνάρετος γυνὴ εἰς τὴν Ἔφεσον καὶ ἔδωκε τὰ ἔξοδα καὶ οὕτως ᾠκοδόμησε τὸν Ναὸν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Μετὰ ταῦτα, ἐπειδὴ ἐπῆγαν ἐκεῖ καὶ ἄλλοι ἓξ ἀδελφοὶ καὶ ἔγιναν δώδεκα, ὁ δὲ τόπος ἦτο στενὸς καὶ δὲν ἐχωροῦσε νὰ κάμουν οὔτε οἰκίαν, οὔτε στέγην, οὔτε ἄλλο τι, ἀλλ’ ἔμενον ἀσκεπεῖς, ἀνέβη ὁ Ὅσιος μὲ τοὺς ἀδελφοὺς ἐπάνω εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ Γαλλησίου ὄρους καὶ ἐκεῖ ᾠκοδόμησε Ναὸν τῆς Θεοτόκου καὶ κελλία γύρωθεν ἀρκετά, διὰ νὰ κατοικήσουν οἱ ἀδελφοί· ἔπειτα ἔκτισε καὶ ἀσκητικὰ κελλία ἔξω ἀπὸ τὸ Μοναστήριον, μακρὰν τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο, διὰ νὰ δύνανται οἱ ἡσυχάζοντες εἰς αὐτὰ ἀδελφοὶ νὰ ἔχουν καθαρὰν τὴν ἡσυχίαν.

Ἡσυχάζων δέ ποτε ὁ Ὅσιος εἴς τι ἐκ τῶν ρηθέντων κελλίων ἐν καιρῷ θέρους, ὅτε ἦτο καύσων ὑπερβολικὸς καὶ ἦτο μόνος καὶ ἀναγινώσκων τὴν ἕκτην ὥραν, ἐδίψησε τόσον πολύ, ὥστε ἐκινδύνευσεν εἰς θάνατον· καὶ μὴ εὑρίσκων ἐκεῖ νερὸν διὰ νὰ πίῃ, ἐξηπλώθη εἰς τὴν γῆν λιπόθυμος, ἔχων τὰς χεῖρας του ὑψωμένας πρὸς τὸν Θεὸν καὶ ζητῶν ἐξ αὐτοῦ βοήθειαν. Ὁ δὲ φιλάνθρωπος Θεός, ὁ ταχὺς εἰς παρηγορίαν καὶ ὀξὺς εἰς βοήθειαν, δὲν παρεῖδε τὸν δοῦλον του κινδυνεύοντα, ἀλλ’ εὐθὺς ἀπέστειλε θεῖον Ἄγγελον εἰς τὸν μαθητήν του ἐκεῖ ὅπου εὑρίσκετο καὶ δίδων εἰς αὐτὸν ἀγγεῖον γεμᾶτον ὕδωρ, τοῦ εἶπε καὶ ἔτρεξεν εἰς τὸ Ἀσκητήριον καὶ μὲ τὸ νερὸν ἀνεζώωσε τὸν πνευματικόν του Πατέρα, ὅστις ἐκινδύνευεν. Ἀλλ’ ὁ ἐχθρὸς ἡμῶν διάβολος δὲν ἡσύχαζεν, ἀλλ’ ἐσχηματίσθη εἰς ὄφιν μέγαν καὶ ἐμβῆκεν αἴφνης εἰς τὸν κόλπον τοῦ Ἁγίου, διὰ νὰ τὸν τρομάξῃ· ὁ Ὅσιος, γινώσκων τὴν τοῦ σατανᾶ μηχανὴν καὶ συνηθισμένος ὢν νὰ πολεμῇ μὲ αὐτόν, δὲν ἐφοβήθη τελείως, ἀλλὰ ἐποίησε τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ καὶ παρευθὺς ἔγινεν ἄφαντος ὁ ὄφις.

