Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Ποῖα δὲ ἦσαν τὰ μετὰ τὴν χειροτονίαν ἔργα τοῦ Ἁγίου; Διδαχαὶ καθ’ ἑκάστην, διδασκαλίαι, παραινέσεις πρὸς τοὺς Χριστιανούς, ἐξηγήσεις τῆς θείας Γραφῆς, ἑρμηνεῖαι τῶν ἀπορρήτων, τόσον ὥστε οἱ Ἀντιοχεῖς ἐκ τῆς γλυκύτητος τῶν λόγων οἱ μὲν τὸν ὠνόμαζον στόμα Χριστοῦ, ἄλλοι δεύτερον Παῦλον, ἄλλοι δὲ Χρυσόστομον, καὶ αὐτὸ τὸ ὄνομα ἐπεκράτησε, τὸ Χρυσόστομος, καὶ λέγεται ἕως σήμερον. Ἀλλά, εὐλογημένοι Χριστιανοί, παρακαλῶ τὴν ἀγάπην σας, ἀκούσατε καὶ μερικὰ θαύματα ἀπὸ ὅσα ἐποίησεν ὁ Ἅγιος τότε Ἱερεὺς ὢν καὶ διδάσκων εἰς τὴν Ἀντιόχειαν· διότι ἁμαρτίαν θέλομεν ἔχει, ἐὰν διηγούμενοι περὶ τῆς πολιτείας τοῦ Ἁγίου ἀφήσωμεν αὐτὰ ἀνεκδιήγητα.

Εἰς τὴν Ἀντιόχειαν ἦτο γυνή τις, Εὔκλεια ὀνόματι, πλουσία καὶ ἀπὸ γένος εὐγενικόν, ἥτις εἶχε πέντε υἱούς· καὶ οἱ μὲν τέσσαρες ἀπέθανον, ὁ δὲ πέμπτος ἐκινδύνευεν ἐκ πυρετοῦ εἰς θάνατον· ἀκούουσα δὲ τοὺς χρυσοῦς λόγους τοὺς ὁποίους διηγεῖτο ὁ Ἅγιος πῶς ἡ Χαναναία ἐκείνη, τὴν ὁποίαν ἀναφέρει τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐδεήθη νὰ ἰατρεύσῃ τὴν δαιμονιζομένην της θυγατέρα, ἔπεσε καὶ αὐτὴ εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου καὶ μετὰ δακρύων ἐδέετο νὰ ποιήσῃ ἔλεος εἰς τὸν μονογενῆ της υἱόν. Ὁ δὲ Ἅγιος, γινώσκων ὅτι ἀπὸ ἁμαρτίας γονέων ἠσθένει ὁ υἱός των, τῆς εἶπε· «Γινώσκετε, ὅτι ἀπὸ τὰς ἰδικάς σας ἁμαρτίας ἀφῄρεσεν ὁ Θεὸς τὴν ζωὴν τῶν ἄλλων τεσσάρων παίδων· καὶ ἰδοὺ θέλει ἀποθάνει καὶ αὐτὸς ὁ πέμπτος, ἐὰν δὲν μετανοήσητε ἐξ ὅλης ψυχῆς, νὰ ἀφήσητε τὰς προτέρας ἁμαρτίας· ἐὰν ὑπόσχεσθε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ νὰ μετανοήσητε, θέλετε τὸν κερδήσει». Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ γονεῖς τοῦ παιδίου, μετὰ δακρύων ὑπεσχέθησαν νὰ διορθώσωσι τὰ ἁμαρτήματά των· ὁ δὲ Ἅγιος προσέταξε νὰ τοῦ φέρωσιν ὕδωρ, τὸ ὁποῖον εὐλογήσας ἔδωκε τρὶς καὶ ἔπιε τὸ παιδίον καὶ παρευθὺς ἰατρεύθη.

Ὁ ἔπαρχος, τοῦ καιροῦ ἐκείνου τῆς Ἀντιοχείας ἦτο αἱρετικὸς καὶ θέλων νὰ στερεώσῃ τὰ δόγματα τοῦ αἱρετικοῦ Μαρκίωνος, ἠνώχλει πολὺ τοὺς Χριστιανούς· ὁ δὲ Μαρκίων ἦτο παλαιὸς αἱρετικός, ὅστις ἐκτὸς τῶν πολλῶν βλασφημιῶν, εἶχε καὶ τοῦτο: ἐφρόνει ὅτι τέσσαρες θεοὶ εἶναι· ὁ εἷς εἶναι ἀγαθὸς καὶ δὲν δύναται ἄνθρωπος νὰ τὸν γνωρίσῃ καὶ ὀνομάζεται Πατήρ· ὁ δεύτερος εἶναι ἐκεῖνος ὅστις ἐδημιούργησε τὰ τέσσαρα στοιχεῖα, τὴν γῆν, τὸν ἀέρα, τὸν αἰθέρα καὶ τὸ ὕδωρ καὶ ὀνομάζεται δημιουργός· ὁ τρίτος εἶναι δίκαιος καὶ ἐδανείσθη ἀπὸ τὸν δεύτερον τὰ τέσσαρα στοιχεῖα καὶ ἐποίησε τὸν κόσμον ὅλον καὶ τὸν ἄνθρωπον, καὶ ὀνομάζεται πονηρός· ὁ τέταρτος εἶναι ὁ Χριστός, κάτωθεν τῶν ἄλλων τριῶν θεῶν [3].


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.