Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Λέγει ὁ Ἅγιος· «Καὶ ποῖος ἦτο ἐκεῖνος ὅστις μοῦ ὡμίλει;». Τοῦ λέγει ὁ Πρόκλος· «Δέσποτά μου, τὸν ἄνθρωπον ἐκεῖνον δὲν τὸν γνωρίζω, ἀλλὰ συμπεραίνω ὅτι ὁμοιάζει πρὸς τὸν Ἀπόστολον Παῦλον, τοῦ ὁποίου τὴν εἰκόνα ἔχεις ἄνωθέν σου καὶ τὴν βλέπεις ὅταν γράφῃς». Τότε ἐγνώρισεν ὁ Ἅγιος ὅτι ἐπήκουσεν ὁ ὁ Θεὸς τὴν προσευχήν του καὶ εἶναι θέλημα Θεοῦ νὰ ἐξηγήσῃ τὰς Ἐπιστολὰς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ἀπὸ τότε ὁ Ἅγιος συνέγραψε τὸ βιβλίον ὅπερ εὑρίσκεται ἕως σήμερον, ἤτοι «Τὰς δεκατέσσαρας ἐπιστολὰς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου», αἱ ὁποῖαι εἶναι θησαυρὸς μέγας καὶ πλοῦτος ἀδαπάνητος εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ· διώρθωσε δὲ καὶ τὴν ὑπόθεσιν τοῦ ἄρχοντος ἐκείνου, διότι παρεκάλεσε τὸν βασιλέα καὶ τὸν διώρισε πάλιν εἰς τὴν προτέραν του τιμήν.

Οὗτος ὁ τῆς Ἐκκλησίας λαμπρὸς ἀστὴρ καὶ τῆς ἀρετῆς Διδάσκαλος, ζήλῳ θείω κινούμενος, οὐδὲ τοὺς Ἱερεῖς ἠμέλει νὰ ἐλέγχῃ ὅταν ἔπταιον· καὶ ὄχι μόνον μὲ λόγους τοὺς ἐτιμώρει, ἀλλὰ καὶ μὲ ἔργα, διότι τοὺς ἔκαμνεν ἀργοὺς καὶ τοὺς ἐξέβαλλεν ἔξω τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, διὰ τοῦτο καὶ εἴς τινας ἐφαίνετο βαρετός. Ὅταν δὲ ἤρχισε νὰ ἐλέγχῃ καὶ τοὺς ἄρχοντας, τότε πολλοὶ τὸν κατέκριναν καὶ τὸν ἐφθόνουν. Ἀλλ’ αὐτὸς ἐμιμεῖτο τὸν Προφήτην Δαβίδ, ὅστις λέγει· «Ἐλάλουν ἐν τοῖς μαρτυρίοις σου ἐναντίον βασιλέων, καὶ οὐκ ᾐσχυνόμην» (Ψαλμ. ριη’ 46). Ἐκεῖνοι δέ, κακοὶ ὄντες, ἅρπαγες καὶ πλεονέκται, καὶ ἀδικοῦντες τοὺς πτωχοὺς καὶ ὀρφανοὺς καὶ χήρας, ἀντὶ νὰ διορθωθῶσι καὶ νὰ εὐγνωμονῶσι τὸν Ἅγιον, ὅστις τοὺς ἔλεγε τὴν ἀλήθειαν, τὸν κατέκρινον καὶ τὸν ἔλεγον ὑπερήφανον καὶ ἀναίσχυντον.

Συνήθεια ἦτο ἀπὸ τὸν καιρὸν τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὅτι ὅστις ἤθελε πταίσει καὶ γίνει ἄξιος φυλακῆς ἢ θανάτου, ἐὰν προέφθανε καὶ κατέφευγεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Πατριαρχείου, δὲν ἐτόλμα τις νὰ ἐξαγάγῃ αὐτὸν ἔξω ἢ νὰ τοῦ προξενήσῃ κακόν τι· αὕτη ἡ συνήθεια ἐπικρατεῖ καὶ ἕως τῆς σήμερον εἰς τὰ μέρη τῆς Ἰταλίας, καὶ εἶναι πολὺ ἐπαινετή. Ὁ ὕπατος τοῦ βασιλέως, Εὐτρόπιος ὀνόματι, θέλων νὰ ἐκδικηθῇ ἐχθρούς του τινάς, οἵτινες τοῦ ἔπταισαν καὶ κατέφυγον εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, παρεκίνησε τὸν βασιλέα Ἀρκάδιον καὶ ἐξέδωκε διαταγήν, ἵνα ὁ νόμος καὶ ἡ συνήθεια ἀκυρωθῇ καὶ ἵνα ὁ πταίστης τιμωρῆται κατὰ τὸ πταίσιμόν του. Ἀλλὰ δὲν παρῆλθεν ὀλίγος καιρὸς καὶ ἔπταισεν ὁ Εὐτρόπιος εἰς τὸν βασιλέα καὶ ἐκινδύνευσεν εἰς θάνατον. Ὅθεν μὴ ἔχων ἄλλην καταφυγήν, ἔδραμεν εἰς τὴν καταφρονηθεῖσαν παρ’ αὐτοῦ Ἐκκλησίαν, ἵνα σωθῇ ἐκ τοῦ θανάτου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.