Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἅγιος ἔλαβε θάρρος ἐπικαλούμενος τὴν ἐξ ὕψους βοήθειαν μετὰ ἀδιστάκτου πίστεως καὶ οὕτως ἐφύτευσε τὴν ράβδον του εἰς τὸ χεῖλος τοῦ ποταμοῦ λέγων· «Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, σὲ προστάσσω νὰ μὴ ὑπερβῇς τοῦτον τὸν ὅρον, οὔτε νὰ σκεπάσῃς τὴν ράβδον μου καὶ νὰ ζημιώσῃς τοὺς περιοίκους, ἀλλὰ νὰ τρέχῃς εἰς τὴν πορείαν σου». Ταῦτα εἰπὼν καὶ πάλιν εὐξάμενος, ἐπέστρεφε δεικνύων μὲ τὸ ἔργον ὅτι ἡ μέλλουσα θαυματουργία ἦτο ἐνέργεια τῆς θείας Δυνάμεως. Πράγματι εἰς ὀλίγας ἡμέρας θαῦμα ἠκολούθει τῷ θαύματι καὶ πρῶτον μὲν ριζωθεῖσα ἡ ράβδος δένδρον ἐγένετο, δεύτερον δὲ ἔγινεν ὅρος ἐκεῖνο τὸ δένδρον καὶ ἐμποδίζει τὸν ποταμὸν τῆς ἀτάκτου καὶ ἀκατασχέτου ὁρμῆς καὶ γίνεται ἕως τὴν σήμερον τὸ φυτὸν ἐκεῖνο εἰς τοὺς ὁρῶντας ξένον θέαμα καὶ διήγημα. Ὅτι ὅταν τύχῃ νὰ πλημμυρίσῃ ὁ Λύκος καὶ κατέρχεται ἐπικοχλάζων ὡσὰν βροντὴ φοβερὰ τραχυνόμενος, φθάνων εἰς τὸ δένδρον ἐκεῖνο τοῦ Γρηγορίου συστέλλει τὸ ρεῖθρον κατὰ τὸ μέσον, ὥσπερ νὰ φοβῆται νὰ πλησιάσῃ εἰς τὸ φυτὸν καὶ ἀπομακρύνετοιι εὐλαβούμενος καὶ ὑπακούων εἰς τοῦ Ἁγίου τὸ πρόσταγμα.

Ὦ μέγα θαυμάσιον! Ὦ ἐξαίσιον τερατούργημα! Ὦ μεγίστη τοῦ Γρηγορίου ἡ δύναμις ἢ μᾶλλον εἰπεῖν τοῦ Θεοῦ, ὅστις ἐνήργει εἰς ἐκεῖνον τὰ θαύματα, ἀντιδοξάζων τὸν αὐτὸν δοξάζοντα καὶ προστάσσων τὰ στοιχεῖα νὰ τοῦ ὑποτάσσωνται καὶ νὰ μετατρέπουν τὴν φύσιν των. Ὅθεν ἔγινεν ἡ λίμνη γῆ στερεά, καὶ ἡ ξηρὰ καὶ ἄνικμος ράβδος δένδρον ἀειθαλὲς θαυμάσιον, τὸ ὁποῖον φυλάττει τὴν ἐπωνυμίαν ἕως τὴν σήμερον καὶ τὸ ὀνομάζουν βακτηρίαν τοῦ Γρηγορίου πάντες οἱ τοῦ τόπου οἰκήτορες. Ποία ἄλλη θαυματουργία ἠκούσθη εἰς τοὺς Προφήτας πρὸ τοῦ Νόμου ἢ μετὰ τὸν Νόμον παρόμοιος; Διέβη καὶ ὁ Ἠλίας τὸν Ἰορδάνην καὶ μετ’ αὐτοῦ ὁ Ἐλισσαῖος ὁ κληρονόμος του, ἀλλὰ μόνον τὴν ὥραν ἐκείνην ἔγινε τὸ θαυμάσιον καὶ ἀφοῦ ἐπέρασαν οἱ Ἅγιοι, ἔκαμνεν ὁ ποταμὸς τὴν πορείαν του. Ὁ δὲ Λύκος μίαν φορὰν μόνον προσταχθεὶς ἀπὸ τὸν Γρηγόριον ἀναχαιτίζει τὸ ρεῖθρον ἀεὶ καὶ πάντοτε, ἐξαίσιον θέαμα εἰς τοὺς ὁρῶντας φαινόμενος. Ἠκούσθη λοιπὸν ἡ φήμη αὕτη εἰς τὰ περίχωρα καὶ καθ’ ἑκάστην προσήρχοντο εἰς τὸν Χριστὸν καὶ ἐχειροτόνει ὁ Ἅγιος Ἱερεῖς, τοὺς ὁποίους ἔστελλεν εἰς τὰς κώμας καὶ τὰς χώρας, ἵνα κηρύττωσι τὴν εὐσέβειαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.