Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

Ὁ δὲ Ἅγιος ὡμίλησεν εἰς τὸν λαὸν ὀλίγους τινὰς ψυχωφελεῖς λόγους, παρακινῶν αὐτοὺς πρὸς εὐσέβειαν, νὰ ἀπαρνηθοῦν τὴν Ἑλληνικὴν ματαιότητα, οἵτινες ηὐλαβήθησαν τὴν εὐταξίαν καὶ σύνεσιν αὐτοῦ καὶ ἀπῆλθον πολλοὶ εἰς τὸν οἶκον τοῦ Μουσωνίου παρακαλοῦντες τὸν Ἅγιον νὰ τοὺς κατηχήσῃ τὸν λόγον τῆς Πίστεως. Ἰδὼν λοιπὸν αὐτοὺς ὁ Ἅγιος προθύμους τοὺς ἐθεράπευσε θαυμασίως· τοῦτο δὲ ἔκαμνε πάντας τοὺς προσερχομένους εἰς αὐτὸν καὶ ἐπίστευον, διότι πιστότεροι εἶναι οἱ ὀφθαλμοὶ ἀπὸ τὰ ὦτα.

Καθ’ ἑκάστην λοιπὸν ἐπλήθυνεν ὁ ἀριθμὸς τῶν πιστῶν θείᾳ Χάριτι· καὶ οἱ μὲν νέοι ἐσωφρόνιζον, οἱ δοῦλοι ὑπετάσσοντο εἰς τοὺς κυρίους αὐτῶν καὶ αὐτοὶ πάλιν ἐκυβερνοῦσαν ἐκείνους φιλανθρωπότερα καὶ ἁπλῶς ἕκαστος μὲ τὴν διδαχὴν τοῦ Ἁγίου διωρθώνετο καὶ ἔκτισαν Ἐκκλησίαν εἰς δόξαν Θεοῦ, μεγάλην καὶ εὔμορφον. Μετὰ δὲ καιρὸν ἔγινε μέγας σεισμὸς φοβερώτατος καὶ ὅλα μὲν τὰ παλάτια καὶ τὰ ἄλλα μεγάλα κτίσματα, εἰδωλεῖα καὶ οἰκίαι ὅλης τῆς πόλεως ἔπεσαν καὶ μόνον ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ἔμεινεν ἀβλαβὴς καὶ ἀκίνητος καὶ τοῦτο μᾶλλον τοὺς ἐστερέωσεν εἰς τὴν πίστιν. Τόσην εὐλάβειαν εἶχον εἰς τὸν Ἅγιον, ὥστε τὸν ἔβαλλον κριτὴν ὅταν εἶχον διαφορὰς πρὸς ἀλλήλους καὶ δὲν ἐπήγαιναν εἰς τοὺς ἄρχοντας, βλέποντες ὅτι αὐτὸς ἔκρινε δικαίως καὶ φρονίμως. Ἀκούσατε δὲ μίαν κρίσιν τὴν ὁποίαν ἔκαμε σολομώντειον.

Δύο τινὲς ἀδελφοὶ, νέοι τὴν ἡλικίαν, ἐμοίρασαν τὸ πρᾶγμα τοῦ πατρὸς αὐτῶν, ὅστις μεταξὺ τῶν ἄλλων εἶχε καὶ μίαν λίμνην μεγάλην πολλὰ καὶ πλουσίαν, τὴν ὁποίαν ἤθελεν ἕκαστος τῶν ἀδελφῶν νὰ λάβῃ· ἐπειδὴ ὅμως δὲν ἐσυμφώνησαν νὰ τὴν μοιράσωσιν, ἐφιλονείκουν εἰς τοῦτο καιρὸν πολύν. Διώρισαν λοιπὸν κριτὴν τὸν Ἅγιον, ὅστις ἐπῆγε καὶ ἰδὼν αὐτὴν τοὺς παρεκάλεσε νὰ παύσουν τὴν φιλονεικίαν καὶ πρὸς ἀλλήλους ἔχθραν, νὰ ἀγαπᾷ ὁ εἷς τὸν ἄλλον μὲ ἀδελφικὴν εἰρήνην, ἥτις εἶναι προτιμοτέρα τοῦ προσκαίρου κέρδους τοῦ προξενοῦντος τιμωρίαν αἰώνιον. Αὐτὰ καὶ ἕτερα ἔλεγεν ὁ Ἅγιος, ὅσα ἦσαν πρὸς διαλλαγὴν καὶ εἰρήνην ἁρμόδια, ἀλλὰ αὐτοὶ δὲν ὑπήκουσαν ὡς ἄτακτοι καὶ ἀνήμεροι· τοσοῦτον δὲ ἐθυμώθησαν, ὥστε ἡτοιμάσθησαν νὰ πολεμήσουν ἐναντίον ἀλλήλων. Ὅταν λοιπὸν ἐπρόκειτο νὰ κάμουν τὴν μάχην καὶ εἶχαν πρὸς τοῦτο ἡτοιμασμένα τὰ ὅπλα καὶ τοὺς ἀνθρώπους, ἐπῆγε τὴν ἑσπέραν τῆς προτεραίας ὁ Ἅγιος εἰς τὴν λίμνην καὶ προσηύχετο ὅλην τὴν νύκτα, δεόμενος τοῦ Παντοδυνάμου Θεοῦ νὰ ξηρανθῇ, διὰ νὰ παύσουν τὰ σκάνδαλα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.