Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

ἔτι δὲ καὶ ἀπὸ αὐτοῦ τοῦ ὄρους τῆς Κιλικίας τοῦ λεγομένου Ἀμανόν, τοῦ ὁποίου οἱ κάτοικοι ἦσαν πρότερον μὲν ἄγριοι ὡς θηρία ἀνήμερα καὶ εἰδωλολάτραι, ὕστερον ὅμως τόσον κατενύχθησαν ἀπὸ τὴν διδαχὴν τοῦ Ἁγίου, ὥστε οὐχὶ μόνον ἐβαπτίσθησαν καὶ ἐγένοντο Χριστιανοί, ἀλλὰ καὶ Μοναχοὶ ἐγένοντο οἱ περισσότεροι ἐξ αὐτῶν.

Κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἀπέθανεν ὁ Κωνσταντινουπόλεως Πατριάρχης ὀνόματι Νεκτάριος, ὁ ὁποῖος ἦτο διάδοχος τοῦ θρόνου τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Οἱ δὲ ἄρχοντες εἶχον μεγάλην φροντίδα ποῖον νὰ ἀναγορεύσωσι Πατριάρχην. Τέλος μετὰ πολλοὺς ἀγῶνας καὶ ἵνα παύσωσι τὰ σκάνδαλα, πάντες συνεφώνησαν νὰ φέρωσι τὸν Ἅγιον ἀπὸ τὴν Ἀντιόχειαν νὰ τὸν χειροτονήσωσι. Καὶ παρευθὺς μὲ τὴν θέλησιν τοῦ βασιλέως Ἀρκαδίου, υἱοῦ τοῦ μεγάλου Θεοδοσίου, ψήφῳ καὶ ἀποφάσει πάντων τῶν Ἀρχιερέων καὶ ἀρχόντων, ἐστάλησαν διαταγαὶ εἰς τὸν Πατριάρχην Ἀντιοχείας Φλαβιανόν, αἱ ὁποῖαι ἀνέφερον μὲν καὶ ἐδηλοποίουν τὸν θάνατον τοῦ Πατριάρχου Νεκταρίου, τοῦ ἔλεγον δὲ νὰ στείλῃ τὸν Ἅγιον εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, νὰ τὸν χειροτονήσωσι. Ταύτας τὰς διαταγὰς ὡς ἀνέγνωσεν ὁ Πατριάρχης, τὰς ἔδωκε καὶ εἰς χεῖρας τοῦ Ἁγίου· αὐτὸς δὲ στενάξας ἐκ βάθους καρδίας, δακρύων εἶπε· «Ἀνάξιος εἶμαι ἐγὼ τοιαύτης τιμῆς, διότι κίνδυνος μέγας εἶναι νὰ φορτώσῃ τις φορτίον μέγα εἰς πλοῖον μικρόν. Μόλις θὰ δυνηθῶ νὰ σώσω ἐγὼ τὴν ἰδίαν μου ψυχήν, τόσην δὲ μέριμναν τῆς οἰκουμένης καὶ τὴν προστασίαν τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν, τίς εἶναι ἄξιος νὰ τὴν ἀναδεχθῇ;».

Ταῦτα λέγοντος τοῦ Ἁγίου, τίς τῶν περιεστώτων δὲν ἐδάκρυσε; παρηγορίαν δὲν εἶχον τὰ δάκρυά των, συμφορὰν μεγάλην ἐνόμιζον τὴν στέρησιν τοῦ Ἁγίου. «Τὸν πατέρα μας, τὸν διδάσκαλόν μας, τὸν φωστῆρά μας, τὸν διδάσκαλον τῆς μετανοίας, τὸν κήρυκα τῆς ἀληθείας, δὲν τὸν ἀφήνομεν νὰ τὸν πάρετε», ἔλεγον πρὸς τοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ βασιλέως. Ταῦτα ἔλεγεν ὁ λαὸς καὶ ὤμνυον, ὅτι ἂν ἦτο ἀνάγκη καὶ τὸ αἷμα των νὰ χύσουν, μόνον νὰ μὴ τὸν ἀφήσωσι. Πολλὰ τοὺς ἐδίδαξεν ὁ Πατριάρχης Φλαβιανός, πολλὰ τοὺς εἶπε νὰ μὴ φαίνωνται ἐναντίοι τῆς βασιλικῆς διαταγῆς καὶ τῆς ψήφου τῶν Ἀρχιερέων, ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι οὐδόλως ἐπείθοντο, μόνον μία φωνὴ ἠκούετο παρὰ πάντων, ὅτι μὲ τὸ θέλημά μας δὲν προδίδομεν τὸν διδάσκαλόν μας· τέλος, ἰδόντες οἱ βασιλικοὶ ἄνθρωποι τὴν ὁρμὴν τοῦ λαοῦ καὶ βλέποντες ὅτι καὶ εἰς φόνους μέλλει νὰ καταντήσῃ ἡ σύγχυσις, μάλιστα δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος δὲν ἐδέχετο, ἔστρεψαν ὀπίσω ἄπρακτοι.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.