Τῇ Λ’ (30ῇ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου καὶ πανευφήμου Ἀποστόλου ΑΝΔΡΕΟΥ τοῦ Πρωτοκλήτου.

ΕΙΚΟΝΑ
Ψη­φι­δω­τὸν τῆς Ἱ. Μονῆς Ὁ­σί­ου Λου­κᾶ Στει­ρί­ου
Λε­βα­δε­ί­ας. Ἔρ­γον Ι­Αʹ αἰ­ῶ­νος.

ΑΝΔΡΕΑΣ ὁ ἔνδοξος Ἀπόστολος τοῦ Κυρίου κατήγετο ἀπὸ μικρὰν περίχωρον τῆς Ἱερουσαλήμ, ἥτις ὠνομάζετο Βηθσαϊδά, καὶ ἡ ὁποία ἦτο πατρὶς καὶ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Φιλίππου· εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας ἀδελφὸν τὸν κορυφαῖον Ἀπόστολον Πέτρον. Βηθσαϊδὰ δὲ εἶναι ὄνομα Ἑβραϊκὸν καὶ ἑρμηνεύεται Ἑλληνιστὶ τόπος ἁλιείας· αὕτη κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους ἦτο ἄσημος, καθὸ πόλις μικρά, νῦν ὅμως τυγχάνει ἐπισημοτάτη, διότι ἐκ ταύτης ἐξῆλθον οἱ Μαθηταὶ καὶ Ἀπόστολοι καὶ ἰδίως οἱ ἀδελφοὶ Πέτρος ὁ Κορυφαῖος καὶ Ἀνδρέας οὗτος ὁ Πρωτόκλητος. Ὅθεν εἶναι αὕτη σήμερον ἱστορικωτάτη καὶ ἐνδοξοτάτη καὶ ταύτην ὅλος ὁ κόσμος, βασιλεῖς καὶ ἄρχοντες, μικροὶ καὶ μεγάλοι, τιμῶσι καὶ θαυμάζουσι, διότι εἰς ἐκείνην τὴν πόλιν ὁ Κύριος ἡμῶν εὗρεν ἀγαθοὺς καὶ ταπεινοὺς ἀνθρώπους, τοὺς ὁποίους ἐκάλεσε Μαθητάς του καὶ οἱ ὁποῖοι ἀμέσως τὸν ἠκολούθησαν προθύμως.

Ἀλλ’ ἴσως ἐρωτήσῃ τις διατί δὲν ἠκολούθησαν τὸν Χριστὸν ὅλοι οἱ τότε ἄνθρωποι, ἀλλὰ ὀλίγοι μόνον; Καὶ λέγομεν· διότι οἱ μὲν πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων, μόνοι των καὶ ἐξ ἰδίας προαιρέσεως, δὲν ἠθέλησαν νὰ πιστεύσουν εἰς τὸν Χριστόν, ἀλλὰ νομίζοντες ἑαυτοὺς σοφούς, δὲν ἐταπεινώθησαν νὰ πιστεύσουν εἰς τὴν φαινομένην μωρίαν τοῦ κηρύγματος τοῦ Χριστοῦ· οἱ δὲ Ἀπόστολοι, ἁπλοῖ ὄντες καὶ ἰδιῶται, ἐξ ὅλης καρδίας ἠκολούθησαν τὸν Χριστόν. Διὸ καὶ αὐτὸς «ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γινέσθαι», καθὼς λέγει καὶ ὁ Θεολόγος Ἰωάννης εἰς τὸ κατ’ αὐτὸν Εὐαγγέλιον (α’ 12). Ὅτι δὲ ἀληθὴς εἶναι ἡ λύσις τῆς ἀπορίας ταύτης, δυνάμεθα μὲν καὶ ἐξ ἄλλων πολλῶν Ἁγίων νὰ τὸ ἀποδείξωμεν, ἐξόχως ὅμως ἀπὸ τὸν σήμερον ἑορταζόμενον Ἅγιον καὶ ἔνδοξον τοῦτον Ἀπόστολον Ἀνδρέαν, ὅστις πρῶτον μὲν ἦτο ἄνθρωπος ἰδιώτης καὶ ἀγράμματος, ἐπειδὴ δὲ εἶχεν ἀγαθὴν προαίρεσιν, ἀκολουθήσας τὸν Χριστὸν καὶ πιστεύσας εἰς τοὺς λόγους του, ἐγένετο Ἀπόστολος καὶ διδάσκαλος τῆς οἰκουμένης.

Ἀπὸ τοιαύτην λοιπὸν ἄσημον πατρίδα καταγόμενος ὁ ἔνδοξος οὗτος Ἀπόστολος Ανδρέας, ὡς καὶ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Πέτρος ὁ Κορυφαῖος, εἶχον ἀμφότεροι καὶ πατέρα πτωχότατον, ὁ ὁποῖος ἐδίδαξε τοὺς υἱούς του τὴν ἰδίαν τέχνην τοῦ ἁλιεύειν, ὡς πάντες οἱ πτωχοὶ ἔχουν συνήθειαν νὰ μανθάνουν καὶ τὰ τέκνα των ὅ,τι αὐτοὶ γνωρίζουσι, μὴ δυνάμενοι, ὡς ἐκ τῆς πτωχείας των, νὰ ἐκπαιδεύουν ταῦτα εἰς ἐπιστήμας καὶ ἄλλας ὠφελίμους τέχνας.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Βιθυνία ἦτο ἀρχαία χώρα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτεινομένη μεταξὺ τῆς Μαύρης Θαλάσσης πρὸς Βορρᾶν, τοῦ Βοσπόρου, τῆς Προποντίδος καὶ τῆς Μυσίας πρὸς Δυσμάς, τῆς Γαλατίας καὶ Φρυγίας πρὸς Νότον καὶ τῆς Παφλαγονίας πρὸς Ἀνατολάς. Κυριώτεραι πόλεις αὐτῆς ἦσαν ἡ Νίκαια, ἡ Προῦσα, ἡ Χαλκηδών, ἡ Νικομήδεια, ἡ Κίος καὶ ἡ Χρυσόπολις, νῦν Σκούταρι, κειμένη ἐπὶ τῆς Ἀσιατικῆς ἀκτῆς τοῦ Βοσπόρου, ἔναντι ἀκριβῶς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς ὁποίας σήμερον εἶναι προάστιον (βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 707).