Ἔκτοτε ἐπειδὴ ἐπλήθυνον οἱ Μοναχοὶ καὶ τὸ Μοναστήριον ἦτο στενὸν καὶ δὲν τοὺς ἐχωροῦσεν, διότι, ὅταν τὸ ἔκτιζεν ὁ Ὅσιος, δὲν ἐνόμιζεν ὅτι θὰ συναχθοῦν τόσον πολλοί, ἐπειδὴ ἦτο ὁ τόπος σκληρὸς καὶ ἄνυδρος, διὰ τοῦτο παρεκάλει τὸν Θεὸν ὁ Ὅσιος μετὰ δακρύων πολλὰς ἡμέρας διὰ νὰ τοῦ φανερώσῃ, ἂν εἶναι θέλημά του νὰ οἰκοδομήσῃ Ναὸν καὶ Μοναστήριον μεγαλύτερον, διὰ νὰ κατοικοῦν ὅσοι ἀδελφοὶ ἐπήγαιναν καὶ εἰς ποῖον μέρος νὰ τεθῶσι τὰ θεμέλια τοῦ Ναοῦ. Ὅθεν νύκτα τινά, ὅτε προσηύχετο, ἤκουσε φωνήν, ἥτις τοῦ ἔλεγε νὰ ἐξέλθῃ ἐκ τοῦ κελλίου του καὶ ὡς ἐξῆλθεν, εἶδε πύρινον στῦλον φθάνοντα ἕως τὸν οὐρανὸν καὶ Ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ, οἵτινες ἀνέβαινον ἀπὸ τὴν γῆν ψάλλοντες μετὰ πολλοῦ μέλους τὸ «Ἀναστήτω ὁ Θεὸς καὶ διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ» (Ψαλμ. ξζ’ 2)·


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ ἐν Χώναις θαύματος τοῦ Ἀρχιστρατήγου Μιχαὴλ βλέπε εἰς τὴν 6ην Σεπτεμβρίου, εἰς Τόμον Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] «...μὴ ἀποστῇς ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι θλίψις ἐγγύς, ὅτι οὐκ ἔστιν ὁ βοηθῶν, περιεκύκλωσάν με ... ἤνοιξαν ἐπ’ ἐμὲ τὸ στόμα αὐτῶν ὡς λέων ἁρπάζων καὶ ὠρυόμενος...» (Ψαλμ. καʹ 11-14).

