Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

Τότε ἔφεραν εἰς τὸ μέσον τὸν Ἀλέξανδρον καὶ λέγει πρὸς τὸν δῆμον ὁ Ἅγιος· «Ἰδοὺ ἔχετε Ἀρχιερέα πανάριστον καὶ δὲν ἐσφάλατε οὐδόλως εἰς τὴν δικαίαν ταύτην κρίσιν, τὴν ὁποίαν ἐκάματε, διότι μὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐλανθάνεσθε καὶ μὲ τὴν γλῶσσαν ἄκοντες ὡμολογήσατε τὴν ἀλήθειαν». Τότε ἐχειροτόνησεν αὐτὸν κατὰ τάξιν Ἀρχιερέα, προστάσσων αὐτὸν νὰ κάμῃ καὶ διδαχὴν εἰς κοινὴν ὠφέλειαν. Ὁ δὲ Ἀλέξανδρος ὑπακούσας ἐδίδαξε μὲ τόσην σοφίαν καὶ σύνεσιν, ὥστε ἐθαύμασαν ἅπαντες καὶ ἐπῂνεσαν τὴν δικαίαν ψῆφον τὴν ὁποίαν ἐτέλεσεν ὁ Ἅγιος.

Τῇ ἐπαύριον, ὅταν ἐπέστρεφεν εἰς τὸν θρόνον του ὁ Ἅγιος, ἰδόντες αὐτὸν δύο Ἑβραῖοι εἰς τὴν ὁδόν, συνεφώνησαν νὰ τὸν περιπαίξουν γνωρίζοντες ὅτι ἦτο πολὺ ἐλεήμων καὶ εὔσπλαγχνος. Ἔπεσε λοιπὸν ὁ εἷς ὡς ἀποθαμένος, ὁ δὲ ἕτερος προσεποιεῖτο ὅτι ἔκλαιε διὰ τὸν αἰφνίδιον θάνατον τοῦ συγγενοῦς του. Ἐνῷ λοιπὸν ἐπέρνα ὁ Ἅγιος, τοῦ εἶπεν ὁ Ἰουδαῖος· «Σπλαγχνίσου, Δέσποτα Ἅγιε, τοῦτον τὸν δυστυχῆ, ὅστις ἀπέθανεν αἰφνιδίως καὶ δὲν ἔχω κἂν ἕνα ἱμάτιον νὰ τὸν ἐνταφιάσω κατὰ τὸ σύνηθες». Ὁ δὲ Γρηγόριος ἐξέβαλε τὸν ἔξωθεν μανδύαν, ἤτοι τὴν διπλοΐδα, καὶ τὴν ρίπτει ἐπάνω εἰς τὸν ψευδόνεκρον. Ἀφοῦ δὲ ἀπεμακρύνθη ὁ Ἅγιος, μεταβαλὼν ὁ ψεύστης ἐκεῖνος τὸν θρῆνον εἰς γέλωτα, ἐφώνει τὸν σύντροφον νὰ ἐγερθῇ, ἵνα τὸ κέρδος μοιράσωσιν. Ἀλλ’ ὤ τοῦ θαύματος! εὑρέθη νεκρὸς κατ’ ἀλήθειαν, καὶ οὔτε πλέον ποσῶς ἠγέρθη· ὅθεν μεταβαλὼν πάλιν τὸν γέλωτα εἰς ἀληθῆ θρῆνον, ἐνεταφίασε τὸν συγγενῆ, διότι ὁ Θεὸς δὲν θέλει νὰ περιγελῶσι τοὺς δούλους του. Καιρὸν δέ τινα διαλεγόμενος ὁ Ἅγιος εἰς τὴν ἀγορὰν πρὸς ὠφέλειαν, ἐθαύμαζον οἱ ἀκούοντες τὰ διδάγματα. Τότε παιδίον τι εἶπεν εἰς αὐτοὺς ὅτι «Ὁ διδάσκαλος δὲν ὁμιλεῖ ἀφ’ ἑαυτοῦ του τὰ λόγια, ἀλλὰ ἕτερος παρεστέκει εἰς αὐτὸν πλησίον καὶ τὸν καθοδηγεῖ». Ἀπὸ τὰ λόγια ταῦτα ἐγνώρισεν ὁ Ἅγιος ὅτι τὸ παιδίον εἶχε δαιμόνιον καὶ ἐκβαλὼν τὸ ὠμοφόριόν του, τὸ ἔβαλεν εἰς τὸ στόμα τοῦ παιδὸς καὶ εὐθὺς τὸν ἐτάραξεν ὁ δαίμων καὶ πεσὼν κατὰ γῆς ἐκυλίετο ἀφρίζων τὸ στόμα καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς διαστρέφων. Ὁ δὲ Ἅγιος τὸν ἰάτρευσε καὶ ἠγέρθη ὁ παῖς τεθεραπευμένος.

Ἐντὸς ὀλίγου καιροῦ ἀπὸ τῆς χειροτονίας τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου ἐκηρύχθη εἰς ὅλην τὴν ἐπαρχίαν αὐτοῦ τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον καὶ πάντες προσῆλθον εἰς τὴν ἀλήθειαν. Τοὺς βωμοὺς τῶν εἰδώλων ἠδάφισαν καὶ πανταχοῦ ᾠκοδόμησαν Ἐκκλησίας εἰς δόξαν Θεοῦ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.