Τῇ Λ’ (30ῇ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου καὶ πανευφήμου Ἀποστόλου ΑΝΔΡΕΟΥ τοῦ Πρωτοκλήτου.

ὁ δὲ βασιλεὺς Κωνστάντιος, δεξάμενος μετὰ σεβασμοῦ καὶ εὐλαβείας ταῦτα, κατέθεσεν εἰς τὸν περιφανῆ Ναὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων πρὸς τὸ δεξιὸν μέρος τοῦ Ἁγίου Βήματος, ἡ κατάθεσις δὲ αὐτὴ τοῦ λειψάνου του ἑορτάζεται κατὰ τὴν εἰκοστὴν Ἰουνίου. Ἦσαν δὲ προσκυνούμενα καὶ τιμώμενα τὰ ἅγια ταῦτα λείψανα παρὰ πάντων τῶν εὐσεβῶν, καὶ ὅλα ὑπῆρχον εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἐνόσῳ ὑπῆρχον βασιλεῖς Χριστιανοί. Ὅτε δὲ κατεκτήθη ἡ Κωνσταντινούπολις ὑπὸ τῶν ἀσεβῶν διεμοιράσθησαν καὶ τὰ τίμια λείψανα εἰς διάφορα μέρη εἰς χεῖρας τῶν εὐσεβῶν καὶ Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν. Εἰς δὲ τὴν πόλιν τῶν Πατρῶν καὶ μετὰ τόσας καταστροφὰς καὶ ἄλλας πολιτικὰς μεταβολὰς καὶ κατακτήσεις ἐξ ὁμοφύλων καὶ ἀλλοφύλων, τὰς ὁποίας πολλάκις ὑπέστη καὶ αἵτινες κατέστρεψαν τὴν ἔνδοξον ταύτην πόλιν καὶ τὸν περιφανῆ αὐτῆς Ναὸν τοῦ ἐνδόξου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ὑπάρχει καὶ σήμερον περιφανέστατος Ναὸς τοῦ Ἁγίου, τοῦ ὁποίου ἡ διακόσμησις εἶναι μοναδική προσέρχονται δὲ καθ’ ἑκάστην ἐκ διαφόρων τόπων προσκυνηταί, τιμῶντες καὶ θαυμάζοντες τὴν ἀποστολικὴν ταύτην Ἐκκλησίαν. Ὑπάρχει δὲ καὶ σήμερον εἰς αὐτὴν ὁ κοπεὶς ὑπὸ τοῦ Σινωπέως δάκτυλος τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, ὑπὸ πάντων τῶν εὐσεβῶν εὐλαβῶς προσκυνούμενος.

Οὗτος εἶναι ὁ Βίος καὶ ἡ πολιτεία τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, εὐλογημένοι Χριστιανοί· τοιουτοτρόπως ἐπολιτεύθη ὁ Ἅγιος, τοιουτοτρόπως ἠγωνίσθη, ἐσταυρώθη καὶ ἔτυχε τῆς οὐρανίου Βασιλείας· ἡμεῖς δέ, διὰ νὰ σωθῶμεν, ἂς φυλάττωμεν τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ, τὴν καρδίαν μας καθαρὰν ἀπὸ λογισμοὺς ρυπαρούς, ὡς λέγουν αἱ Γραφαί: «Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται» (Ματθ. ε’ 8)· ἂς θησαυρίζωμεν θησαυροὺς ἐν οὐρανοῖς, ὄχι ἐξ ἀδικιῶν, ἀλλ’ ἐκ τῶν ἱδρώτων ἡμῶν. Μὴ μεθύωμεν, ἵνα μὴ διψήσωμεν εἰς τὸ πῦρ τὸ ἐξώτερον μὴ καταλαλῶμεν, ἵνα μὴ καταδικασθῶμεν· μὴ ὀργιζώμεθα ἐναντίον τῶν πλησίον μας, ἀλλὰ νὰ εἴμεθα πρᾷοι καὶ ἐπιεικεῖς, ὡς λέγει τὸ Εὐαγγέλιον: «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶος εἰμὶ καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ καὶ εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν» (Ματθ. ια’ 29)· οὕτως ἅς πράττωμεν, ἵνα τῆς κολάσεως ἐλευθερωθῶμεν, τῆς δὲ Βασιλείας τῶν οὐρανῶν ἐπιτύχωμεν, ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, Χάριτι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρί, καὶ τῷ Παναγίῳ αὐτοῦ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

                                  

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Βιθυνία ἦτο ἀρχαία χώρα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτεινομένη μεταξὺ τῆς Μαύρης Θαλάσσης πρὸς Βορρᾶν, τοῦ Βοσπόρου, τῆς Προποντίδος καὶ τῆς Μυσίας πρὸς Δυσμάς, τῆς Γαλατίας καὶ Φρυγίας πρὸς Νότον καὶ τῆς Παφλαγονίας πρὸς Ἀνατολάς. Κυριώτεραι πόλεις αὐτῆς ἦσαν ἡ Νίκαια, ἡ Προῦσα, ἡ Χαλκηδών, ἡ Νικομήδεια, ἡ Κίος καὶ ἡ Χρυσόπολις, νῦν Σκούταρι, κειμένη ἐπὶ τῆς Ἀσιατικῆς ἀκτῆς τοῦ Βοσπόρου, ἔναντι ἀκριβῶς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς ὁποίας σήμερον εἶναι προάστιον (βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 707).

