Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

Τότε ὁ νεωκόρος, θέλων νὰ βεβαιωθῇ καλλίτερα, ἔδειξε τοῦ Ἁγίου ἕνα μέγαν λίθον ὥς περ βουνόν, ὅστις ἦτο ἐκεῖ πλησίον καὶ δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ σαλευθῇ μὲ ἀνθρωπίνην δύναμιν, λέγων· «Ἐὰν θέλῃς νὰ σοῦ πιστεύσω, μετατόπισε τὸν λίθον αὐτὸν μὲ τὴν δύναμιν τῆς πίστεώς σου, καὶ νὰ σοῦ γίνω ὑπόδουλος διὰ παντὸς καὶ ὑπήκοος». Ὁ δὲ μέγας ἀληθῶς καὶ πιστὸς τοῦ Χριστοῦ θεράπων, μηδὲν ἀναβαλλόμενος μηδὲ διακρινόμενος, προστάσσει τὸν λίθον ὡς ἔμψυχον νὰ ὑπάγῃ εἰς ἄλλον τόπον καὶ παρευθὺς (ὤ τῶν θαυμασίων σου, Θεὲ Παντοδύναμε!) ἐξερριζώθη ὁ λίθος καὶ ἀπῆλθεν ὅπου ὁ Ἅγιος τὸν προσέταξε. Τότε βαπτισθεὶς ὁ νεωκόρος ἀπηρνήθη πάντα τὰ ἑαυτοῦ, γένος, οἰκίαν, γυναῖκα, παῖδας, φίλους, ἱερωσύνην, χρήματα, κτήματα καὶ πᾶσαν ἄλλην ἀπόλαυσιν καὶ γίνεται μαθητὴς τοῦ μεγάλου Γρηγορίου ἀντὶ λάτρης δαιμόνων τὸ πρότερον. Ποῖος φιλόσοφος ρήτωρ καὶ εὔγλωττος νὰ μεγαλύνῃ τοιοῦτον τεράστιον; Δὲν χρειάζεται μὲ λόγια αὔξησιν. Λίθος ἀπο τοὺς λίθους μετατοπίζεται καὶ γίνεται εἰς ὅσους προσκυνοῦν τοὺς λίθους ὁδηγὸς εἰς σωτηρίαν καὶ κήρυξ τῆς ἀληθοῦς Πίστεως, ὄχι μὲ φωνὴν καὶ λόγον κηρύττων τὴν θείαν δύναμιν, ἀλλὰ δείχνων μὲ τὴν ὑπακοήν, τὴν ὁποίαν ἔδειξεν, ἀληθῆ Θεὸν τὸν ὑπὸ τοῦ Γρηγορίου καταγγελλόμενον, εἰς ὃν πείθεται πᾶσα ὑποχείριος κτίσις, ὄχι μόνον αἰσθητικὴ καὶ ἔμψυχος, ἀλλὰ καὶ ἡ ἄπνους τε καὶ ἀναίσθητος· διότι ποίαν ἀκοὴν ἔχει ὁ λίθος ποίαν διασκευὴν ἄρθρων καὶ μελῶν; Ἀλλὰ ταῦτα ἐνήργησεν ἡ τοῦ προστάξαντος δύναμις, τὴν ὁποίαν κατανοήσας ὁ νεωκόρος ἐμίσησε τὴν πλάνην τῶν ἀνισχύρων δαιμόνων καὶ ἐπόθησε τὸν ὄντως Θεόν, συλλογιζόμενος ὅτι, ἐὰν ὁ δοῦλος τοιαῦτα εἰργάζετο, ποῖα καὶ πόσα δύναται νὰ τελέσῃ, ὁ Κύριος καὶ Βασιλεὺς ἁπάσης τῆς κτίσεως;

Ἔχων λοιπὸν τοιαύτην ἐξουσίαν κατὰ τῶν δαιμόνων ὁ Ἅγιος εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιν μὲ παρρησίαν, ὄχι μὲ ἵππους καὶ ὅπλα καὶ πλῆθος λαοῦ, ἀλλὰ μὲ ἀρετὰς ἐν κύκλῳ δορυφορούμενος. Ἔδραμον λοιπὸν ὅλοι οἱ πολῖται νὰ τὸν ἴδουν ὡς θαυμάσιον, διότι ἤκουσαν τὴν τερατουργίαν καὶ ἐξεπλάγησαν· καὶ αὐτοὶ μὲν ἅπαντες τὸν ἐκύτταζαν ἀκλινῶς, αὐτὸς δὲ ἔβλεπε πρὸς τὰ κάτω καὶ δὲν ἐστράφη ποσῶς νὰ ἴδῃ κανένα· καὶ τοῦτο τοὺς ἔκαμε νὰ τὸν θαυμάζωσι περισσότερον. Εἷς δὲ πιστὸς ἀνὴρ καὶ πλούσιος, ὀνόματι Μουσώνιος, τὸν ἐπῆρεν εἰς τὴν οἰκίαν του νὰ τὸν ξενίσῃ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.