Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

ΕΙΚΟΝΑ
Ψη­φι­δω­τὸν Ἱ. Μο­νῆς Ὁ­σί­ου Λου­κᾶ, ἔρ­γον Ι­Αʹ αἰ­ῶ­νος.

ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ὁ μέγας φωστὴρ καὶ μεγαλόφωνος τῆς οἰκουμένης διδάσκαλος, κατήγετο ἀπὸ τὴν μεγαλόπολιν Ἀντιόχειαν, ἐγεννήθη τῷ τνδ’ (354) ἔτει, υἱὸς ὢν γονέων πατρὸς μὲν Σεκούνδου ἀρχιστρατήγου, μητρὸς δὲ Ἀνθούσης, οἵτινες ἦσαν ἀμφότεροι πλούσιοι εἰδωλολάτραι πρότερον· ὅταν δὲ ἐγέννησαν τὸν Ἅγιον ἐβαπτίσθησαν καὶ ἐγένοντο Χριστιανοί. Ἀπὸ τοιούτους γονεῖς γεννηθεὶς ὁ Ἅγιος, ὅτε ἦτο παιδίον, ἐδείκνυεν ὁποῖος θέλει καταστῆ εἰς τὸ ὕστερον· δεκαοκταετὴς δὲ γενόμενος, ἐβαπτίσθη διὰ χειρὸς τοῦ Ἁγίου Μελετίου, τοῦ τότε Πατριάρχου Ἀντιοχείας.

Εὐθὺς λοιπὸν κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ζωῆς του πολλὴν ἀγάπην καὶ ἔρωτα εἶχεν ὁ Ἅγιος οὗτος εἰς τοὺς λόγους καὶ τὰ μαθήματα. Δὲν παρῆλθε πολὺς καιρὸς καὶ ὁ μὲν πατήρ του ἀπέθανεν, ἡ δὲ μήτηρ του ἔμεινε χήρα, νέα δὲ οὖσα εἰκοσαετής, μόνον τὸν Ἅγιον εἶχε πρὸς παρηγορίαν. Ὅθεν ἀνέτρεφεν αὐτὸν μὲ μεγάλην ἐπιμέλειαν καὶ παρέδωκεν αὐτὸν πρὸς μαθητείαν εἰς Λιβάνιον τὸν σοφιστὴν καὶ Ἀνδραγάθιον τὸν φιλόσοφον, διὸ εἰς ὀλίγον καιρὸν διῆλθεν ὅλην τὴν σοφίαν τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Χριστιανῶν καὶ ἔγινεν ἄκρος κατὰ τὴν λογικὴν καὶ ρητορικὴν τέχνην καὶ πᾶσαν ἐπιστήμην [1]. Ἀφοῦ δὲ ἐτελείωσε τὰς σπουδάς του ἀπεφάσισε νὰ ἀκολουθήσῃ τὴν μοναχικὴν πολιτείαν τὴν ὁποίαν τόσον ἠγάπα.

Εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος φίλον τινά, ὀνόματι Βασίλειον, οὐχὶ τὸν Μέγαν Βασίλειον, διότι ἐκεῖνος ἦτο παλαιότερος, ἀλλ’ ἕτερον ἐξ Ἀντιοχείας, ὅστις ἦτο συμμαθητὴς καὶ φίλος τοῦ Ἁγίου. Αὐτὸν συνεβουλεύθη ὁ Ἅγιος καὶ ἔγινε Μοναχός, διότι ὑπεσχέθη καὶ ἐκεῖνος νὰ τὸν μιμηθῇ. Καὶ τοῦτο τὸ διηγεῖται ὁ ἴδιος εἰς τοὺς περὶ Ἱερωσύνης λόγους του. Διὰ δὲ τὴν πολλὴν ἀρετήν του ἐξέλεξε Μοναστήριον τὸ πλέον πτωχότερον καὶ διῆγε μὲ περισσοτέραν σκληραγωγίαν, εἰς αὐτὸ δὲ καὶ ἐρρασοφόρησεν. Εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος ἀκατάπαυστον τὴν μελέτην τῶν θείων Γραφῶν καὶ ἐξήγει αὐτὰς πρὸς ὠφέλειαν τῶν ἀναγινωσκόντων. Ἐκεῖ εἰς τὸ Μοναστήριον ἔγραψε καὶ τοὺς περὶ Ἱερωσύνης λόγους, εἰς τοὺς ὁποίους ἐκθέτει μὲ σαφήνειαν πόσον καὶ μέγα σεβαστὸν εἶναι τὸ ἀξίωμα τῆς Ἱερωσύνης. Τότε πρὸς χήραν πλουσίαν, ἡ ὁποία ἐχήρευσε καὶ ἐλυπεῖτο πολύ, ἔγραψε λόγον διὰ τοῦ ὁποίου τὴν παρηγόρει καὶ ἀπεδείκνυε διὰ τοῦ λόγου, πῶς ἡ χήρα εἶναι ἀξία ἐπαίνου, ἐὰν φυλάξῃ αὕτη τὴν πρὸς τὸν πρότερον ἄνδρα ἀγάπην καὶ τιμὴν καὶ δὲν δευτεροϋπανδρευθῇ. Ἔγραψε δὲ καὶ βιβλίον «Περὶ Παρθενίας», εἰς τὸ ὁποῖον ἐπαινεῖ πολὺ τὴν παρθενίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.