Τῇ ΙΖ’ (17ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ.

Ἀλλὰ δὲν ὑπέφερεν ὁ φθονερὸς δαίμων νὰ βλέπῃ τὴν ἀπάτην αὐτοῦ πεπατημένην καὶ τὴν ἀλήθειαν ἀναθάλλουσαν· ὅθεν πάλιν ἐξήγειρεν εἰς τὴν Ρώμην εἰδωλολάτρην ἡγεμόνα, ὅστις ἔστειλε πανταχοῦ προστάγματα εἰς τοὺς ἄρχοντας, νὰ κολάζουν τοὺς Χριστιανούς, ὅσους δὲν προσκυνήσουν τὰ εἴδωλα καὶ νὰ τοὺς δίδουν σκληρότατον θάνατον. Λοιπὸν ἐρευνῶντες διαφόρους τόπους καὶ Ἀσκητήρια, ἔσυρον τοὺς πιστοὺς βιαίως νὰ τελέσουν τὸ προστασσόμενον καὶ ἦτο εἰς τὸν λαὸν ὅλον μεγάλη σύγχυσις καὶ ἐπρόδιδεν ὁ εἷς τὸν ἄλλον συγγενεῖς καὶ φίλοι διὰ νὰ κερδίσωσι χρήματα. Βλέπων λοιπὸν τὸν κίνδυνον καὶ συμβουλευθεὶς μετά τινων Κληρικῶν, ἀνεχώρησε μὲ τὸν μαθητήν του εἰς τι ὄρος, ἕως νὰ παύσουν τὰ σκάνδαλα, ὄχι διὰ δειλίαν θανάτου, ἀλλὰ μόνον διὰ νὰ φυλαχθῇ ὑγιής, νὰ σωθοῦν καὶ ἕτεροι διὰ μέσου του.

Οἱ δὲ ἀσεβεῖς, ὁδηγηθέντες ἀπό τινα κάκιστον, ἐπῆγαν εἰς ἐκεῖνο τὸ ὄρος ζητοῦντες τὸν Ἅγιον, ὅστις ἰδὼν αὐτοὺς ἀπὸ μακρόθεν, λέγει εἰς τὸν Διάκονόν του, ὅστις ἦτο ὁ νεωκόρος· «Σταμάτησον, τέκνον, μετὰ πίστεως, ὕψωσον τὰς χεῖρας πρὸς τὸν οὐρανὸν καὶ προσεύχου μετ’ ἐμοῦ ἀδιστάκτως, μὴ σαλεύσῃς ἀπὸ τὸν τόπον σου, κἂν ἰδῇς αὐτοὺς πλησιάζοντας». Οὕτω λοιπὸν αὐτοὶ μὲν προσηύχοντο δεόμενοι τοῦ Κυρίου νὰ τοὺς φυλάττῃ ἀπὸ τὸν κίνδυνον, ἐὰν ἦτο εὐάρεστον εἰς αὐτόν, εἰ δὲ καὶ ἦτο συμφερώτερον διὰ τὴν ψυχήν των νὰ ἀποθάνουν, νὰ γίνῃ τὸ θέλημά του τὸ ἅγιον. Οἱ δὲ στρατιῶται τοὺς ἐζήτουν μετὰ μεγάλης ἐπιμελείας εἰς ὅλον τὸ ὄρος· ἀλλὰ ὁ Θεὸς τοὺς ἐσκέπασε καὶ δὲν τοὺς ἐγνώρισαν οἱ διώκοντες, νομίζοντες ὅτι ἦσαν δένδρα· ὅθεν καταβαίνοντες ἐκ τοῦ ὄρους εἶπον ὅτι ἠρεύνησαν ἐπιμελῶς καὶ δὲν εἶδον οὐδένα ἄνθρωπον μόνον δύο δένδρα, τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο ὀλίγον ἀπέχοντα. Ταῦτα ἀκούσας ὁ καταδότης κατενύχθη, κατανοήσας τὸ γενόμενον θαυμάσιον καὶ ἀνελθὼν ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου αἰτῶν συγχώρησιν καὶ πιστεύσας ὁλοψύχως εἰς τὸν Χριστὸν ἐγένετο Χριστιανὸς ὁ πρῴην διώκτης καὶ ἀσεβέστατος. Ἀλλὰ ἀκούσατε καὶ ἄλλο θαυμασιώτερον.