[2] Βλέπε περὶ τῆς Ἀμισοῦ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 487.

[3] Τὰ 900 στάδια ἀντιστοιχοῦν πρὸς 112,5 χλμ περίπου.

[4] Βλέπε περὶ Ἐφέσου ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[5] Νίκαια ἡ περίφημος Μητρόπολις τῆς Βιθυνίας εἰς τὴν ὁποίαν συνῆλθον ἡ Αʹ καὶ ἡ Ζʹ Ἅγιαι Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι, καὶ εἰς ἣν συνετάχθη καὶ τὸ σύμβολον τῆς Πίστεως. Μετὰ τὴν κατάληψιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπὸ τῶν Λατίνων ἐχρημάτισε πρωτεύουσα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Τὸ 1330 περιῆλθεν εἰς τοὺς Ὀθωμανοὺς Τούρκους, οἵτινες καὶ ἐγκατέστησαν εἰς αὐτὴν τὴν πρωτεύουσαν τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, βραδύτερον μετέφερον οὗτοι τὴν πρωτεύουσάν των εἰς τὴν Προῦσαν. Σήμερον εἶναι μικρὸν χωρίον καλούμενον ὑπὸ τῶν Τούρκων Ἰσνίκ.

[6] Περὶ μὲν τῆς Νεοκαισαρείας βλέπε ὑποσημείωσιν τῆς σελίδος 484, τὰ δὲ Σαμόσατα εἶναι πόλις τῆς Κομμαγηνῆς Συρίας, ἀνήκουσα νῦν εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ ὀνομαζομένη τουρκιστὶ Σαμσάτ.

[7] Ζικχοὶ εἶναι οἱ σήμερον λεγόμενοι Τσερκέζοι Βοσποριανοὶ δὲ οἱ κάτοικοι τοῦ Κιμμερίου λεγομένου Βοσπόρου, ὅπως ὠνομάζετο τότε ὁ πορθμὸς τοῦ Κὲρτς ὁ συνδέων τὴν Ἀζοφικὴν θάλασσαν (Μαιώτιδα τῶν ἀρχαίων) μετὰ τοῦ Εὐξείνου Πόντου· τὸν Κιμμέριον Βόσπορον (Κέρτς) ὀνομάζει ἐδῶ στένωμα τοῦ Καφᾶ. Ἅπαντα τὰ μέρη ταῦτα ἦσαν εἰς τὴν Σκυθίαν, δηλαδὴ τὴν σημερινήν, περίπου, Οὐκρανικὴν Ρωσίαν.

[8] Μετὰ παρέλευσιν 500 περίπου ἐτῶν ἐπεστράφη εἰς Πάτρας ἡ πάντιμος κάρα τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἀποσταλεῖσα ὑπὸ Βασιλείου Αʹ τοῦ Μακεδόνος (867-886), ἥτις καὶ παρέμενεν ἐν αὐτῇ ὡς κειμήλιον καὶ μέγα προπύργιον τῆς πόλεως Πατρῶν. Δυστυχῶς κατὰ τὰς ἀποφράδας τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἡμέρας, ἐν ἔτει 1460, ὁ Δεσπότης τοῦ Μωρέως Θωμᾶς ὁ Παλαιολόγος φεύγων Μωάμεθ τὸν Βʹ κυριεύσαντα τὴν Πελοπόννησον ἐπορεύθη εἰς τὸ Πάπαν τῆς Ρώμης Πίον Βʹ συμπαραλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ καὶ τὴν χαριτόβρυτον κάραν τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἥτις ἔκτοτε παρέμεινεν εἰς χεῖρας τῶν Λατίνων. Κατὰ τὸν Σεπτέμβριον τοῦ ἔτους 1964 ἀπεδόθη αὕτη ὑπὸ τοῦ Πάπα εἰς τοὺς Πατρεῖς. Τὸ ὑπόλοιπον ἱερὸν λείψανον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, μετὰ τῶν ἱερῶν λειψάνων τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Θωμᾶ, Λουκᾶ καὶ Τιμοθέου καὶ πολλῶν ἄλλων ἱερῶν λειψάνων ἠρπάγησαν ὑπὸ τῶν Σταυροφόρων κατὰ τὴν ὑπ’ αὐτῶν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ εὑρίσκονται νῦν εἰς Ρώμην. Εἰς τὴν ἐν Κεφαλληνίᾳ ὁμώνυμον Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Ἁγίου ὑπάρχει τὸ δεξίον Πέλμα τοῦ Ἁγίου διάτρητον ἀπὸ τὸ καρφὶ πάνω στὸν χιαστὶ σταυρόν του, ἄρρητον εὐωδίαν ἀναδίδον καὶ πολλὰ ἐπιτελῶν θαύματα.