Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

Πλησίον τῆς Νεοκαισαρείας ὑπῆρχεν ἡ πόλις Κόμανα [4]. Οἱ δὲ προεστῶτες τῆς πόλεως ταύτης παρεκάλεσαν τον Ἅγιον νὰ λάβῃ τὸν κόπον νὰ ἔλθῃ ἕως ἐκεῖ, διὰ νὰ διδάξῃ τὸν λαὸν μὲ τὴν μελίρρυτον καὶ πάνσοφον γλῶσσάν του, καὶ νὰ τοὺς χειροτονήσῃ Ἀρχιερέα τινὰ ἐνάρετον. Ἀπῆλθε λοιπὸν ὁ Ἅγιος μὲ τοὺς Κληρικοὺς καὶ διδάξαντες αὐτοὺς ἱκανῶς ἐστερεώθησαν εἰς τὴν πίστιν ἔτι περισσότερον βλέποντες τὴν ἔνθεον αὐτοῦ πολιτείαν καὶ τὰς θαυματουργίας ἃς εἰργάζετο. Θέλων δὲ νὰ χειροτονήσῃ τὸν Ἀρχιερέα, τοῦ ἔδωσαν ψήφους καὶ διὰ νὰ μὴ λανθασθῇ καὶ χειροτονήσῃ ἀνάξιόν τινα, ἀνέμενε νὰ ἴδῃ οὐρανόθεν καμμίαν ὅρασιν καὶ ἠρώτα ἐὰν ἦτο κανεὶς ἀπὸ τοὺς ἐψηφισμένους ἐνάρετος καὶ ἕκαστος ἐπῄνει τὸν ἰδικόν του. Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπεκρίνατο· «Δὲν πρέπει νὰ βλέπετε μόνον τοὺς ἐνδεδυμένους λαμπρὰ καὶ πολύτιμα ἱμάτια, διότι δυνατὸν εἶναι καὶ μεταξὺ τῶν εὐτελῶν κατὰ τὸ σχῆμα νὰ εὑρεθῇ τις ἐναρετώτερος εἰς τὸν βίον καὶ τὴν ψυχὴν ὑψηλότερος».

Ταῦτα ἀκούσας εἷς πρόκριτος πλούσιος, τὸν ὁποῖον εἶχον οἱ περισσότεροι ἐψηφισμένον καὶ ἐνόμιζεν, ὅτι ἐκεῖνος μέλλει νὰ χειροτονηθῇ ὡς περιφανέστερος, ἐσκανδαλίσθη εἰς τὴν δικαίαν τοῦ Ἁγίου ἀπόκρισιν καὶ λέγει ταῦτα εἰρωνευόμενος· «Λοιπόν, ἐὰν προκρίνῃς ἕνα εὐτελέστατον ὑπὲρ τοὺς ἐκλεκτοὺς τῆς πόλεως, καλῶς θὰ πράξῃς νὰ χειροτονήσῃς τὸν ἀνθρακέα Ἀλέξανδρον». Τότε ὁ Ἅγιος, φωτισθεὶς ἐξ Ἁγίου Πνεύματος, προσέταξε νὰ φέρωσι τὸν Ἀλέξανδρον, ὅστις ἦτο μὲν κρυφίως ἐνάρετος καὶ φρόνιμος ἄνθρωπος καὶ ὄντως φιλόσοφος, καθὼς ὕστερον ἐγνωρίσθη καὶ ἐτελείωσε τὴν ζωὴν μὲ μαρτύριον, ἔξωθεν δὲ εἰς τὸ φαινόμενον ἦτο εὐτελὴς καὶ ἄσημος, ἐρρυπωμένος τὰς χεῖρας καὶ τὸ πρόσωπον ἀπὸ τὰ κάρβουνα, τὰ ὁποῖα ἔκαμνε καὶ παρημέλει ἑαυτὸν ἐπιταυτοῦ ὁ ἀείμνηστος, διότι ἦτο νέος τὴν ἡλικίαν καὶ εὔμορφος, τοῦτο δὲ ἔκαμνε διὰ νὰ μὴ τοῦ τύχῃ ἀπό τινα πειρασμὸς καὶ κινδυνεύσῃ εἰς ψυχικὸν θάνατον.

Τοῦτον τὸν ἔσωθεν μὲν περικαλλῆ καὶ ἐπιφανέστατον, ἔξωθεν δὲ ἠσβολωμένον καὶ ἄσχημον, ἰδόντες οἱ παρεστῶτες ἐγέλασαν. Ὁ δὲ Ἅγιος ἐξετάσας αὐτὸν μυστικά, ἐγνώρισε τὴν ἀλήθειαν καὶ προστάσσει τοὺς Κληρικοὺς νὰ τὸν πλύνουν ἐπιμελῶς, νὰ τὸν ἐνδύσουν τὴν ἀρχιερατικὴν στολὴν αὐτοῦ καὶ νὰ τὸν φέρουν εἰς τὸ συνέδριον, ἔπειτα ἔκαμε διδαχὴν περὶ Ἱερωσύνης πρὸς τὸν λαόν, νὰ ὑποτάσσωνται εἰς τὸν Ἀρχιερέα εἰς ἅπαντα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.