Τῇ Λ’ (30ῇ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου καὶ πανευφήμου Ἀποστόλου ΑΝΔΡΕΟΥ τοῦ Πρωτοκλήτου.

Οὗτος ὁ Ἀπόστολος, ἀφήσας τὰ πάντα, ὡς εἴπομεν, ἐγένετο ἀκόλουθος τοῦ Χριστοῦ καὶ πρῶτος τῶν ἄλλων Ἀποστόλων ἐκλήθη εἰς τὴν διδαχὴν τοῦ Διδασκάλου του, διὰ τοῦτο καὶ Πρωτόκλητος ὠνομάσθη. Βλέπων ὁ Ἀπόστολος τὰ καθ’ ἡμέραν διάφορα θαύματα τοῦ Χριστοῦ, τόσον περισσότερον ἀφιέρωνε νοῦν καὶ ψυχὴν καὶ ἐδέετο τοῦ Χριστοῦ καὶ ἠκολούθει αὐτὸν κατὰ πόδας παντοῦ καὶ πάντοτε, εἶχε δὲ καὶ προθυμίαν ἵνα εὕρῃ κατάλληλον καιρὸν νὰ θανατωθῇ ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος τοῦ Διδασκάλου του, ὅπερ καὶ ἠξιώθη μετὰ ταῦτα.

Ἀκολούθως δὲ ὁ Χριστός, ἀφήσας τὰς πόλεις, ἀνεχώρησεν εἰς τὴν ἔρημον, εἰς τὴν ὁποίαν ἠκολούθηοεν αὐτὸν ὁ Ἀνδρέας μετὰ τῶν ἄλλων Μαθητῶν καὶ πλῆθος ἀνθρώπων, ἵνα ἀκούσωσι τὴν διδαχήν του. Ἐπειδὴ δὲ εἰς τὴν ἔρημον δὲν ὑπῆρχον τροφαὶ νὰ φάγωσιν οἱ πολυπληθεῖς ἄνθρωποι καὶ προϊδὼν τὴν ἀνάγκην ταύτην ὁ θεῖος Ἀνδρέας, σπεύδει πρῶτος εἰς τὸν Χριστὸν καὶ εἶπε· «Διδάσκαλε, μόνον πέντε ἄρτοι κρίθινοι μᾶς εὑρίσκονται καὶ ὀλίγα ὀψάρια· τί νὰ κάμωμεν διὰ νὰ χορτάσωμεν τόσον πλῆθος ἀνθρώπων;». Τότε ὁ Χριστός, εὐλογήσας τοὺς πέντε ἄρτους ἐκείνους, ἐχόρτασε τὸν λαόν, ὅστις ἦτο πέντε χιλιάδες ἐκτὸς τῶν γυναικῶν καὶ παιδίων καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν πέντε ἄρτων ἐπερίσσευσαν δώδεκα κοφίνια πλήρη. Τοῦτο μαρτυρεῖ ὁ θεῖος Θελόγος εἰς τὸ ς’ Κεφάλαιον τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου· τοῦτο δὲ πιστεύομεν ἅπαντες οἱ Χριστιανοί, ἐξ αὐτοῦ δέ, ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ κατωτέρω, καταλαμβάνει ἕκαστος τὴν φιλίαν καὶ παρρησίαν τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου, τὴν ὁποίαν εἶχε πρὸς τὸν Διδάσκαλόν του τὸν Χριστόν. Κατὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ Πάσχα τῶν Ἑβραίων ἐπῆγαν καί τινες τῶν Ἑλλήνων ἐμπόρων, οἵτινες ἐπεθύμουν νὰ ἴδωσι τὸν Χριστὸν καὶ προσέτρεξαν εἰς τὸν Ἀπόστολον Φίλιππον, ὅπως οὗτος μεσιτεύσῃ καὶ ὁδηγήσῃ αὐτούς· μὴ ἔχων δὲ οὗτος τὴν παρρησίαν καὶ τὸ θάρρος εἰς τὸν Χριστόν, προσέτρεξεν εἰς τὸν Ἀνδρέαν, δίδων τὰ πρωτεῖα ὡς Πρωτόκλητον καὶ ἀμφότεροι ἀμέσως μετέβησαν καὶ ἀνέφερον τὴν ἐπιθυμίαν τῶν Ἑλλήνων εἰς τὸν Χριστόν, ὅπως ἴδωσι καὶ προσκυνήσωσιν αὐτόν.

Μετά τινα καιρόν, προδοθεὶς ὑπὸ τοῦ Ἰούδα, ἐσταυρώθη ὁ Χριστός, ἀναστὰς δὲ ἐφάνη πρὸς τοὺς Μαθητάς του εἰς τὸ ὄρος τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἀπέστειλεν αὐτοὺς ἵνα διδάξουν τὸν κόσμον, λέγων πρὸς αὐτούς· «Πορευθέντες, μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη» (Ματθ. κη’ 19).


