ΚΟΣΜΑΣ καὶ ΔΑΜΙΑΝΟΣ οἱ αὐτάδελφοι Ἅγιοι Μάρτυρες, οἱ διὰ τὴν δωρεὰν παρ’ αὐτῶν παρεχομένην ἰατρείαν τῶν ἀσθενῶν ἀποκληθέντες Ἀνάργυροι, ἦσαν ἀπὸ τὰ μέρη τῆς Ἀσίας, υἱοὶ ὑπάρχοντες εὐσεβοῦς τινος γυναικὸς ὀνόματι Θεοδότης, ἀποτελοῦν δὲ οὗτοι τὴν πρώτην συζυγίαν τῶν φερόντων τὸ ὄνομα Κοσμᾶς καὶ Δαμιανὸς Ἁγίων Ἀναργύρων. Ἐπειδὴ δὲ ἔχομεν τρεῖς συζυγίας Ἁγίων Ἀναργύρων [1] φερόντων τὸ αὐτὸ ὄνομα Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός, διὰ τοῦτο καὶ ἵνα μὴ συγχυζώμεθα, ὅταν ἀκούωμεν τὰ ὀνόματα αὐτῶν, θὰ εἴπωμεν πρῶτον ὀλίγα τινὰ διὰ τὰς ἑτέρας, δύο συζυγίας καὶ εἶτα θὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὸ θέμα τῶν σήμερον ἑορταζομένων Ἁγίων.

Ἐκτὸς λοιπὸν τῶν σήμερον ἑορταζομένων, ἔχομεν ἑτέρους δύο Ἁγίους Ἀναργύρους, ὀνομαζομένους καὶ αὐτοὺς Κοσμᾶν καὶ Δαμιανόν, οἵτινες ἦσαν ἀπὸ τὴν Ρώμην καὶ ἤθλησαν ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Καρίνου ἐν ἔτει σπδ’ (284). Οὗτοι ἦσαν ἰατροὶ τὴν τέχνην καὶ ἐθεράπευον ἀνθρώπους καὶ ζῷα ἀμισθί· ὁμοῦ δὲ μὲ τὴν θεραπείαν ἐδίδασκον καὶ τὸν Χριστὸν ὡς τὸν ἀληθῆ Θεόν. Τότε ὁ βασιλεὺς Καρῖνος, ὡς ἤκουσε τὰ περὶ αὐτῶν, τοὺς προσεκάλεσεν ἐνώπιόν του, αὐτοὶ δὲ προσελθόντες εἰς αὐτὸν μετὰ παρρησίας καὶ κηρύξαντες ἐνώπιόν του τὸν Χριστὸν ὡς ἀληθῆ Θεόν, τὸν ἔπεισαν καὶ οὕτως ὁ βασιλεὺς ἀπὸ εἰδωλολάτρης κατέστη Χριστιανὸς ἔνθερμος. Ἡ δὲ πίστις τοῦ βασιλέως εἰς τὸν Χριστὸν προῆλθεν ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἀπὸ θαῦμα, τὸ ὁποῖον ἐπ’ αὐτοῦ οἱ Ἅγιοι οὗτοι Ἀνάργυροι ἐθαυματούργησαν ἀπειλήσας δηλαδὴ αὐτούς, ὅτι θὰ τοὺς καταστρέψῃ, ἂν ἐντὸς ὀλίγου δὲν ἀσπασθῶσι τὴν εἰδωλολατρίαν, παρευθὺς ὁ λαιμός του ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω, οἱ δὲ Ἅγιοι μὲ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ τὸν ἐπανέφερον εἰς τὴν προτέραν του θέσιν. Ἐκ τούτου ὅθεν τοῦ θαύματος καὶ ἐκ τῆς ζωηρᾶς των διδασκαλίας ὄχι μόνον ὁ βασιλεὺς Καρῖνος ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστόν, ἀλλὰ καὶ πάντες οἱ παρευρισκόμενοι καὶ πλῆθος λαοῦ. Μετὰ ταῦτα δὲ ὁ διδάσκαλος τῆς τέχνης των, φθονῶν αὐτοὺς διὰ τὴν τόσην περὶ τὴν ἰατρικὴν ἱκανότητά των, ἐν ᾧ αὐτὸς δὲν ἠδύνατο οὐδὲ κἂν νὰ παραβληθῇ, ἐβουλεύθη τὸν ἀφανισμόν των· συμφωνήσας ὅθεν μὲ ἄλλους αὐτοῦ μαθητὰς ὁμογνώμονας, ἀνεβίβασε τοὺς Ἁγίους εἰς ὑψηλόν τι ὄρος, δῆθεν ἵνα συλλέξωσι βότανα θεραπευτικά, ἐκεῖ δὲ τοὺς ἐθανάτωσαν διὰ λιθοβολισμῶν. Ἡ μνήμη αὐτῶν ἑορτάζεται τὴν α’ (1ην) τοῦ Ἰουλίου μηνός. [2]