Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Λέγει ὁ Γαϊνᾶς· «Ἀλλ’ ἐγὼ εἶμαι ἄλλης θρησκείας, καὶ θέλω νὰ ἔχω χωριστὰ Ἐκκλησίαν νὰ προσκυνῶ μὲ τοὺς ὁμοπίστους μου· ἔπειτα οὐδὲ δωρεὰν σᾶς ζητῶ ταύτην τὴν χάριν, ἀλλὰ πρέπει νὰ μοῦ τὴν δώσητε, διότι ἐγὼ πολλοὺς κινδύνους ὑπέμεινα διὰ τὸ συμφέρον τῆς πόλεως καὶ πολλὰς ἀνδραγαθίας ἐποίησα εἰς τοὺς πολέμους, ὡς σεῖς οἱ ἴδιοι γλωρίζετε». Ἀπεκρίθη ὁ Ἅγιος· «Δὲν σοῦ πρέπει, ὦ Γαϊνᾶ, νὰ μᾶς ὀνειδίζῃς διὰ τὰς ἀνδραγαθίας σου, διότι ἂν καὶ ἐκοπίασας, ὡς λέγεις, εἰς τοὺς πολέμους καὶ ἐκινδύνευσας διὰ τὸν βασιλέα καὶ τὴν πόλιν, ἀλλὰ ἰδὲ πόσην τιμὴν ἔχεις, ἐν ᾧ δὲν ἤσουν αὐτῆς ἄξιος· καὶ συλλογίσου, τίς ἦσο πρότερον, καὶ ποίαν θέσιν κατέχεις σήμερον· ἡσύχαζε λοιπὸν μὲ τὴν ἀξίαν τὴν ὁποίαν ἔχεις σήμερον καὶ μὴ ζητεῖς πράγματα, τὰ ὁποῖα δὲν σὲ ὠφελοῦσι».

Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ Γαϊνᾶς, τότε μὲν δὲν ὡμίλησε, ὡς καὶ ὁ βασιλεὺς καὶ οἱ ἄρχοντες, ἐθαύμασαν δὲ πῶς τὸν ἐφίμωσεν οὕτω μὲ ὀλίγους λόγους. Ἀφοῦ δὲ παρῆλθεν ἀρκετὸς καιρός, ἐτέλεσεν ὅ,τι εἶχε κατὰ νοῦν καὶ ἔγινεν ἀποστάτης τοῦ βασιλέως, συνάξας δὲ ἴδιον αὐτοῦ στρατόν, ἐλεηλάτει τὰ μέρη τῆς Θράκης καὶ τῆς Μακεδονίας, τὰ ὁποῖα περιήρχετο ὁ Γαϊνᾶς αἰχμαλωτίζων. Ὁ δὲ βασιλεύς, μὴ δυνάμενος νὰ τὸν καταδιώξῃ διὰ πολλὰς αἰτίας, ἐσκέφθη νὰ στείλῃ ἀπεσταλμένους διὰ νὰ εἰρηνεύσωσιν αὐτόν, ἀλλ’ οὐδεὶς ἐτόλμα νὰ ὑπάγῃ γνωρίζων αὐτὸν βάρβαρον καὶ ἀνήμερον ἄνθρωπον. Τότε λέγει ὁ Ἅγιος πρὸς τὸν βασιλέα· «Ἐγώ, βασιλεῦ, ὑπάγω, νὰ καταμαλάξω καὶ νὰ ἡμερώσω τὴν ἀνήμερον ψυχήν του». Ἐπῆγε λοιπὸν ὁ Ἅγιος ἔχων βοηθὸν καὶ φύλακα τὸν Θεόν· καὶ ὅταν ἐπλησίασεν εἰς τὴν σκηνὴν τοῦ Γαϊνᾶ, καὶ ὡς τὸν εἶδεν ἀπὸ τὸ σχῆμα καὶ ἀπὸ τὸ βάδισμα σεμνὸν καὶ ἐνθυμούμενος τὴν παρρησίαν του, ὅλως ἠλλοιώθη καὶ παρευθὺς ἠγέρθη καὶ προϋπήντησε τὸν Ἅγιον ἔξω ἀπὸ τὴν σκηνήν, καὶ τὴν ἁγίαν του χεῖρα ἠσπάσθη, καὶ τὸ πρόσωπόν του ἔτριβε μετ’ αὐτῆς θέλων νὰ ἁγιασθῇ. Ὁμοίως δὲ καὶ ὅλοι οἱ ἐκλεκτοὶ ἄρχοντές του προσέπεσον εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου, ζητοῦντες εὐχὴν καὶ εὐλογίαν. Τέλος ἦλθον καὶ εἰς συνομιλίαν καὶ τόσον ἔσταξαν ἐκ τοῦ στόματος του λόγια χρυσᾶ καὶ γλυκύτερα μέλιτος, ὥστε μετέστρεψε τὸν ποτὲ λύκον Γαϊνᾶν εἰς ἡμερώτατον ἀρνίον καὶ ἐποίησεν ἀγάπην μετὰ τοῦ βασιλέως. Γενομένου δὲ τοῦ Ἁγίου ἐγγυητοῦ, τότε μὲν ἡσύχασεν ὁ Γαϊνᾶς, ὕστερον δὲ μετὰ καιρὸν πάλιν μεταχειρισθεὶς τὰ πρότερά του ἔργα καὶ λεηλατῶν τοὺς τόπους, τοὺς ὁποίους προείπομεν, συνελήφθη ὑπὸ τοῦ βασιλικοῦ στρατεύματος καὶ ἐφονεύθη, ἀπολαβὼν ἐκεῖνο ὅπερ ἐζήτει.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.