Οὗτος ὁ παναοίδιμος μὲ τὸν προορατικὸν τῆς ψυχῆς ὀφθαλμὸν ἔβλεπεν ἀπ’ ἐκεῖνο τὸ ὄρος ὅσα ἐγίνοντο εἰς τὸ θέατρον, τους ἄθλους, λέγω, καὶ τὰ κολαστήρια, ὅσα ἐλάμβανον οἱ Μάρτυρες διὰ τὴν ὁμολογίαν τῆς πίστεως καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ὁλοψύχως ἐδέετο.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Νεοκαισάρεια εἶναι πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου, λέγεται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Νικσὰρ καὶ ὑπάγεται εἰς τὸ βιλαέτιον τοῦ Τοκάτ. Εἶναι ἐκτισμένη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Λύκου (τουρκιστὶ Κελκὶτ Ἰρμὰκ) καὶ ἀπέχει ἀπὸ τῆς Μαύρης Θαλάσσης περὶ τὰ 60 χιλιόμετρα. Ἡ Νεοκαισάρεια ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Τιβερίου εἰς τὴν θέσιν τῶν ἀρχαίων Καβείρων καὶ διετέλεσε πρωτεύουσα τοῦ Πολεμωνιακοῦ Πόντου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε κατὰ τὸ ἔτος 315 τοπικὴ Σύνοδος προπαρασκευαστικὴ τῆς ἐν Νικαίᾳ Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀπέχει περὶ τὰ 260 χλμ. πρὸς βορρᾶν τῆς Καισαρείας τῆς Μεγάλης Καππαδοκίας καὶ 365 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Μεταξὺ Νεοκαισαρείας καὶ Τοκὰτ εὑρίσκονται τὰ Κόμανα, περὶ ὧν βλέπε καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[2] Ἀμάσεια, ἀρχαία πόλις τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου κειμένη ἐπὶ τοῦ Ἴριος ποταμοῦ (Γεσὶλ Ἰρμάκ). Ἡ Μητρόπολις Ἀμασείας ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ μέχρι τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς ἦτο ἡ μεγαλυτέρα εἰς ἔκτασιν Μητρόπολις τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἔχουσα τὴν ἕδραν της ἐν Ἀμισῷ. Ἡ Ἀμάσεια συγκαταλέγει μεταξὺ τῶν πρώτων πόλεων, αἵτινες ἐδέχθησαν τὸν Χριστιανισμὸν διὰ τοῦ ἐν αὐτῇ κηρύγματος τόν Ἀποστόλων Ἀνδρέου καὶ Πέτρου. Ἐν αὐτῇ ἐμαρτύρησεν ὁ κατὰ τὴν ιϛʹ (16ην) Ἰουλίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἱερομάρτυς Βασιλεὺς Ἐπίσκοπος Ἀμασείας. Βλέπε περὶ τούτου εἰς Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»

[3] Ἡ οὕτω πως γενομένη χειροτονία αὕτη οὐδαμῶς δύναται ἵνα χρησιμεύσῃ σήμερον ὡς παράδειγμα πρὸς μίμησιν διότι αὕτη ἐτελέσθη παρὰ καὶ τὴν τότε κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συνήθειαν, μόνην δὲ ὑπὲρ αὐτῆς συνηγορίαν ἔχει τὸ ὅτι ἐτελέσθη πρὸ τῆς διατυπώσεως τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων ὑπὸ τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, δι’ ὧν διετάχθη ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῶν χειροτονιῶν. Ἡ παράβασις τῶν Κανόνων αὐτῶν συνεπάγεται καθαίρεσιν, παρομοία δὲ περίπτωσις οὐδὲ κἂν ὅλως ὡς χειροτονία λογίζεται.

[4] Βλέπε περὶ Κομάνων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 434.

[5] Ταῦτα γράφει ὁ μεταφράσας τὸν Βίον τοῦτον ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρής.