Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Ἦτο δὲ ὁ Ἅγιος πολὺ ἐπιτήδειος, ὄχι μόνον εἰς τὸ νὰ διδάξῃ διὰ λόγων, ἀλλὰ και εἰς τὸ νὰ νοήσῃ ὀρθῶς το πνεῦμα τῆς θείας Γραφῆς· ἠγάπα νὰ ἐξηγῇ τὰς Ἁγίας Γραφὰς καὶ νὰ συγγράφῃ λόγους, ἐξόχως δὲ τὰς ἐπιστολὰς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, τὰς ὁποίας τόσον εἶχε προθυμίαν νὰ τὰς ἐξηγήσῃ, ὥστε πάντοτε εἰς τὰς διδαχάς του ἀνέφερε ἐκ τῶν ρημάτων αὐτοῦ καὶ πάντοτε εἰς τὸ στόμα του ἦτο ὁ Παῦλος καὶ ἀναπνοὴ τοῦ Χρυσοστόμου ὁ Παῦλος ἦτο· διὰ τοῦτο παρεκάλει πάντοτε τὸν Θεὸν νὰ τοῦ ἀποκαλύψῃ Μυστήριόν τι, διὰ νὰ βεβαιωθῇ, ἐὰν ἡ ἐξήγησις τῶν Ἐπιστολῶν ἤρεσκεν εἰς τὸν Ἀπόστολον Παῦλον. Ἀκούσατε δὲ τί ᾠκονόμησεν ὁ Θεός. Ὠργίσθη ποτὲ ὁ βασιλεὺς κατά τινος ἄρχοντος τοῦ Παλατίου, ἀφοῦ δὲ τοῦ ἐπῆρε τὰ ὑπάρχοντά του ὅλα, ἤθελε καὶ νὰ τὸν φονεύσῃ. Ἐκεῖνος μὴ ἔχων ποῦ ἀλλοῦ νὰ καταφύγῃ, προσέδραμεν εἰς τὸν Ἅγιον, ὅστις κατὰ τὴν ὥραν ἐκείνην δὲν τὸν εἶδεν αὐτοπροσώπως, μαθὼν ὅμως ὅτι τὸν ζητεῖ ὁ ἄρχων αὐτὸς τοῦ παρήγγειλε, ἵνα ὑπάγῃ κατὰ τὴν ὥραν τοῦ ἀποδείπνου νὰ συνομιλήσωσι· παρήγγειλε δὲ καὶ εἰς τὸν μαθητήν του Πρόκλον, ὅστις ἔγινε μετὰ ταῦτα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ὅτι τὴν ὥραν κατὰ τὴν ὁποίον θὰ ἔλθῃ ὁ ἄρχων, νὰ τὸν ὑπάγῃ κρυφίως εἰς τὸ κελλίον του.

Ὅταν λοιπὸν ἐνύκτωσεν, ἐπῆγεν ὁ ἄρχων κατὰ τὴν παραγγελίαν τοῦ Ἁγίου καὶ εὑρὼν τὸν Πρόκλον, τοῦ εἶπε νὰ τον ὑπάγῃ εἰς τὸ κελλίον τοῦ Ἁγίου· ὁ δὲ Πρόκλος ἐπῆγε νὰ εἰδοποιήσῃ τὸν Ἅγιον περὶ τοῦ ἄρχοντος· εὗρεν ὅμως κεκλεισμένην τὴν θύραν· νομίζων δὲ ὅτι δὲν θὰ εὑρίσκετο κανεὶς ἐντὸς τοῦ κελλίου, παρετήρησεν ἀπὸ θυρίδα τινὰ διὰ νὰ βεβαιωθῇ καὶ βλέπει, ὅτι ὁ μὲν Ἅγιος ἐκάθητο καὶ ἔγραφεν, ἄνθρωπος δέ τις φαλακρός, πλατυγένειος, ἦτο ἄνωθεν τῶν ὤμων τοῦ Ἁγίου ὀλίγον ἐσκυμμένος καὶ τοῦ ὡμίλει εἰς τὸ ὠτίον. Τοῦτο ἰδὼν ὁ Πρόκλος ἐνόμισεν ὅτι ἄνθρωπός τις ἐλθὼν ἔξωθεν ὁμιλεῖ μετὰ τοῦ Ἁγίου. Ἀνέμενε λοιπὸν ἐπὶ πολλὴν ὥραν νὰ ἐξέλθῃ ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος. Ἐπειδὴ ὅμως ἔβλεπεν ὅτι ἐκεῖνος δὲν ἐξήρχετο, ἐπῆγε καὶ εἶπεν εἰς τὸν ἄρχοντα, ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἴδῃ τὸν Ἅγιον, διότι ἄνθρωπός τις ὁμιλεῖ μυστικὰ μὲ αὐτόν· ὁ δὲ ἄρχων ἐκεῖνος ἀνέμενεν ὀλίγον· ἔχων δὲ μεγάλην ἀνάγκην νὰ ἴδῃ τὸν Ἅγιον, πάλιν ἔστειλε τὸν Πρόκλον νὰ ὑπάγῃ. Μεταβὰς λοιπὸν καὶ πάλιν καὶ ἰδὼν τὸν αὐτὸν ἄνθρωπον, ἐπέστρεψε λυπημένος, διότι δὲν εὗρε καιρὸν νὰ ἐμβάσῃ τὸν ἄρχοντα καὶ διότι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος εἰσῆλθε κρυφίως χωρὶς νὰ τὸν ἐρωτήσῃ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.