Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Ἀνέμενε λοιπὸν καὶ πάλιν καὶ στενοχωρούμενος ὑπὸ τοῦ ἄρχοντος ἐπῆγε νὰ ἴδῃ· ἀλλὰ καὶ πάλιν ὁμοίως τὸν ἔβλεπεν, ὁμιλοῦντα μετὰ μεγάλης προσοχῆς εἰς τὸ ὠτίον τοῦ Ἁγίου, ἕως οὗ ἔφθασε καὶ ἡ ὥρα τοῦ ὄρθρου καὶ ἐσήμαναν. Τότε ἐγερθεὶς ὁ Ἅγιος ἐπῆγεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, μὴ γνωρίζων οὔτε ὅτι ὁ ἄρχων ἐκεῖνος ἦλθεν, οὔτε τὴν ὀπτασίαν τὴν ὁποίαν ἔβλεπεν ὁ Πρόκλος.

Τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπῆγε πάλιν ὁ ἄρχων ἐκεῖνος, ἔχων μεγάλην ἀνάγκην νὰ συναντήσῃ τὸν Ἅγιον· ὁ δὲ Πρόκλος, ὡς ἐπῆγε νὰ δώσῃ εἴδησιν τοῦ Ἁγίου, πάλιν εἶδεν ἐκεῖνον τὸν φαλακρόν, τὸν ὁποῖον ἔβλεπε καὶ τὴν προηγουμένην ἡμέραν καὶ ὡμίλει εἰς τὸ ὠτίον τοῦ Ἁγίου, ὁ δὲ Ἅγιος εἶχε μεγάλην προσοχὴν νὰ τὸν ἀκούῃ. Τότε ὤμοσε καθ’ ἑαυτὸν ὁ Πρόκλος, οὔτε νὰ φάγῃ, οὔτε τὸ ὄμμά του νὰ κλείσῃ, ἐὰν μὴ φυλάξῃ νὰ ἴδῃ πόθεν ἐμβαίνει ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, καὶ τίς εἶναι καὶ τί ζητεῖ. Τὴν δὲ τρίτην νύκτα πάλιν ἐπῆγεν ὁ ἄρχων καὶ ἠνάγκαζε τὸν Πρόκλον νὰ ὁμιλήσῃ διὰ τὴν ὑπόθεσίν του· αὐτὸς δὲ τοῦ εἶπε· «Μὴ λυπῆσαι, ἀπόψε εἶναι μόνος, διότι ἐγὼ εἶχα μεγάλην προσοχὴν καὶ ἄλλος τις δὲν ἦλθεν, ὅθεν ὑπάγω νὰ τὸ εἴπω». Ἐπῆγε λοιπὸν ἀλλὰ καὶ πάλιν, ὤ τῶν θαυμασίων ἔργων τοῦ Θεοῦ! εἶδε τὸν αὐτὸν ἄνθρωπον ὁμιλοῦντα ὁμοίως μετὰ τοῦ Ἁγίου. Ἀνέμενε πάλιν, ἀλλὰ ἐκεῖνος δὲν ἐξῆλθε παντελῶς. Τότε ἐπέστρεψε πρὸς τὸν ἄρχοντα καὶ τοῦ εἶπε· «Ὕπαγε εἰς τὸ καλὸν καὶ δέου τοῦ Θεοῦ νὰ σὲ βοηθήσῃ εἰς τὴν ἀνάγκην σου, διότι, καθὼς βλέπω, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ συνομιλήσῃς μὲ τὸν Ἅγιον οὔτε σήμερον, οὔτε αὔριον, ἕως οὗ νὰ ποιήσῃ ὁ Θεὸς οἰκονομίαν τινὰ διὰ σέ». Ὅθεν ἐπέστρεψεν ὁ ἄρχων εἰς τὴν οἰκίαν του λυπημένος διὰ τὴν συμφοράν του.

Πρωΐας γενομένης ἐνεθυμήθη ὁ Ἅγιος τὸν ἄρχοντα καὶ ἠρώτησε τὸν Πρόκλον λέγων· «Πῶς δὲν ἦλθεν ὁ ἄρχων ἐκεῖνος, ὅστις ἤθελε νὰ μοῦ ὁμιλήσῃ; μήπως διώρθωσε τὴν ὑπόθεσίν του;». Ἀπεκρίθη ὁ Πρόκλος· «Ἦλθε, Δέσποτά μου, καὶ ἀνέμενε τρεῖς νύκτας ἐδῶ, ἀλλὰ δὲν ἠδυνήθη νὰ σὲ συναντήσῃ». Ὁ δὲ Ἅγιος τοῦ λέγει· «Καὶ διατί δὲν ἦλθες νὰ μοῦ εἴπῃς περὶ αὐτοῦ, καθὼς σοῦ παρήγγειλα;». Ἀπεκρίθη ὁ Πρόκλος· «Ἦλθον, Δέσποτά μου, πέντε καὶ δέκα φοράς, ἀλλὰ δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ σοῦ ὁμιλήσω, διότι ἄνθρωπός τις σεβαστὸς φαλακρὸς ἵστατο ἄνωθέν σου καὶ σοῦ ὡμίλει εἰς τὸ ὠτίον καὶ δὲν ἤθελον νὰ σὲ διακόψω ἀπὸ τὴν συνομιλίαν ἐκείνου, διότι ἔβλεπον ὅτι μετὰ μεγάλης προσοχῆς σοῦ ὡμίλει».


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.