Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Τότε ὁ Θεόφιλος στέλλει τρεῖς Ἐπισκόπους του καὶ τοὺς δίδει κεφάλαιόν τι, τὸ ὁποῖον εἶχον γράψει ποτὲ οἱ ἀρειανοί, διὰ νὰ καθαιρέσωσι τὸν μέγαν Ἀθανάσιον· ἐπεκαλεῖτο δὲ καὶ τὸν δ’ Κανόνα τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Συνόδου, ὅστις λέγει ὅτι, «Ὅποιος Ἐπίσκοπος ἢ Πρεσβύτερος, δικαίως ἢ ἀδίκως καθαιρεθῇ καὶ ἔλθῃ πάλιν εἰς τὸν θρόνον του δίχως Συνόδου Ἐκκλησιαστικῆς, ἐκεῖνον νὰ μὴ τὸν ἀκούουν, ἐὰν ἔχῃ καὶ δικαίωμά τι νὰ λέγῃ».

Ταῦτα ἔγραψε καὶ ἀπέστειλεν ὁ Θεόφιλος, θέλων νὰ στερεώσῃ τὴν προτέραν του ἀποφασιν. Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπολογούμενος ἔλεγεν, ὅτι «Οὐδὲ εἰς τὴν πρώτην ἐκείνην Σύνοδον μὲ ἐδέχθητε νὰ ἀπολογηθῶ, οὐδὲ τώρα μὲ τὴν θέλησίν μου ἦλθα ἀπρόσκλητος· ἀλλὰ καθὼς εἰς τὴν ἀρχὴν μὲ βασιλικὴν διαταγὴν ἀδίκως ἐξωρίσθην, οὕτω πάλιν ἐπανῆλθον μετὰ βασιλικῆς προσταγῆς καὶ ὅτι αὐτὸ τὸ κεφάλαιον δὲν εἶναι δεκτόν, διότι τὸ ἔγραψαν οἱ ἀρειανοί, διὰ νὰ καθαιρέσωσι τὸν μέγαν Ἀθανάσιον». Ὁ βασιλεὺς ἐκάλεσεν ἀμφότερα τὰ μέρη τῶν Ἀρχιερέων καὶ τοὺς συμπαραστάτας τοῦ Ἁγίου καὶ τοὺς ἐναντίους αὐτοῦ καὶ τοὺς ἠρώτησε, τί λέγουσι διὰ τοῦτο τὸ κεφάλαιον τοῦ Νόμου. Οἱ δὲ βοηθοὶ τοῦ Ἁγίου ἔλεγον, ὅτι ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς εἶναι συγγεγραμμένον καὶ δὲν εἶναι δεκτόν, οἱ δὲ ἔλεγον ὅτι ἀπὸ ἁγίους ἄνδρας εἶναι συντεθειμένον. Τέλος ἐπειδὴ δὲν εἶχον ἄλλο τι ἵνα ἰσχύσωσιν οἱ βοηθοὶ τοῦ Ἁγίου, εἶπον πρὸς τὸν βασιλέα· «Ἂς γράψωσιν οὗτοι, οἵτινες λέγουσιν ὅτι ἀπὸ τοὺς Ἁγίους εἶναι γεγραμμένον τὸ κεφάλαιον αὐτό, ὅτι εἶναι τῆς αὐτῆς πίστεως καὶ τῆς αὐτῆς φατρίας μετ’ ἐκείνων, οἵτινες τὸ ἔγραψαν καὶ τότε δεχόμεθα νὰ γίνηται ἡ ἀπόφασις παρ’ αὐτῶν».

Ἡ γνώμη αὕτη ἤρεσεν εἰς τὸν βασιλέα, οἱ δὲ ἐπίβουλοι τοῦ Ἁγίου ἐδέχθησαν μὲν εἰς τὸ φανερὸν νὰ ὑπογράψωσιν, ὅτι εἶναι τῆς αὐτῆς πίστεως καὶ τῆς αὐτῆς μερίδος μετὰ τῶν γραψάντων τὸ κεφάλαιον αὐτό, πλὴν φοβούμενοι ἕνεκεν ἀμφιβολίας, δὲν ἐτόλμησαν νὰ τὸ τελειώσωσιν, ἵνα μὴ εὑρεθῶσιν ὕστερον ἀρειανοὶ καὶ καθαιρεθῶσιν. Ὁ δὲ βασιλεὺς βαρυνθεὶς τὰ σκάνδαλα, διότι οἱ Ἀρχιερεῖς ἐκεῖνοι συχνάκις τὸν διέβαλον, ὅταν ἦλθεν ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τελειωθέντος ἑνὸς ἔτους μετὰ τὴν πρώτην ἐξορίαν, ἔστειλεν ὑπασπιστὴν εἰς τὸν Ἅγιον καὶ τοῦ εἶπε νὰ μὴ διδάξῃ πλέον, οὔτε νὰ λειτουργήσῃ. Ἀπεκρίθη ὁ Ἅγιος· «Ἐγὼ ἐτάχθην ἐκ Θεοῦ ποιμὴν εἰς τὸν λαον τοῦτον, καὶ ἔχω κρῖμα μὲ τὸ θέλημά μου νὰ τὸν ἀφήσω· ἀλλ’ ἂν θέλῃ ὁ βασιλεύς, ἂς μὲ ἐμποδίσῃ, νὰ μὴ ἔχω ἁμαρτίαν εἰς τὸν Θεόν».


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.