Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

Ταῦτα γνωρίζων ὁ Ἅγιος ἐδεήθη τοῦ Κυρίου μετὰ δακρύων νὰ τὸν ἐνδυναμώσῃ νὰ τοὺς ἐπιστρέψῃ πρὸς τὴν ἀλήθειαν. Ἔπειτα ἔχων θάρρος ἀπὸ τὴν ὁραθεῖσαν ὀπτασίαν, ἐκίνησε νὰ ὑπάγῃ πρὸς τὴν χώραν νὰ κηρύξῃ τὴν εὐσέβειαν καὶ ἐνῷ ἀπήρχετο ἐνύκτωσε καὶ ἔβρεχε περισσῶς. Ὅθεν μὴ ἔχων ποῦ ἀλλοῦ νὰ μείνῃ, εἰσῆλθεν εἰς ἓν εἰδωλεῖον ἐπίσημον, εἰς τὸ ὁποῖον εἶχεν ὁ λαὸς μεγάλην εὐλάβειαν καὶ μάλιστα οἱ μιαροὶ ἱερεῖς, οἵτινες ἐλάτρευον ἐκείνους τοὺς δαίμονας, οἱ ὁποῖοι τοὺς ἔδιδον χρησμοὺς καὶ ἀποκρίσεις εἰς διάφορα ἐρωτήματα. Προσμείνας λοιπὸν εἰς τὸν βωμὸν ἐκεῖνον ὁ Ἅγιος μὲ τὴν συνοδείαν του, προσηύχετο ὅλην τὴν νύκτα, κατὰ τὸ σύνηθες, μὲ ψαλμῳδίας καὶ ὑμνῳδίας πρὸς τὸν Δεσπότην Χριστὸν καὶ τὸ πρωῒ ἀνεχώρησε.

Μετὰ ταῦτα ἐπῆγεν ὁ νεωκόρος νὰ προσφέρῃ τὴν βδελυρὰν θυσίαν εἰς τοὺς δαίμονας, ἀλλὰ ἀπόκρισιν τινὰ δεν ἔλαβεν· ὅθεν ἐξῆλθε περίλυπος καὶ τότε ἐνεφανίσθη ὁ δαίμων λέγων· «Ὁ Γρηγόριος ἔμεινεν αὐτοῦ καὶ μᾶς ἐδίωξε καὶ δὲν δυνάμεθα πλέον νὰ ἔλθωμεν, οὔτε νὰ ἀποκριθῶμεν ὡς πρότερον». Ὁ δὲ νεωκόρος ἐδοκίμασε πάλιν μὲ θυσίας καὶ προσφορὰς νὰ τοὺς κάμῃ νὰ ἔλθουν, ἀλλὰ δὲν ἠδυνήθη· ὅθεν ἀπῆλθε μετὰ θυμοῦ πολλοῦ πρὸς τὸν Ἅγιον φοβερίζων νὰ τὸν μαστιγώσῃ καὶ νὰ τὸν παραδώσῃ εἰς τὸν ἄρχοντα, ἐπειδὴ Χριστιανὸς ὢν καὶ ἐχθρὸς τῶν θεῶν ἐτόλμησε νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸ ἱερεῖον αὐτῶν, νὰ τοὺς ἐξορίσῃ ἀπὸ τὸν οἶκόν των. Λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ Ἅγιος· «Ἡμεῖς προσκυνοῦμεν τὸν ἀληθῆ καὶ ὄντως Θεὸν καὶ ἔχομεν ἐξουσίαν νὰ διώκωμεν τοὺς δαίμονας καὶ πάλιν νὰ τοὺς προστάσσωμεν νὰ ἔρχωνται». Ὁ δὲ νεωκόρος ἐθαύμασεν εἰς τοῦτο, καὶ τοῦ λέγει· «Δεῖξέ το μὲ τὸ ἔργον, κάμε, τους πάλιν νὰ εἰσέλθουν εἰς τὸν βωμὸν καὶ τότε νὰ σοῦ πιστεύσω». Ἔγραψε λοιπὸν ὁ Ἅγιος εἰς τεμάχιον χάρτου ταῦτα· «Γρηγόριος τῷ σατανᾷ εἴσελθε». Τοῦτον τὸν χάρτην ἔβαλεν ὁ νεωκόρος εἰς τὸν βωμὸν καὶ εἰσῆλθε πάλιν ὁ δαίμων καὶ ἔδωκε καθὼς καὶ πρότερον ἀπόκρισιν. Ἐκπλαγεὶς λοιπὸν ὁ νεωκόρος ἀπὸ τὴν ἐξουσίαν τοῦ Γρηγορίου, τρέχει παρευθὺς καὶ τὸν φθάνει ἔξω τῆς πόλεως καὶ τὸν παρακαλεῖ νὰ τοῦ φανερώσῃ τὸ τῆς θεογνωσίας μυστήριον, τὶς εἶναι ὁ Θεὸς ἐκεῖνος, ὅστις ἔχει ὑποχειρίους τοὺς δαίμονας. Ὁ δὲ Ἅγιος τοῦ ἀπέδειξε μὲ συντομίαν τὴν ἀκρίβειαν τῆς ἀληθοῦς ἡμῶν πίστεως.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.