Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

ποταμοὶ ὕδατος ζῶντος ἔρρεον ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ καθ’ ἑκάστην· ὄχι μόνον εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἀλλὰ καὶ πανταχοῦ τῆς γῆς ἐξήπλωνε τὴν διδαχήν του. Διότι μίαν φροντίδα εἶχεν ὁ Ἅγιος· πῶς νὰ κερδήσῃ ψυχάς, νὰ τὰς παραδώσῃ εἰς χεῖρας Θεοῦ, τὸν δὲ φθαρτὸν βίον ἢ τὰς πολυεξόδους τραπέζας ἢ τὰ πολυτελῆ ἐνδύματα τὰ ἐμίσει καὶ τὰ κατηγόρει εἰς πᾶσαν διδαχήν.

Μαθὼν ὁ Ἅγιος ὅτι εἰς τὰ μέρη τῆς Φοινίκης, Τύρον, Σιδῶνα, Γάζαν, Τρίπολιν καὶ τὰ ἐπίλοιπα, εἶναι ἄνθρωποι κατὰ πολλὰ βεβυθισμένοι εἰς τὴν εἰδωλολατρίαν καὶ ἔχουσι πολλοὺς βωμοὺς εἰδωλικούς, ἐποίησε παντοίους τρόπους διὰ νὰ τοὺς ὁδηγήσῃ εἰς τὸν Χριστὸν καὶ νὰ ἀφανίσῃ ἐκ θεμελίων τοὺς λαοὺς ἐκείνους· διὰ τοῦτο ἐδεήθη τοῦ βασιλέως καὶ ἔστειλε στρατιώτας, οἵτινες τοὺς μὲν εἰδωλικοὺς ναοὺς ἐκρήμνισαν, Ἐκκλησίας δὲ καὶ Μοναστήρια ᾠκοδόμησαν, εἰς δόξαν τῆς Ἁγίας Τριάδος· μετὰ ταῦτα ἔστειλε καὶ κήρυκας Μοναχοὺς εἰς τὰ Μοναστήρια ταῦτα, οἱ ὁποῖοι ἐπέστρεψαν τοὺς Ἕλληνας ἐκείνους εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν τῆς τοῦ Χριστοῦ πίστεως. Ὁμοίως ἀκούσας ὅτι καὶ εἰς τὰ μέρη τῆς Οὐγγαρίας ἐπλεόναζε τὸ δηλητήριον τῆς ἀρειανικῆς αἱρέσεως, παρευθὺς ἔστειλεν ἐκεῖ ἀνθρώπους Ὀρθοδόξους, γινώσκοντας τὴν γλῶσσαν αὐτῶν, τοὺς ὁποίους ἐχειροτόνησε Διακόνους καὶ Ἱερεῖς, οἵτινες ἐντὸς ὀλίγου προσείλκυσαν αὐτοὺς εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν. Καὶ οἱ Σκῦθαι δὲ καὶ οἱ Τάταροι ἦσαν καὶ αὐτοὶ εἰδωλολάτραι, ἀλλ’ ὁ Ἅγιος ἔστειλε καὶ πρὸς αὐτοὺς κατηχητὰς σοφούς, οἵτινες τοὺς προσήγαγον εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ. Ὁμοίως καὶ εἰς τὴν Ἀνατολὴν ἦσαν πολλοὶ Μαρκιωνισταί, περὶ τῶν ὁποίων ἔγραψεν εἰς τοὺς πέριξ Ἀρχιερεῖς, νὰ τοὺς διδάσκωσι, καὶ διὰ τῆς διδασκαλίας βοηθοῦντος τοῦ Θεοῦ ἀπέπτυσαν τὴν αἵρεσιν. Εἶχε δὲ καὶ ταύτην τὴν συνήθειαν ὁ Ἅγιος· δὲν ἐκάθητο εἰς τράπεζαν νὰ φάγῃ, οὔτε μὲ ἄρχοντα, οὔτε μὲ ἄλλον ἄνθρωπον. Καὶ τοῦτο ἐποίει διὰ δύο αἰτίας: πρῶτον μέν, διότι ἐκ νεαρᾶς ἡλικίας του οὔτε οἶνον ἔπινεν, οὔτε στερεάν τινα τροφὴν ἔτρωγε, εἰμὴ μόνον τὸν χυλὸν τοῦ κριθαρίου τὸ ὁποῖον ἔβραζε, ἐκ τούτου δὲ ἠσθένησεν ὁ στόμαχός του καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ φάγῃ ἄλλην τροφήν· δεύτερον δέ, διότι ἐὰν ἤθελε νὰ συγκαταβῇ νὰ τρώγῃ μὲ πλουσίους, ἀνάγκη ἦτο νὰ φάγῃ καὶ μὲ πτωχούς· καὶ διὰ τὰς δύο ταύτας αἰτίας, λέγει ὁ Συμεὼν ὁ Μεταφραστής, ὅτι δὲν ἤθελεν ὁ Ἅγιος νὰ συμφάγῃ μετά τινος ἀνθρώπου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.