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Βιθυνία ἦτο ἀρχαία χώρα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτεινομένη μεταξὺ τῆς Μαύρης Θαλάσσης πρὸς Βορρᾶν, τοῦ Βοσπόρου, τῆς Προποντίδος καὶ τῆς Μυσίας πρὸς Δυσμάς, τῆς Γαλατίας καὶ Φρυγίας πρὸς Νότον καὶ τῆς Παφλαγονίας πρὸς Ἀνατολάς. Κυριώτεραι πόλεις αὐτῆς ἦσαν ἡ Νίκαια, ἡ Προῦσα, ἡ Χαλκηδών, ἡ Νικομήδεια, ἡ Κίος καὶ ἡ Χρυσόπολις, νῦν Σκούταρι, κειμένη ἐπὶ τῆς Ἀσιατικῆς ἀκτῆς τοῦ Βοσπόρου, ἔναντι ἀκριβῶς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς ὁποίας σήμερον εἶναι προάστιον (βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 707).

[2] Βλέπε περὶ τῆς Ἀμισοῦ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 487.

[3] Τὰ 900 στάδια ἀντιστοιχοῦν πρὸς 112,5 χλμ περίπου.

[4] Βλέπε περὶ Ἐφέσου ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[5] Νίκαια ἡ περίφημος Μητρόπολις τῆς Βιθυνίας εἰς τὴν ὁποίαν συνῆλθον ἡ Αʹ καὶ ἡ Ζʹ Ἅγιαι Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι, καὶ εἰς ἣν συνετάχθη καὶ τὸ σύμβολον τῆς Πίστεως. Μετὰ τὴν κατάληψιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπὸ τῶν Λατίνων ἐχρημάτισε πρωτεύουσα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Τὸ 1330 περιῆλθεν εἰς τοὺς Ὀθωμανοὺς Τούρκους, οἵτινες καὶ ἐγκατέστησαν εἰς αὐτὴν τὴν πρωτεύουσαν τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, βραδύτερον μετέφερον οὗτοι τὴν πρωτεύουσάν των εἰς τὴν Προῦσαν. Σήμερον εἶναι μικρὸν χωρίον καλούμενον ὑπὸ τῶν Τούρκων Ἰσνίκ.

[6] Περὶ μὲν τῆς Νεοκαισαρείας βλέπε ὑποσημείωσιν τῆς σελίδος 484, τὰ δὲ Σαμόσατα εἶναι πόλις τῆς Κομμαγηνῆς Συρίας, ἀνήκουσα νῦν εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ ὀνομαζομένη τουρκιστὶ Σαμσάτ.

[7] Ζικχοὶ εἶναι οἱ σήμερον λεγόμενοι Τσερκέζοι Βοσποριανοὶ δὲ οἱ κάτοικοι τοῦ Κιμμερίου λεγομένου Βοσπόρου, ὅπως ὠνομάζετο τότε ὁ πορθμὸς τοῦ Κὲρτς ὁ συνδέων τὴν Ἀζοφικὴν θάλασσαν (Μαιώτιδα τῶν ἀρχαίων) μετὰ τοῦ Εὐξείνου Πόντου· τὸν Κιμμέριον Βόσπορον (Κέρτς) ὀνομάζει ἐδῶ στένωμα τοῦ Καφᾶ. Ἅπαντα τὰ μέρη ταῦτα ἦσαν εἰς τὴν Σκυθίαν, δηλαδὴ τὴν σημερινήν, περίπου, Οὐκρανικὴν Ρωσίαν.

[8] Μετὰ παρέλευσιν 500 περίπου ἐτῶν ἐπεστράφη εἰς Πάτρας ἡ πάντιμος κάρα τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἀποσταλεῖσα ὑπὸ Βασιλείου Αʹ τοῦ Μακεδόνος (867-886), ἥτις καὶ παρέμενεν ἐν αὐτῇ ὡς κειμήλιον καὶ μέγα προπύργιον τῆς πόλεως Πατρῶν. Δυστυχῶς κατὰ τὰς ἀποφράδας τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἡμέρας, ἐν ἔτει 1460, ὁ Δεσπότης τοῦ Μωρέως Θωμᾶς ὁ Παλαιολόγος φεύγων Μωάμεθ τὸν Βʹ κυριεύσαντα τὴν Πελοπόννησον ἐπορεύθη εἰς τὸ Πάπαν τῆς Ρώμης Πίον Βʹ συμπαραλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ καὶ τὴν χαριτόβρυτον κάραν τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἥτις ἔκτοτε παρέμεινεν εἰς χεῖρας τῶν Λατίνων. Κατὰ τὸν Σεπτέμβριον τοῦ ἔτους 1964 ἀπεδόθη αὕτη ὑπὸ τοῦ Πάπα εἰς τοὺς Πατρεῖς. Τὸ ὑπόλοιπον ἱερὸν λείψανον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, μετὰ τῶν ἱερῶν λειψάνων τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Θωμᾶ, Λουκᾶ καὶ Τιμοθέου καὶ πολλῶν ἄλλων ἱερῶν λειψάνων ἠρπάγησαν ὑπὸ τῶν Σταυροφόρων κατὰ τὴν ὑπ’ αὐτῶν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ εὑρίσκονται νῦν εἰς Ρώμην. Εἰς τὴν ἐν Κεφαλληνίᾳ ὁμώνυμον Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Ἁγίου ὑπάρχει τὸ δεξίον Πέλμα τοῦ Ἁγίου διάτρητον ἀπὸ τὸ καρφὶ πάνω στὸν χιαστὶ σταυρόν του, ἄρρητον εὐωδίαν ἀναδίδον καὶ πολλὰ ἐπιτελῶν θαύματα.