[3] Ἡ περιοχὴ περὶ ἧς ἐνταῦθα γίνεται λόγος εὑρίσκεται ἐπὶ τοῦ Μικρασιατικοῦ παραλίου χώρου τοῦ κειμένου πρὸς ἀνατολὰς καὶ ἀκριβῶς ἔναντι τῶν Ἀθηνῶν, παρὰ τὸν 38ον παράλληλον, τὸν καὶ ἐξ Ἀθηνῶν διερχόμενον. Εἰς τὸ σημεῖον αὐτό, κείμενον περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα νοτίως τῆς Σμύρνης ἔκειτο ἡ Παλαιὰ Ἔφεσος. Αὕτη ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Ἀνδρόκλου υἱοῦ τοῦ βασιλέως τῶν Ἀθηνῶν Κόδρου. Ὁ Ἄνδροκλος γενόμενος βασιλεὺς τῆς Ἰωνίας, ἥτις ἦτο Ἑλληνικὴ ἀποικία, ἐγκατέστησε τὴν ἕδραν του εἰς τὴν Ἔφεσον, ἔκτοτε δ’ αὕτη ἀνεδείχθη μία τῶν περιφημοτέρων πόλεων τῆς ἀρχαιότητος. Κατὰ τοὺς χριστιανικοὺς χρόνους ἐκήρυξαν εἰς αὐτὴν καὶ ἵδρυσαν τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ἐφέσου οἱ Ἀπόστολοι Παῦλος καὶ Ἰωάννης, ὅστις καὶ παρέμεινεν ἐπὶ μακρὸν ἐν αὐτῇ (βλέπε ἐν τῷ Βίῳ αὐτοῦ εἰς τὴν 26ην Σεπτεμβρίου, ἐν Τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Εἰς αὐτὴν συνῆλθε ἐν ἔτει υλαʹ (431) ἡ Ἁγία Γʹ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος κατὰ Νεστορίου. Αὕτη ἐπειδὴ εὑρίσκετο παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Καΰστρου (τουρκιστὶ Κιουτσοὺκ Μεντερές), κατεχώσθη ὑπ’ αὐτοῦ σὺν τῇ παρόδῳ τοῦ χρόνου· πλησίον αὐτῆς ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Λυσιμάχου ἡ Νέα Ἔφεσος (ἡ τουρκιστὶ λεγομένη Ἁγιὰ-Σουλούκ: Ἁγιασμένα Νερά). Τὸ Γαλλήσιον ὄρος ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἠγωνίσθη ὁ Ὅσιος Λάζαρος κεῖται μεταξὺ Σμύρνης καὶ Ἐφέσου, πλησίον τῆς ἀρχαίας καὶ ἐπίσης ὀνομαστῆς ἑλληνικῆς πόλεως Κολοφῶνος (τουρκιστὶ Σιγατζίκ). Ὀλίγον νοτιώτερον τῆς Ἐφέσου εὑρίσκεται τὸ ὄρος Μυκάλη (τουρκιστὶ Σαμσὰν Ντάγ), καταλῆγον πρὸς τὴν θάλασσαν εἰς τὸ Τρωγύλιον ἀκρωτήριον (κοινῶς Καβο-Σαμψὼν) ἀπέναντι τῆς νήσου Σάμου ἀπὸ τῆς ὁποίας χωρίζεται διὰ τοῦ στενωτάτου πορθμοῦ τῆς Μυκάλης (τουρκιστὶ Ντὰρ-Μπογάζ). Εἰς τὸ στενὸν τοῦτο ἔγινεν ἡ ἱστορικὴ ναυμαχία μεταξὺ Ἑλλήνων καὶ Περσῶν τὸ ἔτος 479 πΧ. κατὰ τὴν ὁποίαν κατεναυμαχήθη ὁ Περσικὸς στόλος. Εἰς τὸ αὐτὸ στενὸν ὁ Ἑλληνικὸς στόλος μὲ ναύαρχον τὸν Γ. Σαχτούρην κατενίκησε τὸ ἔτος 1824 τὸν τουρκικὸν στόλον. Τὸ Τρωγύλιον ἀκρωτήριον εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ γεωγραφικὸν πλάτος μετὰ τοῦ ἡμετέρου Σουνίου ἀπὸ τοῦ ὁποίου ἀπέχει περὶ τὰ 160 ναυτικὰ μίλια. Τὸ Γαλλήσιον ὄρος καλεῖται σήμερον τουρκιστὶ Μπάρμπα-ντὸν-ντάγ.

[4] Ὁ Κωνσταντῖνος Θʹ πρὶν βασιλεύσῃ ἐξωρίσθη ὑπὸ τοῦ πανισχύρου τότε Ἰωάννου τοῦ Ὀρφανοτρόφου ἀδελφοῦ Μιχαὴλ τοῦ Δʹ καὶ θείου Μιχαὴλ τοῦ Εʹ, οἵτινες ἀνῆλθον ἐπὶ τοῦ θρόνου ἐνεργείαις τοῦ προρρηθέντος Ἰωάννου, ἀλλὰ καὶ ὁ Ἰωάννης οὗτος ἐξορισθεὶς μετὰ ταῦτα ἀπέθανεν εἰς τὴν ἐξορίαν.

[5] Ὁ Ρωμανὸς Γʹ ὁ Ἀργυρὸς (1028 -1034) ἦτο σύζυγος τῆς βασιλίσσης Ζωῆς θυγατρὸς καὶ διαδόχου τοῦ Κωνσταντίνου Ηʹ (1025-1028) ἀδελφοῦ καὶ διαδόχου Βασιλείου Βʹ τοῦ Βουλγαροκτόνου (976-1025). Τὸν Ρωμανὸν Γʹ ἀποθανόντα ἐν ἔτει 1084 διεδέχθη ὁ δεύτερος σύζυγος τῆς Ζωῆς Μιχαὴλ Δʹ ὁ Παφλαγὼν (1034-1041), τοῦτον Μιχαὴλ Εʹ ὁ Καλαφάτης (1041-1042), τὸν ὁποῖον διεδέχθη εἰς τὸν θρόνον ὁ Κωνσταντῖνος Θʹ. Ἡ Ζωὴ συνεβασίλευε μετὰ τῶν ἀνωτέρω ἀπὸ τοῦ 1028-1050, ὅτε ἀπεβίωσεν.