Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Ὁ δὲ βασιλεὺς ἔγραψεν ἐπιστολὴν εἰς τὸν ἔπαρχον τῆς Ἀντιοχείας διατάσσων ὅπως παντὶ τρόπῳ δυνηθῇ νὰ στείλῃ τὸν Ἅγιον καὶ δίχως τὴν θέλησίν του κρυφίως ἀπὸ τὸν λαόν. Ὅθεν ἡμέραν τινὰ τὸν ἐκάλεσεν ὁ ἔπαρχος ἔξωθεν τῆς πόλεως, δῆθεν διὰ νὰ τὸν συμβουλευθῇ περί τινων κατεπειγουσῶν ὑποθέσεων· ἔχων δὲ ἐκεῖ ἑτοίμους ἵππους καὶ ἀνθρώπους βασιλικούς, παρέδωκε τὸν Ἅγιον· καὶ ἐκεῖνοι παραλαβόντες αὐτὸν καὶ μετὰ σπουδῆς περιπατοῦντες, ἔφθασαν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ὅταν ἤκουσαν οἱ Ἀρχιερεῖς καὶ οἱ λοιποὶ Κληρικοὶ ὡς καὶ οἱ ἄρχοντες τῶν ἀνακτόρων, ὅτι ἔρχεται ὁ Ἅγιος, ἐξῆλθον ἓξ μίλια ἔξωθεν τῆς πόλεως καὶ προϋπήντησαν αὐτὸν μετὰ μεγάλης χαρᾶς καὶ τιμῆς. Ἔτυχε δὲ τότε ἐκεῖ ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Θεόφιλος, ὁ ὁποῖος, ὡς λέγουσιν, ἦτο ἀνεψιὸς τῆς βασιλίσσης Εὐδοξίας, τῆς γυναικὸς τοῦ βασιλέως Ἀρκαδίου, καὶ αὐτὸς συνήργησε περισσότερον εἰς τὴν χειροτονίαν τοῦ Ἁγίου· ἀνεβιβάσθη δὲ ὁ Ἅγιος εἰς τὸν ἀρχιεπισκοπικὸν θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως τῇ δεκάτῃ πέμπτῃ Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους τϟη’ (398). Τίς νὰ διηγηθῆ τὴν χαρὰν ἥτις ἔγινε τὴν ἡμέραν ἐκείνην; Τίς νὰ παραστήσῃ τὴν συρροὴν τοῦ λαοῦ; καὶ οἱ Ἄγγελοι τὴν ἡμέραν ἐκείνην ἐχάρησαν, βλέποντες τὸν ἄξιον ποιμένα καθήσαντα ἐν τῷ ὕψει τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας· τὴν δὲ ἐπαύριον ἐπῆγεν ὁ βασιλεὺς καὶ πάντες οἱ ἄρχοντες τοῦ παλατίου καὶ τῆς πόλεως εἰς τὸ Πατριαρχεῖον, ἵνα εὐλογηθῶσιν ὑπὸ τοῦ Ἁγίου.

Τότε ὁ Ἅγιος ηὐχήθη ὅλους καὶ τοὺς ηὐλόγησε, πρὸς δὲ τὸν βασιλέα εἶπε· «Μέγα καὶ φοβερον εἶναι, ὦ βασιλεῦ, τὸ ἀξίωμα τοῦτο τῆς Ἀρχιερωσύνης καὶ χρειάζεται Ἄγγελον νὰ τὸ διακυβερνᾷ· διὰ τοῦτο καὶ ἐγὼ ἐφοβούμην καὶ ἐδειλίων, γνωρίζων ἐμαυτόν, ὅτι δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ ἀναλάβω τοσαύτην μέριμναν ψυχῶν· ὅμως ἐπειδὴ ὁ Θεός, διὰ τρόπων τοὺς ὁποίους αὐτὸς γνωρίζει, ἠξίωσεν ἐμὲ τὸν εὐτελῆ καὶ ἐλάχιστον δοῦλόν του τοῦ ἀξιώματος τούτου τοῦ ὑψηλοῦ, δέομαι καὶ παρακαλῶ τὴν μεγαλειότητά σου νὰ μὴ ἀποβῇ τοῦτο εἰς βάρος μου· διότι ἐγώ, ἕως οὗ ἤμην ἔξω ἀπὸ τὴν τοιαύτην τιμήν, καὶ δὲν εἶχον τόσας ψυχὰς ἐπάνω μου, ἐφρόντιζον νὰ σώσω μόνον τὴν ἰδικήν μου ψυχήν· τώρα δέ, ἐπειδὴ ἐδέχθην τοσούτων ψυχῶν ἐπιμέλειαν, ἀνάγκη εἶναι νύκτα καὶ ἡμέραν νὰ μὴ σιωπῶ, ἀλλὰ ὅ,τι βλέπω παράνομον νὰ τὸ διορθώνω. Πρέπει ὅθεν καὶ ἡ μεγαλειότης σου, ἐὰν ὡς ἄνθρωπος σφάλῃς εἴς τι, νὰ δέχεσαι τὴν διόρθωσιν καὶ νὰ μιμῆσαι τὸν βασιλέα Δαβίδ, ὅστις ἐδέχθη τὴν ἐπιτίμησιν τοῦ Νάθαν καὶ μετενόησε διὰ τὴν ἁμαρτίαν του, τὴν μοιχείαν καὶ τὸν φόνον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.