[2] Βλέπε περὶ τῆς Ἀμισοῦ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 487.

[3] Τὰ 900 στάδια ἀντιστοιχοῦν πρὸς 112,5 χλμ περίπου.

[4] Βλέπε περὶ Ἐφέσου ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[5] Νίκαια ἡ περίφημος Μητρόπολις τῆς Βιθυνίας εἰς τὴν ὁποίαν συνῆλθον ἡ Αʹ καὶ ἡ Ζʹ Ἅγιαι Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι, καὶ εἰς ἣν συνετάχθη καὶ τὸ σύμβολον τῆς Πίστεως. Μετὰ τὴν κατάληψιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπὸ τῶν Λατίνων ἐχρημάτισε πρωτεύουσα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Τὸ 1330 περιῆλθεν εἰς τοὺς Ὀθωμανοὺς Τούρκους, οἵτινες καὶ ἐγκατέστησαν εἰς αὐτὴν τὴν πρωτεύουσαν τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, βραδύτερον μετέφερον οὗτοι τὴν πρωτεύουσάν των εἰς τὴν Προῦσαν. Σήμερον εἶναι μικρὸν χωρίον καλούμενον ὑπὸ τῶν Τούρκων Ἰσνίκ.

[6] Περὶ μὲν τῆς Νεοκαισαρείας βλέπε ὑποσημείωσιν τῆς σελίδος 484, τὰ δὲ Σαμόσατα εἶναι πόλις τῆς Κομμαγηνῆς Συρίας, ἀνήκουσα νῦν εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ ὀνομαζομένη τουρκιστὶ Σαμσάτ.

[7] Ζικχοὶ εἶναι οἱ σήμερον λεγόμενοι Τσερκέζοι Βοσποριανοὶ δὲ οἱ κάτοικοι τοῦ Κιμμερίου λεγομένου Βοσπόρου, ὅπως ὠνομάζετο τότε ὁ πορθμὸς τοῦ Κὲρτς ὁ συνδέων τὴν Ἀζοφικὴν θάλασσαν (Μαιώτιδα τῶν ἀρχαίων) μετὰ τοῦ Εὐξείνου Πόντου· τὸν Κιμμέριον Βόσπορον (Κέρτς) ὀνομάζει ἐδῶ στένωμα τοῦ Καφᾶ. Ἅπαντα τὰ μέρη ταῦτα ἦσαν εἰς τὴν Σκυθίαν, δηλαδὴ τὴν σημερινήν, περίπου, Οὐκρανικὴν Ρωσίαν.

[8] Μετὰ παρέλευσιν 500 περίπου ἐτῶν ἐπεστράφη εἰς Πάτρας ἡ πάντιμος κάρα τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἀποσταλεῖσα ὑπὸ Βασιλείου Αʹ τοῦ Μακεδόνος (867-886), ἥτις καὶ παρέμενεν ἐν αὐτῇ ὡς κειμήλιον καὶ μέγα προπύργιον τῆς πόλεως Πατρῶν. Δυστυχῶς κατὰ τὰς ἀποφράδας τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἡμέρας, ἐν ἔτει 1460, ὁ Δεσπότης τοῦ Μωρέως Θωμᾶς ὁ Παλαιολόγος φεύγων Μωάμεθ τὸν Βʹ κυριεύσαντα τὴν Πελοπόννησον ἐπορεύθη εἰς τὸ Πάπαν τῆς Ρώμης Πίον Βʹ συμπαραλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ καὶ τὴν χαριτόβρυτον κάραν τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἥτις ἔκτοτε παρέμεινεν εἰς χεῖρας τῶν Λατίνων. Κατὰ τὸν Σεπτέμβριον τοῦ ἔτους 1964 ἀπεδόθη αὕτη ὑπὸ τοῦ Πάπα εἰς τοὺς Πατρεῖς. Τὸ ὑπόλοιπον ἱερὸν λείψανον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, μετὰ τῶν ἱερῶν λειψάνων τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Θωμᾶ, Λουκᾶ καὶ Τιμοθέου καὶ πολλῶν ἄλλων ἱερῶν λειψάνων ἠρπάγησαν ὑπὸ τῶν Σταυροφόρων κατὰ τὴν ὑπ’ αὐτῶν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ εὑρίσκονται νῦν εἰς Ρώμην. Εἰς τὴν ἐν Κεφαλληνίᾳ ὁμώνυμον Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Ἁγίου ὑπάρχει τὸ δεξίον Πέλμα τοῦ Ἁγίου διάτρητον ἀπὸ τὸ καρφὶ πάνω στὸν χιαστὶ σταυρόν του, ἄρρητον εὐωδίαν ἀναδίδον καὶ πολλὰ ἐπιτελῶν θαύματα.