Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

ποιήσας δὲ ἐκεῖνος τὴν σφραγῖδα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ τὸν Δεσπότην Χριστόν, διὰ πρεσβειῶν τοῦ διδασκάλου αὐτοῦ ἐπικαλούμενος εἰς βοήθειαν, ἐνίκησεν ἅπαντα τὰ φαντάσματα καὶ ὅταν ἐξήρχετο ἀπὸ τὸ λουτρὸν τοῦ ἔκαμαν πάλιν τὰ ὅμοια φόβητρα. Ἔπειτα ἐβόησε ταῦτα μὲ ἀνθρωπίνην φωνὴν τὸ δαιμόνιον· «Μὴ νομίσῃς, ὅτι μὲ τὴν δύναμίν σου ἔφυγες τὸν ἀπαραίτητον θάνατον ὁ Γρηγόριος σὲ ἐλύτρωσε». Διασωθεὶς λοιπὸν μὲ τοιοῦτον τρόπον ἐθαύμασε καὶ διηγεῖτο τὴν θαυματουργίαν τοῦ Ἁγίου ὡς καὶ τὰς λοιπὰς ὅσας ἐπετέλεσεν· καὶ ἐρευνήσας τὰ κατὰ τὴν πόλιν τῶν Μαρτύρων ἀνδραγαθήματα, εὗρεν ἀληθέστατα ὅσα ὁ Ἅγιος προεφήτευσε καὶ καταπλαγεὶς ἔδραμε πρὸς αὐτὸν ἐκδιηγούμενος ἅπαντα. Εἰς ὀλίγον καιρὸν κατέπαυσε πάλιν ὁ διωγμὸς μὲ τοῦ Θεοῦ τὴν βοήθειαν. Ὅθεν μεταβὰς εἰς τὴν πόλιν ὁ Ὅσιος ἐκυβέρνα τὴν ποίμνην του θεάρεστα· προσέταξε δὲ νὰ ἐρευνήσουν ἐπιμελῶς, ἵνα εὕρωσι τὰ λείψανα τῶν Μαρτύρων, ἵνα τοὺς ἑορτάζωσιν, ἐπειδὴ ἔχυσαν διὰ τὸν Δεσπότην Χριστὸν τὸ αἷμα των.

Πολιτευόμενος λοιπὸν, βίον ἅγιον καὶ ποιμάνας καλῶς τὰ λογικὰ πρόβατα ὁ θαυματουργὸς Γρηγόριος, ἦλθεν ὁ καιρὸς νὰ ὑπάγῃ πρὸς τὸν ποθούμενον. Προγνωρίσας δὲ τὴν μετάστασιν εὐτοῦ, ἔβαλε πολλὴν ἐπιμέλειαν νὰ μάθῃ πόσοι ἄνθρωποι μένουν εἰς τὴν ἀπιστίαν καὶ ἐξετάσαντες ἀκριβῶς ὄχι μόνον εἰς τὴν πόλιν, ἀλλὰ καὶ εἰς πάντα τὰ τῆς Νεοκαισαρείας περίχωρα, εὗρον μόνον δεκαεπτὰ βεβυθισμένους εἰς τὴν ἀσέβειαν. Τοῦτο μαθὼν ὁ Ἅγιος, ἐλυπήθη μὲν ὀλίγον διὰ τὴν ἐκείνων ἀπώλειαν, ηὐχαρίστησε δὲ τὸν Θεόν, ὅστις ἐνεδυνάμωσε καὶ ἐπίστευσαν οἱ ἐπίλοιποι, ἔμειναν δὲ εἰς τὴν πλάνην μόνον τόσοι, ὅσους εὗρε πιστοὺς κατὰ τὴν χειροτονίαν αὐτοῦ. Προσευξάμενος λοιπὸν ἱκανῶς ἐδέετο τοῦ Θεοῦ νὰ ἀξιώσῃ τοὺς πιστοὺς νὰ τελειώσουν τὸν βίον ἐνάρετα. Ἔπειτα παρήγγειλεν εἰς τοὺς κληρικοὺς νὰ τοῦ κτίσωσι μὲν τάφον ξεχωριστόν, νὰ τὸν βάλουν ὅμως εἰς ξένον μνῆμα, διὰ νὰ τὸν ἔχουν διήγημα οἱ μεταγενέστεροι, λέγοντες, ὅτι ὁ Γρηγόριος οὔτε ζῶν ἀπέκτησε πρᾶγμα ἴδιον, ὡς πάροικός τε καὶ παρεπίδημος, οὔτε κἂν ἑνὸς νομίσματος χωράφιον ἐξουσίασεν, οὔτε, μετὰ θάνατον ἠθέλησε νὰ τὸν βάλουν εἰς τάφον ἴδιον, ἀλλὰ εἰς ἀλλότριον, ὡς ξένον καὶ ἄπορον, ὅτι ἄλλο δὲν ἐπόθει ὁ τρισμακάριος εἰμὴ μόνον τὴν πλουσίαν ἀκτημοσύνην καὶ τὴν ἐπιστροφὴν τῶν Ἑλλήνων εἰς τὴν εὐσέβειαν καὶ εἰς τοῦτο εἶχεν ὅλην του τὴν σπουδήν. Εἰς τὴν ἀρχὴν μάλιστα, ὅταν ἔλαβε τὴν ἀξίαν τῆς ἀρχιερωσύνης, ἐτέλεσε τὴν ἑξῆς θαυματουργίαν διὰ τῆς ὁποίας ἐπίστευσε πλῆθος ἀνθρώπων.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.